تیم ملی، امروز در فینال کافا به مصاف ازبکستان می‌رود
بازی در شهر ایرانی!
حامد جیرودی
روزنامه نگار
فرهنگ ایرانی از گذشته‌های دور تا امروز، گستره زیادی را در‌بر‌می‌گیرد که نشان از تمدن بزرگی است که نقش زیادی در شکل‌گیری اقوام و کشورهای مختلف در آسیای میانه و غرب قاره کهن داشته است. منطقه کنونی ازبکستان هم از مناطق باستانی ایرانی‌زبان بود که بعدها با کوچ فزاینده اقوام دیگر، زبان دیگری در آن رایج شد. با این حال، دو شهر بزرگ سمرقند و بخارا در این کشور همچنان پارسی‌گو هستند. ضمن اینکه بر اساس مطالعات اخیر ژن‌شناسی دانشگاه آکسفورد، ژن ازبک‌ها ترکیبی از مردمان ایرانی و مغول‌ها است. تاشکند که نام‌های دیگر آن تاشکنت، چاچ و چاچکند است، پایتخت و بزرگ‌ترین شهر ازبکستان است. نام این شهر در شاهنامه فردوسی به همراه واژه چرخ (کمان) آمده که در آن می‌گوید: «چو چپ راست کرد و خم آورد راست، خروش از خم چرخ چاچی (چاچ = تاشکند) بخاست» و این نشانگر فناوری کهن برتر ساخت کمان در این شهر است. تاشکند در زمان ساسانیان نیز از سرزمین‌های ایران به‌شمار می‌رفت و دارای فرهنگ ایرانی بود. این پیش‌زمینه به خاطر این بود که قرار است تیم ملی فوتبال ایران، از ساعت 18 امروز، در فینال تورنمنت کافا در ورزشگاه ملی تاشکند که به نوعی شهری ایرانی است، به مصاف ازبکستان برود.
مسیر صعود ایران و ازبکستان
شاگردان امیر قلعه‌نویی در حالی در این مسابقه به میدان می‌روند که در اولین بازی‌شان در تورنمنت کافا که در قرقیزستان برگزار شد، مقابل افغانستان به پیروزی پر گل 6-1 دست یافتند و پس از آن هم برابر قرقیزستان، برد پر گل دیگری را با نتیجه 5-1 به دست آوردند تا به عنوان صدرنشین گروه B این تورنمنت راهی بازی پایانی شوند. ازبکستان که در گروه A این تورنمنت قرار داشت، در اولین بازی‌اش، 3-0 عمان را برد و سپس ترکمنستان را 2-0 شکست داد. این تیم در آخرین بازی‌اش هم، 5-1 تاجیکستان را از پیش رو برداشت و حالا باید در حساس‌ترین بازی‌اش و در فینال کافا مقابل ایران قرار بگیرد. دیداری که مهم‌ترین بازی ایران در این تورنمنت نیز محسوب می‌شود و برخلاف دو بازی قبل، ملی‌پوشان کار سخت‌تری را در پیش دارند و بهتر می‌توانند در آن محک بخورند.
تقابل‌های کاتانچ با ایران
هدایت ازبکستان را سرچکو کاتانچ بر عهده دارد. مربی اسلونیایی که در سال‌های 2018 تا 2021 سرمربی عراق بود و در این مدت پنج بار مقابل ایران قرار گرفت. او در جام ملت‌های آسیا 2019 با ایران تحت هدایت کارلوس کی روش مساوی کرد و یک بار هم در دور اول مقدماتی جام جهانی 2022 و جام ملت‌های آسیا 2023 برابر ایران با مربیگری مارک ویلموتس به پیروزی رسید اما در سه دیدار بعدی‌اش برابر ایران که با مربیگری دراگان اسکوچیچ برگزار شد، بازنده بود. او که در دوران بازیگری‌اش عضو سمپدوریا بود و در سری A ایتالیا بازی می‌کرد، حالا دو سالی است روی نیمکت ازبکستان می‌نشیند، در 19 بازی این تیم را هدایت کرده که حاصل آن 13 برد، دو تساوی و چهار باخت بوده است. البته او به دلیل بیماری در این بازی روی نیمکت ازبک‌ها نمی‌نشیند و باید دید شاگردانش در غیاب او چه نتیجه‌ای می‌گیرند.
ازبکستان در مسیر رشد
ازبکستان که در جام ملت‌های آسیا با استرالیا، سوریه و هند هم‌گروه است، یکی از تیم‌هایی است که در فوتبال آسیا رشد خوبی داشته اما هنوز نتوانسته به عنوان خاصی دست پیدا کند و تنها قهرمانی‌اش در نوروز کاپ 2022 به دست آمده است. این تیم که در گذشته از بازیکنانی مانند سرور جپاروف هافبک اسبق استقلال بهره می‌برد و او موفق شد دو بار مرد سال آسیا شود، حالا هم از هشت بازیکن لژیونر لیست خود بهره می‌برد که معروف‌ترین آنها الدور شاه مرادف است که چهار فصل است در سری A بازی می‌کند و پس از بازی برای تیم‌های جنوا و رم، فصل گذشته به صورت قرضی برای اسپتزیا به میدان رفت. جلال‌الدین ماشاریپوف دیگر بازیکن مطرح این تیم هم در النصر بازی می‌کند و همبازی کریستیانو رونالدو است.
بــــرش
مصاف‌های ایران و ازبکستان
ایران و ازبکستان تاکنون 11 بار در دیدارهای مختلف برابر هم قرار گرفته‌اند که حاصل آن، 9 برد تیم ملی کشورمان، یک تساوی و یک برد ازبکستان بوده است. در این دیدارها، ایران 15 گل به ثمر رسانده و ازبک‌ها هم سه بار موفق به گلزنی شده‌اند. این دو تیم اولین بار در بازی‌های آسیایی 1998 بانکوک برابر هم قرار گرفتند که با پیروزی 4-0 ایران همراه بود و بهترین برد تیم ملی مقابل این تیم تاکنون به حساب می‌آید. سه بازی آخر دو تیم هم دوستانه بوده است که آخرین آنها سال 2020 برگزار شد و ایران در آن به برتری 2-1 دست یافت و حالا باید دید دوازدهمین مصاف دو تیم چه نتیجه‌ای در بر خواهد داشت. علی دایی با زدن ۳ گل بهترین گلزن ایران در تاریخ جدال‌هایش با ازبکستان است و از بین بازیکنان فعلی ایران هم، مهدی طارمی، مهدی ترابی و سردار آزمون (2 بار) و روزبه چشمی یک بار موفق به گلزنی به این تیم شده‌اند. جالب اینکه یک گل ازبکستان به ایران هم به اشتباه توسط رحمان رضایی مربی فعلی تیم ملی، وارد دروازه ایران شده است.