حضور 2 هزار نفری مردم
مراسم شب یکصدسالگی محمدعلی موحد، نویسنده، مترجم، حقوقدان، مصحح و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی با حضور چهره‌های شاخصی همچون مصطفی محقق داماد، ژاله آموزگار، محمدرضا شفیعی کدکنی، شهرام ناظری و احمد مسجدجامعی و البته حضور پرشمار مردم به میزبانی مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی برگزار شد؛ مراسمی که به گفته مجریان برپایی‌اش با حضور دو هزار نفری مردم همراه بود.
آغازگر این مراسم با پخش پیام تصویری کاظم موسوی بجنوردی، رئیس دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی همراه شد، پیامی که در بخشی از آن آمده بود: «در میانه دشواری‌ها و ناملایمات روزگار، جشن صدسالگی پیر خرد و دانش، استاد محمدعلی موحد، همچون پنجره‌ای است رو به باغ و بوستانی سرتاسر گل و سبزه. دکتر موحد عمر پربرکت و زندگی گران‌مایه خود را در باغ سرسبز فرهنگ و دانش ایرانی سربرآورده و خود نمادی استوار از دانش‌ و خردمندی است. دکتر موحد از نسل دانشمندان سده اخیر است که دل در گرو فرهنگ ایران و زبان فارسی دارد و عمری را در راه شناخت مثنوی و افکار مولانا سر کرده است. شغل بلندپایه او در شرکت ملی نفت موجب شد تا مهم‌ترین اثر این حوزه «خواب آشفته نفت» را به رشته تحریر دربیاورد. آثار موحد در زمینه‌های مختلف نشان و نشانه‌ای است از آن نسل عالمان قدیم.»
ژاله آموزگار، نویسنده و استاد زبان‌های باستانی یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود که گفت: «قرنی که عمر پربرکت موحد را در برمی‌گیرد، سده بزرگ شخصیت‌های تکرارنشدنی است که در جای‌جای ایران‌ زاده شده‌اند و با استعدادهای درخشان، در راهی که برگزیدند، محکم و استوار گام برداشتند و ارکان توسعه ایران عزیز ما را تا جایی که می‌توانستند، پایه‌ریزی کردند و کوشیدند این سرزمین را به شاهراه پیشرفت نزدیک کنند. همگی غم ایران داشتند و آبادی ایران، کعبه آمال‌شان بود و هدف‌شان خدمت بود نه مال‌اندوزی. آموخته‌های‌شان به آنها بی‌نیازی خاصی بخشیده بود.»
    نمادی از درخشش ابدی یک ذهن زیبا
حسن انوری، فرهنگ‌نویس و استاد زبان فارسی نیز در سخنانی گفت: «قبل از اینکه در مراسم حاضر شوم، فضای مجازی را رصد می‌کردم تا ببینم درباره موحد چه نوشته‌اند. یک جا نوشته بود «درخشش ابدی یک ذهن زیبا در عصر ما» و در جای دیگر نوشته «اکسیر نایابی از جمع خرد و دانش و فروتنی»، جز این نمی‌توانم درباره موحد بگویم.»
شهرام ناظری، خواننده موسیقی ایرانی هم با بیان اینکه آمادگی حضور در هیچ مراسمی را نداشته و در سال‌های اخیر حتی در جمع‌های موسیقی هم شرکت نکرده است، گفت: «چون خودم از عاشقان استاد موحد هستم زمانی که نامش بیاید، هرجور شده با وجود مشکلاتی که دارم به عنوان مرید و شیفته او در مراسم شرکت می‌کنم. خیلی زیاد از تشویق‌های ایشان بهره‌مند شدم که برای موسیقی بسیار ارزنده بود. یکی از خوشبختی‌های زندگی‌ام آشنا شدن با استاد موحد بود.»
او در ادامه قطعه‌ای از مولانا را برای حاضران نواخت و خواند که با تشویق‌ حاضران همراه شد. مقصود فراستخواه، استاد برنامه‌ریزی توسعه و آموزش عالی نیز در سخنانی گفت: «به نظرم موحد با خدا همکاری خوبی داشت؛ خداوند از انسان دعوت کرده بیاید در بهبود این جهان یاری کند. جهان گاه خوب از آب درنیامده، شر زیاد است و مگر اینکه با انسان‌های خردمند بهتر شود. در روزگاران کاستی‌ها و ستم‌ها و نامردمی هست و کسانی هستند که به آن موقوف بوده و درصدد ویرایش آن برمی‌آیند، در طول تاریخ خیام‌ها و مولوی‌ها از زیر آوار عالم ایرانی برخاستند و نارضایتی و حیات درهم ریخته ایرانی را با هستی‌شناختی انباشته سامان دادند.»  در ادامه جشن تولد صدسالگی محمدعلی موحد، سیروس علی‌نژاد با بیان اینکه روزنامه‌نگار است و از این دیدگاه به موحد می‌پردازد، با اشاره به گفت‌وگویی که با محمدعلی موحد درباره ابن‌بطوطه داشته، گفت: «آن زمان صحبتی را از میان صحبت‌های موحد تیتر کردم؛ دکتر موحد گفت: «ابن‌بطوطه گزارشگر صادق زمانه خویش بود.» اگر امروز از من بپرسید حاصل ۳۰ سال رفت و آمد شما با دکتر موحد چیست، باید بگویم «خود موحد روایتگر صادق زمانه خویش است. دکتر موحد فقط روایت نمی‌کند بلکه گزارش خود را با تحلیل همراه می‌کند به تعبیری خواننده را شیرفهم می‌کند که می‌خواهد چه بگوید. این چیزی است که در کار دیگران نیست.»
سپس مسعود جعفری جزی، استاد دانشگاه خوارزمی درباره کتاب «در کشاکش دین و دولت» توضیح داد و گفت: «نکته‌ای اساسی‌ که در این کتاب وجود دارد این است که این کتاب فراتر از تاریخ‌نگاری صدر اسلام است. زمان انتشار کتاب سوءتفاهمی پیش آمده و چند استاد فرهیخته تاریخ‌نگاری عنوان کردند، بهتر بود استاد فلان منابع را می‌دید در حالی که کار استاد تاریخ‌نگاری صدر اسلام نبود و ایشان می‌خواست سه کلمه «کشاکش»، «دولت» و «دین» را توضیح بدهد که برای یافتن گره کار نیاز داریم به سرچشمه‌ها برگردیم ببینیم مشکل از کجاست. کتاب «در کشاکش دین و دولت» تاریخ‌نگاری محققانه نیست و روشنفکری و شعارزدگی و مدینه فاضله ترسیم کردن نیست بلکه ایشان زیرکانه نگاه مؤمنانه اتخاذ کردند و با اتخاذ این موضع، از آسمان و ریسمان فضای روشنفکری دور شده و به فضای واقعیت آمده‌اند.»
موحد: اظهار لطف بزرگان برای من معنی دارد
محمدعلی موحد نیز در سخنانی با بیان اینکه قاعدتاً ادب اقتضا می‌کند برای صحبت‌هایی که این‌جا شد، سپاسگزاری کند و با اشاره به گزارش‌ها و مطالبی که بیان شد، با شوخ‌طبی خاص خود گفت: «واقعاً حیرت می‌کنم. کاش تمام اینها ثبت می‌شد و به سیاق شهادت چهل‌گانه، آن را در کفن می‌گذاشتند، ما هم این شهادت‌نامه را ثبت می‌کردیم البته دوست داشتم با ابیاتی از سعدی توأم شود.»او با اشاره به حاضران گفت: «انبوه جماعت پا روی چشم من گذاشتند. استادان بزرگواری که تشریف دارند. این حرف‌ها را از زبان بزرگان شنیدن فوق‌العاده بوده و گاهی تعجب می‌کنم. من شاکرم و سپاسگزارم، آدم بی‌چشم و ‌رویی نیستم اما حرف‌ها را به ریش نمی‌گیرم، خودم بهتر می‌دانم کجا گیر و لنگ دارم و دست و پایی می‌زنم، دست و پایی در فهم و توان خودم زدم.» موحد ادامه داد: «اظهار لطف بزرگان برای من معنی دارد که این معنا ورای تعارف‌های معمول است. چرا الان و در حالی که صدساله هستم این حرف‌ها را می‌زنند؟ این حرف‌ها دلداری و تسلی خاطر من است، پیرنوازی قوت قلب است که باید تحمل کرد. انسان به تقویت روحی احتیاج دارد. من هم نیاز دارم تا با این حرف‌ها آرام بگیرم. این مصیبت کمی نیست که همه مواهب الهی از چشم و گوش و بینش و خرد و ذهن و حافظه از آدم سلب می‌شود، مگر از دست دادن اینها کم چیزی‌ است؟ فکر می‌کنم این مصیبت‌زدگی سزاوار و مستحق دلداری و تسلیت است. بزرگان در این‌باره نه تنها کم نگذاشتند بلکه سنگ تمام گذاشتند.»