امین محمودی
روزنامه نگار

در پی حذف ارز ترجیحی توسط دولت سیزدهم همزمان با اصلاح نرخ آرد صنف و صنعت، نه‌تنها قاچاق این محصول به کشورهای همسایه کاهش یافت، بلکه سودجویی برخی شرکت‌های ماکارونی نیز به پایان رسید و اکنون پس از گذشت بیش از یک سال از این طرح، بازار ماکارونی یکی از آرام‌ترین بازارهای مواد غذایی است که نه تنها با افزایش قیمت روبه‌رو نبوده بلکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای همواره آن را با تخفیف فراوان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهند. به طوری که قیمت مصوب هر بسته ماکارونی رشته‌ای ساده ۵۰۰ گرمی ۱۷ هزار تومان، ۷۰۰ گرمی ۲۴ هزار تومان و ۱۰۰۰ گرمی ۳۴ هزار تومان تعیین شد.
طی چند سال اخیر صنف و صنعت همچون کارخانه‌های ماکارونی و شیرینی و شکلات و قنادی‌ها، آرد موردنیاز خود را با یارانه (قیمت بسیار ناچیز) و به‌صورت سهمیه‌ای دریافت می‌کردند که بخشی از تولیدات خود را وارد بازار داخلی و بخش دیگر را با قیمت‌های جهانی صادر می‌کردند که سود کلان ناشی از صادرات و پرداخت این یارانه، به جیب تولیدکنندگان این صنایع می‌رفت، حتی به گفته برخی کارشناسان بخشی از این آرد یارانه‌ای از طریق قاچاق از کشور خارج می‌شد.
به طوری که بررسی آمارهای جهانی نشان می‌دهد صادرات بیش از ۲۳۳ هزار تنی ماکارونی، رشته و لازانیا در سال ۱۴۰۰ ایران را در رتبه دوم جهان پس از چین با ۴۶۲ هزار تن قرار داده است.  شرکت‌های تولید بیسکوئیت، ماکارونی، رشته و آرد کیک پزی هر کیلوگرم آرد ۱۰ هزار تومانی را با قیمت ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ تومان خریداری کرده و عمده محصولات خود را صادر می‌کردند و سود زیادی از این راه به جیب می‌زدند. پیش از اجرای طرح مردمی‌سازی نظام یارانه‌ای در کشور، ارزانی نرخ آرد (وجود فاصله قیمت گندم و آرد ناشی از سوبسید دولتی) در ایران علاوه بر قاچاق این محصول موجب سودجویی برخی از شرکت‌ها شده بود، به طوری که آرد را به صورت یارانه‌ای و با نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت می‌کردند و ماکارونی و بیسکوئیت را با نرخ ارز آزاد در بازار جهانی به فروش می‌رساندند که دولت تنها متضرر اول و آخر این پروسه حمایتی بود. عده‌ای سودجو آرد یارانه‌ای را با ارز آزاد به کشورهای همسایه می‌فروختند که بحران جنگ روسیه و اوکراین به این موضوع دامن زد تا جایی که تجار ترکیه‌ای آرد را ارزان به صورت قاچاق از ایران می‌خریدند، در حالی که در آن زمان دولت هر تن گندم وارداتی را ۵۰۰ دلار و هر کیلوگرم گندم داخلی را ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان می‌خرید، اما به دلیل سوبسیدی که به آرد اختصاص می‌داد، فاصله قیمتی زیادی در این بخش ایجاد شد که منجر به فساد و قاچاق و برخی سودجویی‌ها می‌شد.

قیمت ماکارونی در بازار داخل کمتر از نرخ مصوب
هم‌اکنون اما ماکارونی یک غذای جایگزین است و بعد از افزایش قیمت گوشت قرمز و مرغ تمایل‌ها برای مصرف ماکارونی افزایش پیدا می‌کند و از آنجایی‌که رشد قیمت سایر اقلام نسبت به ماکارونی بیشتر است، از طرف دیگر قیمت این محصول نیز برای خریداران و مصرف کنندگان به صرفه است. به طوری که هم‌اکنون بسیاری از فروشگاه‌های زنجیره‌ای اقدام به تخفیف گسترده ماکارونی عرضه شده خود کرده‌اند به طوری که می‌توان گفت انواع ماکارونی با تخفیفی 10 تا 40 درصدی به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد، به طوری که به عنوان مثال اسپاگتی 1.2 رشته‌ای 700 گرمی با تخفیفی 35 درصدی از 24 هزار تومان به قیمت 16 هزار تومان به فروش می‌رسد. همچنین اسپاگتی 1.2 رشته‌ای 500 گرمی با تخفیفی 40 درصدی از 17 هزار تومان به 10 هزار تومان و اسپاگتی 1.5 رشته‌ای 700 گرمی با تخفیفی 10 درصدی از 24 هزار تومان به 21 هزار تومان رسیده است.