به رغم ممنوعیت برگزاری سالگرد قتل نوجوان سیاهپوست، بیش از 30 شهر فرانسه از تصمیم خود برای تظاهرات خبر دادند
دوئل الیــزه و معترضان
مراسم یادبود آدام ترائوره در سال 2016
زهره صفاری
خبرنگار
تدبیر سران الیزه برای پیشگیری از تکرار آشوب‌های گسترده خیابانی در فرانسه با دستور ممنوعیت برگزاری مراسم بزرگداشت جوان سیاهپوستی که 7 سال قبل توسط پلیس کشته شده بود، نتیجه‌ای معکوس داشت و شهرهای مختلف این کشور اعلام کردند، در اعتراض به این تصمیم و خشونت مأموران امنیتی صحنه کاروان‌های اعتراضی متعددی به راه می‌اندازند. این هماورد طلبی معترضان فرانسوی، همچون آتشی زیر خاکستر مقامات این کشور را از بروز بحرانی دیگر به هراس انداخته است.به نوشته فرانس پرس، به باور کارشناسان از مهم‌ترین دلایل ممنوعیت این تجمعات که روز جمعه توسط دادگاهی در پاریس اعلام شد، کمبود نیروهای پلیس برای کنترل اوضاع بود. چراکه با توجه به اینکه این مراسم برای بزرگداشت جوانی سیاهپوست ترتیب داده شده بود، اتهامات نژادپرستانه را درباره دولت جدی‌تر و وخامت اوضاع را بیشتر کرده است.
7 سال قبل آدام ترائوره 24 ساله در زمان دستگیری توسط پلیس زیر دستان مأموران روی زمین دچار خفگی و کشته شد. گرچه خواهر ترائوره با راه‌اندازی کمپینی همواره این خشونت پلیس را زنده نگه داشته بود اما شلیک مرگبار اخیر پلیس فرانسه به ناهل 17 ساله الجزایری الاصل، این داغ را زنده و امکان اثبات موضع نژادپرستانه دولت فرانسه را بیشتر کرده است.
خواهر ترائوره با انتشار فیلمی ویدیویی در توئیترش پس از اعلام این ممنوعیت، انتقاد سختی از دولت کرد و با تأکید بر رفتار نژادپرستانه و خشونت‌آمیز پلیس، این دستور را زیر سؤال برد: «بر اساس تصمیم دولت هیچ مراسمی در پاریس برگزار نخواهد شد. به نظر می‌رسد دولت تصمیم گرفته هیزم بر آتش بریزد و به مرگ برادر کوچک من احترامی نگذارد. بنابراین به جای آن مراسم بزرگداشت شنبه عصر(دیروز) در مرکز پاریس دور هم جمع می‌شویم تا به دنیا نشان دهیم برادر کشته شده من حق زندگی داشت حتی بعد از مرگش.»
گرچه به گفته پلیس پاریس تمهیدات بسیاری برای جلوگیری از برگزاری این گردهمایی با نام «راهپیمایی برای عدالت»، اتخاذ شده بود اما همزمان حدود 30 تظاهرات مشابه در شهرهایی مانند لیل، مارس، نانت، استراسبورگ و... اعلام کردند این راهپیمایی را عصر شنبه (دیروز) انجام می‌دهند.
حمایت احزاب چپ
شماری از اتحادیه‌های اصناف در فرانسه که وابسته به جناح چپ فرانسه هستند با اعلام حمایت از مراسم بزرگداشت امسال ترائوره، زنگ خطر را برای فرانسه به صدا درآورده‌اند. آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد در پی قتل این جوان 24 ساله در سال 2016 توسط پلیس، حدود یک هفته فرانسه در ناآرامی و آشوب قرار داشت. شرایطی که شاید تا 9 روز قبل حتی تکرار آن نیز برای سران فرانسوی چندان محتمل به نظر نمی‌رسید.
اعضای کمپین خواهر ترائوره این راهپیمایی شهروندی را فرصتی برای بروز خشم و بیان رنج از رفتار تبعیض‌آمیز پلیس بویژه نسبت به طبقه کارگر دانستند. اما اولیور وران، سخنگوی دولت از تصمیم این کمپین انتقاد کرد و گفت: «تلاش برگزار کنندگان این کمپین برای برگزاری تجمعات اعتراضی در شهرهای بزرگ فرانسه اشتباه است چراکه کشور همچنان از خساراتی که به آن وارد شده خلاص نشده است.»
براساس آمارهای رسمی در 8 روز ناآرامی اخیر، بیش از 3700 نفر در ارتباط با پرونده اعتراضات دستگیر شده‌اند که از این تعداد 1160 نفر کم سن و سال بوده‌اند و حدود 60 درصد آنها هیچ سوء سابقه‌ای نداشتند.
درخواست تحقیقات سازمان ملل
گستردگی ابعاد کشته شدن نوجوان 17 ساله فرانسوی با شلیک پلیس این کشور در سطح داخلی و بین‌المللی، سبب شد کمیته ضد نژادپرستی سازمان ملل نیز خواستار انجام تحقیقات شفاف درباره این جنایت شود.
این کمیته که متشکل از 18 کارشناس مستقل است، نشانه‌های نژادپرستی را در این جنایت محسوس اعلام و در بیانیه‌ای اعلام کرد: «فرانسه باید روشن کند که تحقیقات درباره تبعات مرگ این نوجوان شفاف و کامل است. کارآگاهان باید برای آن آماده شوند و اگر تحقیقات قانع کننده بود تحریم‌هایی متناسب با آن اعمال شود. همچنین پاریس باید با قوانین ضد نژادپرستی خود را هماهنگ کند.»
این بیانیه ساعاتی پیش از اعلام رأی دادگاه پاریس برای ممنوعیت برگزاری مراسم بزرگداشت صادر شد و کلمنت آستین، یکی از نمایندگان حزب لو فرنس اینسومیس گفت: «این تصمیم غیرمسئولانه از سوی دولت در قبال اعتراضی دموکراتیک و صلح آمیز، دستوری کاملاً سیاسی بود.»
سیری که هر سال خطرناک‌تر می‌شود
فرانسه یک بار در سال 2005 نیز شاهد آشوب و اعتراض و اعتصاب‌های وسیع بود اما مقایسه وقایع آن سال با دو ماه گذشته این موضوع را ثابت می‌کند که روند اعتصاب‌ها تا چه حد در طول سال‌های گذشته جدی‌تر و خشن‌تر شده است.
به باور تحلیلگران یورو نیوز، در پاییز 2005 فرانسه سه هفته آشوب را تجربه کرد که عمده تمرکز آن در مناطق حومه‌ای حساس بود. در آن زمان نیز خشم از کشتار دو نوجوان در 27 اکتبر مردم را به خیابان‌ها کشاند و چندی بعد مناطق شهری نیز صحنه اعتراضات شد. معترضان بیش از 10 هزار خودرو را آتش زدند و ده‌ها ساختمان را تخریب کردند و در حالی که سه نفر کشته شدند، بیش از 6 هزار نفر نیز با جراحات مختلف به بیمارستان انتقال یافتند.
آنچه در 27 ژوئن 2023 شاهد آن بودیم، گرچه تکرار تاریخ بود اما پیامدهای کاملاً متفاوتی داشت و آن‌طور که آمارها نشان می‌دهند میزان خرابی ساختمان‌ها و زیرساخت‌های ارتباطی بشدت بالا و پیچیده بود.
فابیان ترون، جامعه شناس فرانسوی گفت: «اتفاقی مشابه دوره‌های قبلی در حال وقوع است؛ همان دستگیری‌ها و القای این امر که اوضاع از کنترل خارج شده و روبه وخامت رفته است. متأسفانه مرگ طبقه کارگر در تقابل با پلیس هر سال تکرار می‌شود و این می‌تواند ثابت کند که پلیس اغلب کورکورانه مداخله می‌کند.»
از سوی دیگر آنچه آشوب‌های 2023 را از 2005 شدیدتر کرده است، حس نارضایتی و نادیده گرفته شدن نوجوانان و جوانان بین 16 تا 17 سال از شرایط است که در طول سال‌ها بیشتر شده و در قالب این ناآرامی‌ها بروز کرده است.