زهره صفاری
خبرنگار

 
ائتلاف 5 کشوری بریکس که در چند وقت اخیر با هدف کاهش وابستگی به غرب و بویژه امریکا، مورد توجه بسیاری از کشورهای در حال توسعه در آسیا، آفریقا و امریکای لاتین قرار گرفته است، درخواست رسمی عضویت هندوراس در بانک بریکس را نیز دریافت کرد.
به گزارش سایت واچر، آنیل سوکلال، نماینده آفریقای جنوبی در گروه بریکس با تأکید بر اینکه تمرکز اعضای اصلی این ائتلاف شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی بر پایان دادن به سلطه دلار و تقویت ارز جایگزین است، خبر داده تا کنون، حدود 19 کشور علاقه‌مند به عضویت در این ائتلاف شده‌اند که از بین آنان 13 کشور درخواست رسمی خود را نیز به این گروه ارائه کرده‌اند و در جدیدترین درخواست نیز، شیومارا کاسترو، رئیس جمهور هندوراس در سفر به چین، درخواست خود را در جریان دیدار با دیلما روسف، رئیس جمهور سابق برزیل و رئیس فعلی بانک چند ملیتی بریکس در شانگهای مطرح کرد.
کاسترو که سه ماه پس از قطع روابط دیپلماتیک کشورش با تنگه تایوان، تدارک دیدار با شی جین پینگ، رئیس جمهور چین را دیده است بزودی به پکن سفر خواهد کرد. او معتقد است: «ما می‌توانیم در اینجا سازکارهایی را بیابیم که می‌تواند بستر لازم رشد اقتصادمان را فراهم آورد. در عین حال با این عضویت هندوراس، متحدانی همیشگی خواهد داشت که وجودشان کیفیت زندگی مردم ما را نیز بالاتر می‌برد.»
به باور کارشناسان اقتصادی، عزم کشورها برای عضویت در این گروه را می‌توان مثبت ارزیابی کرد چراکه بسط عضویت این گروه در سراسر جهان تحقق اهداف آن را محتمل‌تر خواهد کرد. اما آنچه در هفته‌های اخیر بریکس را بیش از پیش به سرتیتر اخبار بدل کرده دیدگاه این گروه برای حذف دلار از بازار تبادلات تجاری جهانی و جایگزینی ارز جدیدی است که جامعه بین‌المللی نیز از آن حمایت کند. این رویکرد مورد توجه بسیاری از کشورهای در حال توسعه شرقی نیز قرار گرفته است و آن را گامی مهم برای پایان دادن به وابستگی به دلار و امریکا می‌دانند.
دلارزدایی محور اصلی مذاکرات
با توجه به ساختار جمعیتی و سهم تولید و تجارت اعضای اصلی گروه بریکس در جهان، نمی‌توان به سادگی از اهمیت تصمیمات این گروه گذشت. در حال حاضر اعضای این ائتلاف 42 درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند و 23 درصد تولید جهانی و 18 درصد بازار تجاری بین‌المللی در اختیار آنها قرار دارد. به رغم این شرایط از آنجا که بنا به اعلام جامعه بین‌المللی معاملات بین بانکی، سهم دلار در معاملات جهانی 42 درصد است و یورو با 32 درصد در جایگاه دومی قرار دارد و یوان تنها 2 درصد معاملات را به خود اختصاص داده است، تحقق دلارزدایی با چالش بسیاری روبه‌رو است.
در واقع زمانی می‌توان از ارز جایگزین با اطمینان صحبت کرد که این ارز در معادلات جهانی دست کم در رتبه دوم معاملات قرار گرفته و قدرت شکستن هیمنه ارز غالب را داشته باشد.
 
خطر جدی برای امریکا
به نوشته اینترسپت، کارشناسان جی پی مورگان، بزرگترین بانک امریکا، خطر دلارزدایی در جهان را بشدت جدی می‌دانند. این تهدید از سوی کشورهایی مانند برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی و بسیاری دیگر از کشورهای در حال توسعه تقویت شده که اگر محقق شود مهمترین نتیجه آن به چالش کشیدن هژمونی اقتصادی امریکا در جهان خواهد بود.
در حال حاضر کشورهای عضو بریکس در نشست‌های اخیر خود از ایجاد ارز انحصاری خود صحبت می‌کنند و بسیاری از کشورهای جهان نیز معاملات دو جانبه را با ارز غیردلاری انجام می‌دهند یا دست کم درباره آن بحث و تبادل نظر دارند. شاید هنوز نتوان چین را قدرت برتر اقتصادی جهان دانست اما به باور ناظران، پکن قدرتی در حال ظهور است که می‌تواند خطر بالقوه انزوای دلار را جدی‌تر نشان دهد. آندری کاستین، یکی از قدرتمندترین و بانفوذترین بانکداران روسیه در گفت‌و‌گو با سایت اینوستینگ نیز پایان سلطه دلار را نزدیک خواند و گفت: «با تقویت یوان چین و ناتوانی غرب در به زانو درآوردن روسیه در جبهه شرق اروپا، پایان سلطه دلار بسیار نزدیک است. بحران اقتصادی تغییرات زیادی بر اقتصاد جهان داشته و چین را به جایگاه برتر اقتصادی جهان بشدت نزدیک کرده است. امریکا و اتحادیه اروپا از مسدود کردن صدها میلیارد دلار اندوخته روسیه عایدی زیادی نداشتند و همزمان شماری از کشورها با ابتکار عمل چین برای شکستن محدودیت‌های ارز مبادلاتی، پرداخت هایشان را خارج از دایره دلار و یورو انجام دادند. از سوی دیگر چین بخوبی دریافته که بدون وارد کردن ارز خود به بازار تجارت جهانی دستیابی به جایگاه قدرت اول اقتصاد جهان غیرممکن است و با توجه به سیاست‌های ضد چینی امریکا و سوء‌استفاده واشنگتن از برتری دلار در بازار جهانی برای فشار بر کشورها، تداوم انجام معاملاتش با ارز امریکایی به صلاح پکن نخواهد بود.»
وی افزود: «آغاز حکومت دلار بر جهان به ابتدای قرن بیستم بازمی گردد اما نمودار رشد چند ده ساله اخیر چین، ناکامی‌ها در جنگ اوکراین و اختلاف نظرهای داخلی امریکا بر سر افزایش سقف بدهی این کشور، موقعیت دلار امریکا را با اما و اگرهای بسیار، به لبه پرتگاه کشانده است.»
در این شرایط از آنجا که دولت‌ها با ارز غالب، بازیگران چند جانبه‌ای در آینده هستند، ویکرام رای، تحلیلگر ارشد بانک تی دی معتقد است: «ظرف یکی دو دهه آینده سلطه ارزهای منطقه‌ای بسیار محتمل است و در این شرایط یک حکومت بین‌المللی چند قطبی ظهور و بروز خواهد کرد که جایگاهی را که دلار یا یورو دارد با ارزهای جدید جایگزین خواهد کرد. اما باید منتظر این شرایط ماند و نتیجه آن را در آینده ارزیابی کرد.»