نویسندهای متعهد به مردم و زمانه خود
لیلا مهدوی
نویسنده و منتقد ادبی
کتاب «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما میآمد» نوشته نادر ابراهیمی را میتوان داستانی با خطوط متقاطع دانست. هرچند نمیدانم درباره این اثر میتوان لفظ داستان را به کار برد یا نه! چون فرمی که ابراهیمی در کتاب مذکور ارائه میدهد را میتوان نزدیک به داستان و حتی نوعی مستند نگاری درباره حضرت امام خمینی(ره) به شمار آورد.
نادر ابراهیمی را میتوان یک نویسنده معتقد به جامعه دانست، او برآیند جامعه خود و روزگار همعصرش است که در بیان دیدگاه و نظراتش همواره همراه و همسو با جامعه بوده. رسالت اصلیاش در حقیقت این است که زبان مردم دوره خود باشد؛ چه در وقایع تاریخی و چه در بزنگاههای دیگر او هرگز از جامعه دور نشده و از توده مردم بوده است. سبک خاصی که وی در نوشتن به کار برده باعث شده همواره شاهد وجود احساس در کارهایی باشیم که خلق کرده، بویژه با آن نبوغ ادیبانه و قلم بدیعاش موفق به آفرینش آثاری شده که مخاطبان خاص خود را دارند.
از مرحوم ابراهیمی آثار ارزشمندی همچون مردی در تبعید ابدی، با نگاهی به زندگی ملاصدرا و همینطور یک رمان بلند عاشقانه با عنوان «آتش بدون دود» در سه جلد منتشر شده است. اگر بازگردیم به کتاب «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما میآمد»، نادر ابراهیمی در این اثر گویا دغدغه فرم نداشته و دنبال بیان یک صحبتی بوده که در آن دنبال دستیابی به آرامش، به عنوان تعادل برهمخوردهای در خودش هم بوده است. این کتاب بر مبنای واقعیت زندگی امام خمینی(ره) با تلفیق ذهن داستانگوی نویسنده نوشته شده، سه دیدار در 10 بخش نوشته شده که روایت خطی ندارد، بلکه با خطوط متقاطع تاریخی و بر مبنای تاریخ و واقعیت پیش روی علاقهمندان قرار گرفته است.
با این حال گاهی حرفی در آن به میان آمده که زاییده ذهن ابراهیمی محسوب میشود، از همین بابت است که معتقدم کتاب «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما میآمد» را نمیتوان صرفاً یک رمان یا حتی مستند تاریخی بدانیم چراکه هر کدام از این 2 فرم تعریف خاص خود را دارند.
بهتر است بگویم این کتاب بیش از آنکه یک داستان باشد حاصل نگاهی است که ابراهیمی به امام خمینی، همچون نگاه مریدی به مراد خود داشته. با این حال این کتاب به برخی خطوط تاریخی متعهد است و از سویی زندگینامه کاملاً پژوهشمحوری هم نیست.
مشخصاً نادر ابراهیمی در این کتاب دغدغه تاریخی نداشته، بلکه دغدغه ذهنیای که برای او پدیدار شده منجر به خلق اثری با آن زبان و سبک شیوا و موزون همیشگیاش شده است. بنابراین «سه دیدار با مردی که از فراسوی باور ما میآمد» را میتوان یک نیمه داستان یا داستانهمراستا با بیان حقایق از تاریخ، با یک زبان نرم و سیال دانست.