باکو پایتخت جمهوری آذربایجان میزبان اجلاس دو روزه وزرای خارجه غیرمتعهدهاست که از روز گذشته تحت عنوان «متحد و استوار در مواجهه با چالش‌های نوظهور» با سخنرانی «الهام علی اف»، رئیس‌جمهور جمهوری‌آذربایجان آغاز شد. گردهمایی اخیر وزرای خارجه این جنبش که چندین دهه پیش ذیل کوشش رهبران غیر وابسته به منظومه غرب و شرق در خلال جنگ سرد تشکیل شد، در شرایطی بود که کشور میزبان درگیر تنش‌هایی است که در ماه‌های اخیر حول اختلافات ارضی در منطقه قفقاز جنوبی روی داده است. این درحالی است که دیدار مقام‌های دیپلماتیک بلندپایه غیرمتعهدها فارغ از جست‌و‌جوی اهداف تعریف شده این جنبش، امکانی را برای به کارگیری همه ابزارهای دیپلماتیک جهت فروکاستن از بحران‌های جاری میان اعضا فراهم می‌آورد و شکل دهنده مدلی از مشارکت بازیگران طرف بحران برای رفع تهدیدات و اختلافات خواهد بود. شاید از این رو در نخستین روز برگزاری اجلاس، دیدار و گفت‌و‌گوی دوستانه حسین امیرعبداللهیان و «الهام علی اف»، رئیس‌جمهور جمهوری‌آذربایجان به طور ویژه‌ای در قاب دوربین عکاسان و خبرنگاران نشست و تلطیف کننده فضایی ارزیابی شد که در هفته‌ها و ماه‌های اخیر در بستر روابط مبتنی بر تنش دیپلماتیک دو کشور جریان داشته است.
 از سوی دیگر نشست هم اندیشی کشورهای عضو جنبش که برآمده از طیف گسترده و متنوعی از بازیگران بین‌المللی است، امکان ویژه‌ای را برای تقویت چندجانبه‌گرایی و هم‌اندیشی جهت حل چالش‌های مشترک جهانی در اختیار حاضران قرار می‌دهد. در همین چهارچوب سخنان روز گذشته وزیر امور خارجه در اجلاس غیرمتعهدها شماری از مهم‌ترین موضوعات بحرانی در منطقه و جهان را مورد توجه قرار داد. تأکید بر اقدامات جنایتکارانه رژیم صهیونیستی علیه صلح و امنیت منطقه، لزوم خاتمه جنگ اوکراین و حل سیاسی آن، کمک به کاهش بحران داخلی افغانستان، حل مشکلات منطقه‌ای و برخورد با پدیده طوفان‌های گرد و غبار از جمله موضوعاتی بود که مقام بلندپایه دیپلماتیک جمهوری اسلامی خواستار همگرایی غیرمتعهدها برای حل و فصل آنها شد.

رایزنی امیرعبداللهیان با «الهام علی اف»
دیدار با رئیس‌جمهور جمهوری‌آذربایجان از مهم‌ترین ملاقات‌های روز گذشته وزیر امور خارجه در حاشیه اجلاس باکو بود. وزیر امور خارجه در این دیدار با تأکید بر اراده مقامات عالی دو کشور در زمینه گسترش مناسبات فیمابین گفت: «با فضای مثبت در حال شکل‌گیری در روابط دو کشور و خصوصاً عبور از برخی سوءتفاهمات، جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای پیگیری و تحقق همه توافقات پیشین اعلام و اعتقاد دارد دو کشور به خوبی اراده و توانمندی خود برای عبور از مراحل سخت و شرایط پیش آمده را نشان داده و به طور واقع بینانه‌ای با اتکا بر ظرفیت‌های گسترده موجود در حوزه همکاری‌ها، پیگیری اهداف مشترک در چهارچوب مصالح عالیه فیمابین را در دستور کار روابط خود قرار داده‌اند.»
امیرعبداللهیان همچنین در این دیدار ضمن استقبال از فعالیت دیپلمات‌های جمهوری‌آذربایجان در جمهوری اسلامی ایران، جایگاه این کشور در منطقه و در چهارچوب سیاست همسایگی را مورد توجه قرار داد. ابلاغ سلام رئیس‌جمهور ایران، همکاری‌های دو کشور در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، حمل و نقل و ترانزیت همچنین دیدگاه اصولی ایران مبنی بر لزوم استقرار صلح و ثبات و امنیت در منطقه، از دیگر موضوعات مورد اشاره از سوی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در این دیدار بود.
«الهام علی‌اف» نیز در این دیدار با ابراز خرسندی از حضور وزیر امور خارجه ایران در باکو، اهمیت روابط دو کشور همسایه و مسلمان را مورد اشاره قرار داد و بر اهمیت روابط فیمابین خصوصاً در بخش‌های اقتصادی از جمله حوزه حمل و نقل و مسیرهای مواصلاتی تأکید کرد. او با تأکید بر اینکه کشورش هرگز اجازه نخواهد داد از خاک این کشور تهدیدی علیه منطقه و جمهوری اسلامی ایران صورت گیرد، گفت که جمهوری‌آذربایجان به دنبال رفع انسداد کریدورهای مواصلاتی در منطقه است و به وجود مسیرهای تاریخی ایران در منطقه پایبند است. رئیس‌جمهور جمهوری‌آذربایجان همچنین در این دیدار سلام متقابل خود به رئیس‌جمهور ایران را ابلاغ کرد. طرفین در این دیدار با اشاره به تکمیل روند تحقیقات پرونده مهاجم به سفارت جمهوری‌آذربایجان در تهران، در خصوص نحوه فعال‌سازی سفارت جمهوری‌آذربایجان در تهران گفت‌وگو کردند.
ابراز امیدواری رئیس‌جمهور جمهوری‌آذربایجان برای ازسرگیری دیدارهای دوجانبه در حالی مطرح شده که روابط تهران و باکو در ماه‌های اخیر با وجود اراده جدی جمهوری اسلامی برای تقویت روابط و حفظ سیاست همسایگی از سوی مقامات دولت جمهوری‌آذربایجان در مرز تنشی خاموش پیش رفته است. مقام‌های جمهوری‌آذربایجان علیرغم مخالفت‌های صریح ایران از چندماه پیش تحرکاتی را در راستای تغییر معادلات ژئوپلیتیکی در حوزه قفقاز جنوبی به جریان انداخته و اقداماتی را به منظور احداث دالان «زنگزور» در استان سیونیک ارمنستان در دستور کار قرار داده‌اند. پیگیری این اقدام به موازات وقوع حمله مسلحانه شخصی به سفارت باکو در تهران به تنش‌های موجود میان طرفین دامن زد. در چنین شرایطی حضور امیرعبداللهیان در اجلاس غیرمتعهدها و دیدار با «الهام علی اف» فرصت مناسبی را برای گفت‌و‌گوی چهره به چهره دو طرف فراهم کرد تا آن را به فرصتی برای شفاف‌سازی مواضع و آخرین دیدگاه‌های دو کشور پیرامون موضوعات اختلافی تبدیل کنند.

تأکید باکو بر عدم تلاش برای بستن راه‌های مواصلاتی ایران
وزیر امور خارجه پس از دیدار دوجانبه با رئیس‌جمهور جمهوری‌آذربایجان در جمع خبرنگاران به موضوع حمله مسلحانه به سفارت باکو در تهران اشاره و تصریح کرد: «رأی شدید و اشد مجازات در انتظار ضارب و هر طرفی است که در این اقدام جنایتکارانه نقش داشته است. اقداماتی در حوزه پلیس دیپلماتیک اتخاذ شده و با مسببانی که به هر نحو قصوری در این حادثه داشتند برخورد جدی صورت گرفته است.» امیرعبداللهیان همسویی دو کشور در زمینه فعال کردن هرچه سریع‌تر کریدور ریلی ارس را هم مورد توجه قرار داد و گفت: «به دستور آیت‌الله رئیسی عملیات اجرایی این کریدور بزودی شروع خواهد شد و امیدواریم ظرف یک سال بهره‌برداری آن انجام شود. این کریدور نقش اصلی را در اتصال جمهوری‌آذربایجان به نخجوان بر عهده دارد.»
وی همچنین به گفت‌و‌گوی خود با «الهام علی اف» در خصوص رفع انسداد از مسیرهای مواصلاتی اشاره کرد و افزود: «رئیس جمهور جمهوری‌آذربایجان تأکید کرد که رفع انسداد منجر به بسته شدن مسیرهای مواصلاتی تاریخی بین ایران و ارمنستان شود، تحلیل و ارزیابی نادرستی است و ایشان تأکید کرد که جمهوری‌آذربایجان به دنبال بستن مسیرهای مواصلاتی تاریخی ایران در منطقه نبوده و هرگز نخواهد بود.»

پروژه چابهار و کریدور
شمال - جنوب
وزیر امور خارجه در دیدار مهم دیگری با «ویکرام میسری»، معاون امور بین‌الملل مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر هند ابراز امیدواری کرد که تهران و دهلی نو بزودی شاهد فصل تازه‌ای از همکاری در پیشبرد پروژه بندر چابهار و کریدور شمال - جنوب باشند. امیرعبداللهیان در این دیدار از حمایت هند برای عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری‌ شانگهای قدردانی و بر اهمیت بهره‌گیری از ظرفیت این سازمان در توسعه همکاری‌های اقتصادی دوجانبه تأکید کرد. «ویکرام میسری» نیز در این دیدار، پیوستن ایران به «شانگهای» را ایجاد کننده فرصت‌های تازه برای گسترش همکاری‌های دو کشور خواند. او با اشاره به مذاکرات مثبت خود با همتایان ایرانی و روس در خصوص پروژه کریدور شمال - جنوب، مسائل زیرساختی و اداری موجود را در مذاکرات سه‌جانبه قابل رفع خواند و ابراز امیدواری کرد همکاری‌های فیمابین تداوم یافته، بیش از پیش گسترش یابد.
امیرعبداللهیان در حاشیه نشست غیرمتعهدها همچنین با برخی همتایان خود از ترکیه، کویت، فلسطین و سودان دیدار کرد.

بــــرش

امیرعبداللهیان در اجلاس وزرای خارجه غیر متعهدها مطرح کرد
از تأکید بر لزوم خاتمه جنگ اوکراین تا لزوم برخورد جدی با پدیده گرد و غبار
وزیر امور خارجه در نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد تأکید کرد: تحولات مهم اخیر در نظام بین‌الملل، به‌رغم ایجاد برخی چالش‌ها، فرصت‌های مؤثری را برای نقش‌آفرینی بهتر جنبش عدم تعهد فراهم می‌کند. حسین امیرعبداللهیان در سخنان روز گذشته خود با بیان اینکه جمهوری اسلامی در سطح منطقه‌ای، ثابت کرده است که همواره یک شریک قابل اعتماد است، به بحران ریزگردها در منطقه و دشواری‌هایی که برای کشورهای این عرصه به وجود آورده اشاره کرد و از همه کشورهای آسیب‌دیده از این پدیده در منطقه و سایر مناطق جهان دعوت کرد تا در کنفرانس بین‌المللی مقابله با طوفان‌های گرد و غبار که در اجرای قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد، بزودی در تهران برگزار خواهد شد، شرکت کنند.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین در بخش دیگری از گفته‌های خود با ذکر این نکته که بی‌تردید نتیجه عادی‌سازی روابط برخی کشورها با رژیم صهیونیستی، بی‌ثبات‌سازی منطقه و پشت کردن به ارزش‌ها و آرمان‌های مردم فلسطین و جهان اسلام است، تصریح کرد: «حملات نظامی رژیم جعلی اسرائیل در منطقه از جمله علیه سوریه، لبنان و فلسطینی‌ها باید فوراً پایان یابد».
امیرعبداللهیان همچنین به مسأله افغانستان اشاره کرد و با بیان اینکه این کشور دهه‌ها است که از بی‌ثباتی و بحران رنج می‌برد، افزود: «راه‌حل پایان این بحران، تشکیل دولتی فراگیر متشکل از همه اقوام افغانستانی است». او همچنین گفت: «ما همچنین خواستار رفع توقیف منابع مالی مردم افغانستان هستیم».
رئیس دستگاه دیپلماسی در اشاره به جنگ اوکراین و تنش‌های شکل گرفته در قفقاز جنوبی بر موضع اصولی جمهوری اسلامی مبنی بر لزوم خاتمه جنگ اوکراین و حل سیاسی آن تأکید کرد و افزود: «معتقدیم حل و فصل اختلافات در منطقه قفقاز جنوبی از طرق مسالمت‌آمیز امکان‌پذیر است». وزیر امور خارجه همچنین در خاتمه سخنان خود بر اهمیت مخالفت اعضا با استفاده ابزاری از نهادهای بین‌المللی با صدای بلندتر در جهان تأکید و تصریح کرد: «جنبش باید قاطعانه‌تر به دفاع از اصول بنیادین حقوق بین‌الملل، بویژه اصول و اهداف منشور ملل متحد بپردازد».