زهره صفاری
خبرنگار

ساعاتی پیش از آغاز رسمی نشست دو روزه ناتو در ویلنیوس که به باور ناظران یکی از مهمترین بخش‌های آن به اوکراین و حتی عضویت این کشور در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی اختصاص داشت، روسیه با آتش باران سنگین در کی یف، بندر اودسا و خرسون، به طور غیر مستقیم، به سران حاضر در لیتوانی پیام داد، هر تصمیم اشتباهی در قبال مسکو تبعاتی سخت در پی خواهد داشت. این در حالی است که شنیده‌ها از روند مثبت مذاکرات میان ترکیه و سوئد و کوتاه آمدن آنکارا برای پذیرش عضویت این کشور اروپایی پس از بیش از یک سال تلاش مداوم، حکایت دارد؛ موضوعی که از سوی کرملین تغییر موضعی پرخطر تلقی شده است.
به گزارش سایت شبکه خبری الجزیره، پیش درآمد پرتهدید سران ناتو برای نشست دو روزه، روسیه را به انتقاد واداشت و کرملین به اینکه ناتو این کشور را دشمن و متخاصم خطاب کرده است، اعتراض کرد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی روسیه گفت: «روسیه در دیدگاه رهبران ناتو یک دشمن و متخاصم نام گرفته است. بنابراین ما با دقت تحولات این نشست را زیرنظر داریم تا با بررسی و تحلیل عمیق وقایع بتوانیم تمهیدات امنیتی لازم را اتخاذ کنیم.»
همزمان با این هشدارها و در حالی که تنها چند ساعت تا آغاز رسمی نشست باقی مانده بود و بسیاری از سران 31 کشور عضو ناتو به لیتوانی رسیده بودند، پهپادهای روسی، کی یف، اودسا و خرسون را زیرآتش گرفتند. گرچه رسانه‌های اوکراینی مدعی شده‌اند که این کشور موفق به دفع همه حملات شده است اما برخی از منابع از کشته شدن دست کم 2 نفر در این موشکباران پرده برداشته‌اند.
در پی این حملات به رغم تمهیدات امنیتی شدید نیروهای ناتو در اطراف محل برگزاری نشست و چندین کیلومتر دورتر از آن، اما حمله روسیه به کی یف سبب نگرانی اعضا و میزبان این نشست شد و در همین راستا جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا از تقویت نیروهای نظامی در محل و افزایش شمار نیروها در لیتوانی به 1200 نظامی خبر داد. این نیروها مسئولیت تقویت قوا در زمین، دریا و هوا را برعهده گرفتند.
 
جرقه‌ای برای جنگ
جو بایدن و بسیاری از همتایانش در ناتو موافق پیوستن اوکراین به ناتو نیستند، چراکه رئیس جمهور امریکا معتقد است پیوستن کی یف به ناتو به تقابل مستقیم این سازمان با روسیه منجر خواهد شد. به نوشته اسپوتنیک، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده با اشاره به دیدگاه بایدن و تأکید بر اینکه ارسال بمب‌های خوشه‌ای به اوکراین موقتی است، نیز نسبت به این خطر هشدار داد. با این حال ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو همچنان به این اتفاق ابراز خوشبینی کرده و همین امر اوکراینی‌ها را امیدوار نگه داشته و سفر ولودیمیر زلنسکی به لیتوانی، در روز دوم نشست (امروز) نیز در همین راستا صورت می‌گیرد.
این در شرایطی است که نماینده امنیتی روسیه در وین، تبعات امتیاز دادن‌های اروپا و امریکا به اوکراین را بسیار خطرناک و فاجعه بار می‌داند. چراکه آتش جنگ را در جبهه شرق اروپا پرحرارت‌تر خواهد کرد. کنستانتین گاوریلف معتقد است: «بدون شک اروپا با تشدید جنگ بیشترین آسیب را خواهد دید و این در شرایطی است که سرنوشت اروپا حتی کوچکترین اهمیتی برای امریکا ندارد.»
در همین حال با آغاز نشست دو روزه ناتو، آلمان و فرانسه نخستین توافقات برای ارسال کمک‌های تسلیحاتی بیشتر به این کشور را امضا کردند. به نوشته الجزیره، براساس این توافق‌ها، تنها ژرمن‌ها قرار است بسته تسلیحاتی به ارزش 700 میلیون یورو را به اوکراین بدهند که شامل دو کشنده موشک پاتریوت و حدود 40 وسیله سنگین جنگی و تانک و... خواهد شد. بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان گفت: «این بسته شامل اولویت‌های درخواستی اوکراین از جمله پدافند هوایی، تانک و جنگنده و... می‌شود تا از این طریق بتوانیم در تقویت ثبات اوکراین کمک کنیم.»
 
مسیر خطرناک اردوغان
اما رجب طیب اردوغان پس از بیش از یک سال مقاومت در برابر عضویت سوئد در ناتو، سرانجام در آستانه آغاز نشست دو روزه این ائتلاف نظامی، در گفت‌و‌گو با همتای سوئدی‌اش نسبت به وقوع این عضویت چراغ سبز نشان داد. پس از فنلاند، عضویت سوئد برای ناتو بسیار پراهمیت است اما تاکنون تلاش‌ها در این باره با سنگ اندازی‌های اردوغان به جایی نرسیده بود. به باور کارشناسان توافق ترکیه برای عضویت سوئد به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، تعادل میان روابط روسیه با ترکیه و این کشور با غرب را بشدت مختل خواهد کرد. گرچه تا پیش از این چند روز اردوغان طوری عمل می‌کرد که هر دو طرف را داشته باشد اما اقدام اخیر آنکارا برای استرداد نیروهای آزوف به اوکراین و حالا نزدیک شدن به امضای عضویت سوئد همه معادلات روابط میان ترکیه و روسیه را به شکلی زیان آور تغییر داده است.
اردوغان به رغم روابط محکم با روسیه، هفته گذشته میزبانی گرمی از ولودیمیر زلنسکی در ترکیه داشت و وعده‌هایی برای حمایت از این کشور داد که به مذاق روس‌ها خوش نیامد. از سوی دیگر غربی‌ها نیز برای متقاعد کردن اردوغان عجله دارند و بایدن قرار است امروز دیدارهایی جداگانه با زلنسکی و اردوغان داشته باشد.
ویکتور بونداروف، رئیس کمیته دفاع و امنیت شورای فدراسیون روسیه به تاس گفت: «ترکیه پس از یکسری تصمیمات تحریک‌آمیز علیه روسیه در حال تبدیل شدن به کشوری غیردوست است و از ماهیت بی‌طرفی خارج شده است. چنین رفتارهایی چیزی جز خنجر از پشت نیست که با فشارهای ناتو هر روز بیش از گذشته از سوی این کشور بروز خواهد کرد.»
در همین حال وزیر خارجه مجارستان با تأکید بر اینکه نشست دوم رؤسای جمهور ترکیه و سوئد تا چند روز آینده بسیار حیاتی است، برهه فعلی را بهترین زمان برای تصویب عضویت سوئد دانست و گفت: «تکمیل تصویب این عضویت از بعد فنی اهمیت بسیاری دارد.»