نگاهی به چرایی موفقیت مالی نسخه تازه «جان ویک»
جولان قاتل ضد ضربه
وصال روحانـی
روزنامه نگار
فیلم جدید «جان ویک: فصل چهارم» ادامه‌ای بر فیلم‌های جنایی و اکشن «جان ویک» است. فروش هر سه قسمت قبلی این فرانچیز موفق که از میانه دهه گذشته راه‌اندازی شد به قدری بالا بوده که سبب ساخت نسخه تازه‌تری به کارگردانی «چاد استاهلسکی» شد. پس از گذشت چهار سال از انتشار نسخه قبلی صبر و اشتیاق طرفداران این سری آثار برای دیدن نسخه بعدی آنچنان بوده که تا این لحظه (اولین ماه از تابستان 2023) گیشه‌ای 475 میلیون دلاری را برای این فیلم رقم زده است.
بهانه عجیب برای شکل‌گیری داستان «جان ویک»
این همه علاقه و پیگیری و عبور هر سه نسخه قبلی «جان ویک» از مرزی حدود نیم میلیارد دلاری فروش و گام برداشتن نسخه جدید در همین راه زمانی عجیب‌تر جلوه می‌کند که در نظر بگیریم موضوع پایه‌ای و اصلی «جان ویک 1» کشته شدن سگ محبوب یک قاتل حرفه‌ای سابق به دست تبهکاران شرق اروپا و انتقام‌گیری سرشار از خونریزی‌های قساوت‌آمیز این قاتل از تبهکاران مورد بحث بوده است.
قسمت‌های دوم تا چهارم این فیلم نیز به تبعات این اتفاق، ماجراها و جنایاتی را به تصویر کشیده که پس از رویارویی‌های اولیه بین دو طرف شکل گرفته است. این قاتل و مزدور بی‌رحم که نامش جان ویک است، در تمامی این تقابل‌ها موفق بوده و در هر یک از اپیزودها گروهی دیگر از تبهکاران روسی را به خاک و خون کشیده است.
سری فیلم‌های «جان ویک» نه تنها کمپانی‌های سازنده این آثار شامل سامیت و لایونزگیت را هر چه پولدارتر کرده، بلکه به شکلی آشکار کیانو ریوز، بازیگر در آستانه پیری امریکایی و ایفاگر شخصیت اصلی را هم احیا کرده است. ریوز پس از گذراندن دورانی طلایی در اواخر دهه 1980 و کل دهه 1990 و نیمه نخست دهه 2000 و چهره شدن در فیلم حادثه‌ای «سرعت» (1994) و تریلوژی «متریکس» (1999، 2000 و 2004) به آرامی رو به افول رفت. در حالی که عده‌ای کار او را به عنوان چهره‌ای همچنان شاخص در سینمای جهان تمام شده می‌دانستند، به لطف فروش حیرت‌انگیز «جان ویک 1» در سال 2014 به یکباره جانی دوباره گرفت و باز به یکی از مردان نخست گیشه‌ها تبدیل شد.
کیانو ریوز در آستانه پیری
اما همچنان در مدار توجه
او در سایه این توفیق حتی سازندگان «ماتریکس» را قانع ساخت که قسمت چهارم این سری آثار را هم با حضور او بسازند و در سال 2021 روانه سینماهای جهان کنند. قسمتی که برخلاف سه قسمت قبلی زیاد نفروخت و به نوعی یک شکست هنری و البته سقوط اقتصادی هم به حساب آمد. با این حال سرنوشت خوش «جان ویک 4» نشانگر این است که تا وقتی کاراکتر این قاتل مزدور برای مردم دنیا جذاب است، می‌توان نسخه‌های بعدی این فرانچیز را هم ساخت و جیب‌های سازندگان‌شان را پرپول‌تر کرد. این در حالی است که ریوز برخلاف چهره نسبتاً جوان مانده‌اش حدود 60 سال سن دارد و قاعدتاً نباید یک ستاره اکشن باشد!
در سکانس پایانی «جان ویک 3» شدت برخوردها به حدی بود که کاراکتر ویک تا مرز مرگ پیش رفت اما در «جان ویک 4» به سرعت مشخص می‌شود که او نمرده و بازگشته تا انتقامش را از اعضای گروه موسوم به «بلندمرتبه‌ها» که همان تبهکاران ارشد روس‌تبار هستند، بگیرد. نه تنها کیانو ریوز در پروژه «جان ویک 4» حضور دارد بلکه برخی هنرپیشه‌های سه قسمت قبلی مانند دانی ین، بیل اسکارزگارد، هیرویوکی سانادا، لنس ردیک، ایان مک‌شین و کلنسی براون هم در صحنه حاضرند و البته لارنس فیشبرن معروف، بزرگ‌جثه و پرسابقه هم از کاراکترهای اصلی این فیلم است. تفاوت اساسی نسخه چهارم جان ویک با سه قسمت قبلی این است که فیلمنامه آن را شی هتن و مایکل فینچ نوشته‌اند حال آنکه فیلمنامه هر سه قسمت قبلی کاری از درک کولستاد بود.
فیلمی بدون حتی یک ثانیه اضافی
با این حال نه مردم از این فیلم جدید گریزان بوده‌اند و نه منتقدان آن را کوبیده‌اند و نگاه دسته دوم آمیزه‌ای از انتقاد و تحسین بوده است. «فرانک شک» نویسنده پرسابقه نشریه هالیوود ریپورتر آورده است: «شاید برخی عیب‌ها بر این فیلم وارد باشد اما به لحاظ عظمت تصاویر ستیز و عمق صحنه‌های اکشن در بالاترین سطح و فراتر از هر سه قسمت قبلی است و سطح جدیدی را در این زمینه پدید آورده است.» ریچارد روپر، منتقد روزنامه شیکاگو سان تایمز هم نوشته است: «فیلم به دلیل 169 دقیقه‌ای بودن قدری طولانی است اما تا آنجا که به سکانس‌های اکشن و سرعت و قدرت و شدت برخوردهای آن مربوط می‌شود، این قسمت‌ها حتی یک ثانیه اضافی هم ندارد و حداقل 100 دقیقه از این 169 دقیقه یک اکشن ناب و کلاسیک نشان می‌دهد.»
چارلز برامسکو از روزنامه انگلیسی گاردین هم متذکر شده است: «این سؤال همچنان خودنمایی می‌کند که چطور در میان این همه کشتار و در حالی که فوج آدم‌ها یکی یکی از پای درمی‌آیند، خود جان ویک باز هم جان سالم بدر می‌برد و ضد ضربه نشان می‌دهد ولی شاید محبوب بودن این مرد نزد بینندگان، دلیل اصلی این فرایند باشد. اگر او نباشد و همچنان جولان ندهد، چطور می‌توان قسمت‌های بعدی این فیلم را هم ساخت و این تجارت بزرگ را استمرار بخشید؟!»
مشخصات فیلم
«جان ویک: فصل چهارم»
کارگردان: چاد استاهلسکی
بازیگران: کیانو ریوز، دانی ین، بیل اسکارزگارد، لارنس فیشبرن، هیرویوکی سانادا، ایان مک‌شین، شامیر اندرسون و لنس ردیک
موسیقی متن: تایلر بیتس و جوئل جی ریچارد
هزینه تولید: 100 میلیون دلار
میزان فروش: 475 میلیون دلار