گپ‌وگفت «ایران» با روح‌الله رشیدی، مدیر عامل جدید بنیاد «فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان»
هدف نهایی‌مان حفظ انسجام فرهنگی ایران از گزند خطرات است
حفظ انسجام فرهنگی ایران زمین از گزند خطراتی که آن را تهدید می‌کند با همیاری بخش‌های مختلف تشکیل‌دهنده‌اش میسر می‌شود، از همین رو روح‌الله رشیدی که شنبه گذشته به سمت مدیرعاملی بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان منصوب شده، تأکید دارد: «اقوام و ظرفیت‌های بومی کشورمان پیرامون اصول مشترکی که همگی بر حفظ آنها اتفاق نظر دارند، گردهم آمده و فرهنگ قدرتمندی را شکل داده‌اند. بنابراین ضروری است که بیش از پیش برای برقراری فرهنگ اقوام مختلف سرزمین‌مان بکوشیم.» در گپ‌وگفت امروز «ایران» با این نویسنده و متولی فرهنگی نگاهی به برخی فعالیت‌های بنیاد «فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان» خواهیم داشت.
مریم شهبازی
روزنامه نگار
آقای رشیدی در ابتدا از اهدافی بگویید که بنای فعالیت‌های بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان بر آنها استوار شده.
بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان از سال 1394 تأسیس شده که بخش عمده‌ای از فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌های آن در حوزه‌های مرتبط با فرهنگ و ادب و هنر مناطق شمال غرب است؛ محدوده‌ای از جغرافیای کشورمان که عمدتاً چهار استان آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان را دربرمی‌گیرد. هدف‌مان به نوعی روایت درست و دقیق از آن چیزی است که ذیل تاریخ و فرهنگ و هنر مناطق یادشده شکل گرفته و از سویی در زمان حاضر می‌گذرد. اتفاقاتی که قرار است به همت عزیزان فعال در این بنیاد رقم بخورد متکی بر ارائه روایت درستی از مقوله‌های یادشده برای عموم مردم و البته نسل جوان است. ما در ابعاد مختلفی از فرهنگ با مخاطرات و مناقشاتی طرف هستیم که انقلاب اسلامی طی دهه‌ها موفق به حل بخش عمده‌شان شده؛ منتها در گذر زمان و در مواجهه با پدیده‌های تازه و آنچه که رقبای ما در منطقه پیگیر بوده‌اند، چالش‌هایی ایجاد شده است. گاهی برای اینها پاسخ درخور توجهی پیدا نشده و حالا این بنیاد و البته سازمان‌های مشابهی که شاهد فعالیت آنها در سراسر کشور هستیم درصدد رفع برخی از این نیازهای جدید برآمده‌اند. از این طریق همگرایی بیشتری میان افرادی که در این حوزه فعال هستند نیز شکل می‌گیرد.
پس به عنوان واسطه فرهنگی میان اهالی فرهنگ و همچنین مردم هم ایفای نقش خواهید کرد؟
این هم یکی از فعالیت‌هایی است که برای تحقق آن می‌کوشیم تا به واسطه عملکرد بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان قادر به برقراری مرکزیت در حوزه برنامه‌ریزی‌های مدنظرمان بشویم.
طی سال‌های گذشته هرازچندی در ارتباط با قومیت‌های مختلف ایران، شاهد شکل‌گیری برخی چالش‌ها بوده‌ایم؛ نمونه‌اش نگرانی اقوام کرد و آذری برای حفظ زبان مادری آنان در کنار زبان ملی کشور است. چه میزان از فعالیت‌های بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان در این راستا استوار شده؟
نگاه ما به زبان‌های محلی و بومی فرصت‌محور است و معتقد به ضرورت حفظ فرهنگ بومی به عنوان بخش‌های مهمی از داشته‌های فرهنگی سرزمین‌مان هستیم. خوشبختانه همه اقوام و ظرفیت‌های بومی کشورمان پیرامون اصول مشترکی که همگی بر حفظ آنها اتفاق‌نظر دارند، گردهم آمده و فرهنگ قدرتمندی را شکل داده‌اند، منتها خواه‌ناخواه در مقاطعی نتوانسته‌ایم آن انسجام را به شکل مطلوب حفظ کنیم، مسأله‌ای که گاه از برخی کم‌کاری‌ها نشأت گرفته و گاهی هم مسبب آن، رقبا و دشمنان بوده‌اند. متأسفانه گاه به جای آنکه پاسخ درستی، مبتنی بر اهداف جمهوری اسلامی بدهیم، فرصت‌ها را از دست داده و منفعل عمل کرده‌ایم. اینها نقاط ضعفی هستند که برای برطرف کردن‌شان باید کوشید. با تکیه بر مواردی از این دست ما نیز در بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان، سوار بر میراث فکری و فرهنگی منطقه برای دستیابی به دستاوردهای بیشتر و از سویی کمک به رفع برخی نواقص موجود خواهیم کوشید. در خطه‌ای که ما با چهره‌ای شاخص همچون شهریار روبه‌رو هستیم که ثابت کرده‌اند با قدرت کلام می‌توان به سر منزل مقصود رسید، چرا ما سراغ بهره‌مندی از چنین ابزار قدرتمندی نرویم؟ اینجاست که به عنوان یکی از اهالی فرهنگ معتقدم برای حفظ فرهنگ و از سویی توسعه آن باید از شکل‌های مختلف هنری و ادبی بهره گرفت.
در چنین شرایطی چه نگاهی به آثار باقی‌مانده از نیاکان و نسل‌های قبل دارید؟
این گنجینه‌ها و آثار ارزشمند در حکم فصل مشترکی میان عرصه‌های مختلف فرهنگی هستند، البته نه فقط آثار به‌جای مانده از گذشتگان، بلکه حتی تولیدات فرهنگی-هنری شاخص روزگار معاصر و چهره‌هایی که هم‌اکنون مشغول فعالیت هستند نیز ظرفیت‌های مهمی برای دستیابی به اهداف یادشده در اختیارمان می‌گذارند. از همین رو با برنامه‌ریزی برای تقویت این میراث و داشته‌های امروز منطقه قادر به حراست از داشته‌های زبانی‌مان هم خواهیم بود.
در عرصه فرهنگ و هنر و بویژه ادبیات معاصر شاهد فعالیت چهره‌هایی همچون استاد محمدعلی موحد یا استاد ژاله آموزگار هستیم که آذری زبان هستند. برنامه‌ای هم برای استفاده از تجربیات این اساتید دارید؟
حتماً از کمک و هم‌فکری چهره‌های شاخص عرصه‌های مختلف فرهنگ برای تحقق اهداف‌مان بهره خواهیم گرفت چراکه تکیه‌گاه ما همین بزرگان و خدمات ارزنده‌شان است و در اقدامات پیش‌رو برای معرفی هرچه بیشتر این آثار می‌کوشیم. فرهنگ با چهره‌ها و آثار به‌جای مانده از آنان شناخته می‌شود و از همین بابت عزمی جدی برای برپایی آیین‌های بزرگداشت مفاخر کشورمان و معرفی خدمات آنان به نسل جوان داریم؛ اتفاقی که در نهایت کمک به نشر و معرفی بخش‌های مختلف هویتی فرهنگ و تاریخ منطقه است.
تلاش‌های اینچنینی برای معرفی و کمک به حفظ ابعاد مختلف فرهنگ اقوام در نهایت چه تأثیری در حفاظت از کلیت فرهنگی کشورمان دارد؟
حفظ فرهنگ ایران اسلامی از گزند خطراتی که آن را تهدید می‌کند به کمک بخش‌های تشکیل‌دهنده آن است که میسر می‌شود. معتقدم برای حفظ ایران فرهنگی، باید برای برقراری و حفظ فرهنگ اقوام مختلف تشکیل‌دهنده سرزمین‌مان بکوشیم. از آنجایی که فرهنگ اقوام خود را داخل جامعه‌بزرگ‌تری با عنوان ایران معرفی می‌کند، طبیعی است که هر اتفاق مثبتی برای حفظ داشته‌های قومیت‌های مختلف در نهایت به نفع کل کشورمان و پاسداری از طیف‌های مختلف این رنگین‌کمان است. از همین بابت برای نشان دادن سهم و جایگاه منطقه آذربایجان، طی گذر دهه‌ها و قرن‌ها و سهمی که مردمان این خطه ایفا کرده‌اند، می‌کوشیم. هدف نهایی‌مان از چنین تلاش‌هایی حفظ ایران عزیز است.
آقای رشیدی مدتی قبل چهار استاندار استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل و زنجان به عضویت هیأت امنای این بنیاد درآمدند؛ چنین انتصاب‌هایی تنها کارکرد نمادین دارند یا می‌توانیم منتظر کارکردهای آن در مسیر تحقق برنامه‌ریزی‌های یاد شده باشیم؟
به طور قطع حضور استانداران در این جمع فقط نقش نمایشی ندارد چراکه این افراد بنابر قدرت و مسئولیت‌هایی که بر عهده دارند، قادرند برخی موانع پیش‌روی بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان در برنامه‌ریزی‌ها را برطرف کنند. بی‌شک همه سازمان‌ها و بنیادهای فرهنگی در مسیر دستیابی به اهداف خود نیازمند همراهی سایر نهادها و ارگان‌های مرتبط هستند.
در آخر قدری هم از برنامه‌های خودتان در دوره مدیریتی جدید بگویید؟
من و همکارانم در دوره تازه مدیریتی، سیاست‌هایی را که بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان بر اساس آنها بنا شده دنبال خواهیم کرد، منتها بخش عمده‌ای از تلاش‌مان را بر تولیدات فرهنگی و هنری بر مبنای اهداف یادشده متمرکز خواهیم کرد چراکه از این طریق موفق به اثرگذاری بیشتری بر جامعه خواهیم شد.