حمید حاج اسماعیلی، کارشناس بازار کار در گفتوگو با «ایران» عنوان کرد
تعریف عناوین شغلی جدید، لازمه توسعه بازار کار
در کشور حدود 4 هزار شغل تعریف شده است این درحالی است که کشورهای دیگر با وجود بازار و اقتصاد کوچک‌تر از ایران 14 هزارعنوان شغلی تعریف کرده‌اند.
حمید حاج اسماعیلی کارشناس بازار کار در گفتوگو با «ایران» از مشکلات بیکاری جوانان و عدم توسعه بازار کارهای جدید در کشور می‌گوید:«نرخ عمومی بیکاری در جوانان بالای 25 درصد است و در میان افراد تحصیلکرده این رقم به بالای 45 درصد رسیده که سبب نگرانی در کشور شده است چرا که عمده فارغ‌التحصیلان ما بیکارهستند. طی دو دهه گذشته آسیب‌شناسی‌ها به این صورت بود که باید ارتباط بین صنعت و دانشگاه برقرار شود تا بتوانیم به سمت مهارت‌آموزی دانشجویان حرکت کنیم تا شرایط حضورشان در بازار کار فراهم شود.اما به اعتقاد بنده یکی از مشکلات بیکاری جوانان عدم توسعه بازار کار و عناوین شغلی جدید در کشور است یعنی نتوانستیم بخش خصوصی واقعی را شکل دهیم به عبارت دیگر 80 درصد اقتصاد کشور دولتی است و بخش خصوصی سهم اندکی دارد.»
وی ادامه می‌دهد: «در اوایل دهه 80 مقام معظم رهبری با اشراف به این موضوع ابلاغیه واگذاری را با عنوان اصل 44 صادر کردند اما متأسفانه این برون‌سپاری به درستی صورت نگرفت و حضرت آقا هم به این موضوع انتقاد کردند. شاید سؤال ایجاد شود چرا برون سپاری؟ در پاسخ باید بگویم چون در بخش دولتی نمی‌توانیم نیروی زیادی را جذب کنیم به طوری که در طول یک سال بین 40 تا 50 هزار استخدام صورت می‌گیرد و این رقم نمی‌تواند دردی از تعداد بیکاران کشور دوا کند تازه در همین بخش‌های دولتی هم گاه رابطه، فرصت اشتغال و رقابت را از جوانان گرفته است.»
این کارشناس با اشاره به تغییر نگرش جوانان در یافتن شغلی که جایگاه اجتماعی مناسب داشته باشد، می‌گوید: «جوانی که سال‌ها درس خوانده و از دانشگاه فارغ التحصیل شده است به دنبال شغلی با جایگاه مناسب است. تکلیف استخدام‌های دولتی مشخص است و با توجه به سیاست‌ها تعداد مشخصی جذب می‌شوند، بخش خصوصی هم ظرفیت لازم برای جذب جوانان را ندارد و نمی‌تواند نیازهای جوانان تحصیلکرده را پاسخ دهد. یکی دیگر از مشکلات یافتن کار، تعداد کم عناوین شغلی در کشور است. در کشور حدود 4 هزار شغل تعریف شده است این درحالی است که کشورهای دیگر با وجود بازار و اقتصاد کوچک‌تر از ایران 14 هزار عنوان شغلی تعریف کرده‌اند. هنوز نتوانستیم عناوین شغلی متعددی را تعریف کنیم تا افراد متناسب مهارت و تحصیلشان شغل مناسب را پیدا کنند. به زبان ساده‌تر بخش خصوصی کوچک است و نیروی تحصیلکرده کشور را می‌خواهد با عنوان کارگر عادی جذب کند و نمی‌تواند پست و حقوق مناسب را به آنها ارائه دهد. این امر انگیزه فارغ التحصیلان کشور را برای ورود به بازار کار از میان برده است.»
خدماتی بودن بازار کار، چالش‌برانگیز است
وی می‌افزاید: «یکی از مشکلات عدم رشد اشتغال در کشور خدماتی بودن بازار کار است چرا که باید به سمت کارهای مولد و تولید برویم. یکی از رویکردهای جدیدی که در دنیا ایجاد شده اقتصاد دیجیتال یا پلتفرم‌های دیجیتال است. فضای اینترنت می‌تواند سرفصل‌های شغلی بسیاری را در کشور تعریف کند که هم هزینه‌های اقتصادی را کاهش دهد و هم کارها ارزان‌تر انجام شود. ایران در فضای اقتصاد دیجیتال رشد کمی داشته و به خاطر تحولات اجتماعی نتوانستیم از این فضا بهره‌مند شویم. در همین راستا دولت مکلف شده براساس برنامه‌های میان مدت به سمت دولت الکترونیک برود و فضای کشور را به سمت اقتصاد دیجیتال حرکت دهد اما هنوز زیر ساخت‌های لازم برای این کار ایجاد نشده است و نتوانستیم جوانان را در این عرصه مشغول به کار کنیم.»
این کارشناس حوزه کار با اشاره به روند رشد اقتصاد دیجیتال در کشور و ظهور مشاغل جدید می‌گوید: «در عصر حاضر باید مشاغل اینترنتی و فضای مجازی را به رسمیت بشناسیم. سازمان‌های بیمه‌ای و مالیاتی باید این کسب وکارها را جذب کنند و بانک‌ها تسهیلاتشان را به سمت این مشاغل هدایت کنند، نهادهای دولتی برای این دسته از کسب و کارها مجوز صادر کنند و اقتصادمان را به سمت اقتصادی مولد سوق دهند. دولتی‌ها باید با حمایت از کسب و کارهای تولیدی ریسک بازار را کاهش دهند و ثبات در عرصه سیاست‌های پولی و مالی ایجاد کنند. نرخ ارز را ثابت نگه دارند و در عین حال باید شرایطی را فراهم کنند تا اقتصاد ایران به بازارهای خارجی ورود پیدا کند. اگر تولید کنندگان فقط به تأمین نیاز بازار داخل اکتفا کنند پیشرفتی نخواهند داشت به همین دلیل باید بازارهای دیگر کشورها را در دست داشته باشند.»
آسان شدن صدور مجوزها، گامی برای اشتغال
حاج اسماعیلی با اشاره به اقدامات خوب دولت در راستای توسعه بازار کار مطرح کرد: «ناگفته نماند در راستای توسعه بازار کار اقدامات خوبی در دولت سیزدهم صورت گرفته است. با آسان‌تر کردن صدور مجوزها راه برای ایجاد کسب و کار جدید باز شده است اما صرفاً این نمی‌تواند بازار کار کشور را توسعه دهد باید حمایت‌های دیگری از کارآفرینان انجام شود. با توجه به شعار امسال رهبری که «مهار تورم و رشد تولید» است باید از شرکت‌های دانش‌بنیان و فارغ‌التحصیلان حمایت بیشتری صورت گیرد. ما شعار این اقدامات را بارها داده‌ایم اما در عمل نتوانستیم حمایت کنیم.»
حاج اسماعیلی با اشاره به بزرگ‌ترین سرمایه ایران که همان نیروی کار جوان است، می‌گوید: «کشور نیاز به اصلاحات جدی در حوزه کار دارد؛ اول آنکه رویکردمان را به سمت نیروی کار تغییر دهیم و آنها را سرمایه بزرگ کشور تلقی کنیم. چتر پوشش حمایتی را برای نیروی کار گسترش دهیم و از آنها حمایت کنیم تا فارغ‌التحصیلان ما در قالب تعاونی‌ها یا شرکت‌های دانش‌بنیان به اقتصاد کشور کمک کنند. به عنوان مثال، ژاپن نصف منابع طبیعی و نفتی ایران را هم ندارد اما ببینید شاغلان ژاپنی را به زحمت برای مرخصی می‌فرستند. کار برای آنها اعتبار است و گاهی آنقدر کار می‌کنند که در محیط کار از حال می‌روند باید تعلق و تعصب کاری را در نیروی کار ایجاد کنیم و افراد احساس کنند که بخشی از توسعه کشور هستند. این نگاه باید در نیروی کار ایجاد شود. باید با اصلاح قوانین، آموزش و فرهنگسازی رویکردها را تغییر دهیم و بعد به دنبال توسعه بازار کار باشیم. مردم درآمدشان پایین است و انگیزه‌هایشان برای کار و بهره‌وری از میان رفته است.»
وی در پایان صحبت‌هایش با اشاره به نیروی جوان کار کشور می‌گوید: «می توانیم مشکلات را آرام آرام حل کنیم فقط باید برنامه داشته باشیم. مردم باید احساس کنند که کشور مال خودشان است و با تعصب برای پیشرفت آن قدم بردارند. هنوز جمعیت ایران جوان است و این ظرفیتی است که بسیاری از کشورهای اروپایی از آن محروم هستند. اکنون کار به جایی رسیده که نخبه‌های ایرانی را می‌دزدند. هرسال که نتیجه کنکور اعلام می‌شود و هرزمان نمرات فارغ التحصیلان ایرانی روی سایت‌ها و پلتفرم‌ها بارگذاری می‌شود به سرعت این افراد را رصد می‌کنند، برای آنها دعوتنامه می‌فرستند و به راحتی برایشان ویزا صادر می‌کنند. اینها سرمایه‌های کشور را که همان نیروی کار نخبه است به هر طریقی جذب می‌کنند. ما باید از این افراد صیانت کنیم باید کلید بازار کار را به دستشان دهیم و تعصب ملی را در آنها تقویت کنیم تا بمانند و کشور را بسازند و در عین حال حقوق و امکانات در اختیارشان قرار دهیم. برای رسیدن به این ایده‌آل‌ها به غیر از همراهی مردم، رویکرد حمایتی مدیران کشور را هم می‌خواهد.»
ثبت یک میلیون و ۳۰۰ هزار شغل جدید در کشور
معاون اشتغال و کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: ایجاد یک میلیون‌و۳۰۰ هزار فرصت شغلی طی سال ۱۴۰۱ در سامانه کشوری «رصد» ثبت شده است.
محمود کریمی بیرانوند افزود: ایجاد سالانه یک میلیون فرصت شغلی از شعارها و اهداف عالیه دولت مردمی سیزدهم است که هر سال برای تحقق این مهم برنامه‌ریزی می‌شود. وی تصریح کرد: یک میلیون و ۲۱۲ هزار فرصت شغلی جدید برای سال ۱۴۰۱ در نظر گرفته شده بود که در این راستا بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار کد ملی منحصر روی سامانه رصد ثبت شده و تاکنون میانگین صحت‌سنجی کشور نیز با ثبت۹۵۰ هزار کد ملی صورت گرفته و تمام اطلاعات جزئی در خصوص این افراد موجود است. وی با اشاره به اینکه سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات اشتغال در کشور پرداخت شده است، ادامه داد: میزان اشتغال ثبت شده سامانه رصد در حالی است که بر اساس اعلام سازمان امور استخدامی، بیش از ۱۲۰ هزار کدملی هم در بخش دولتی ایجاد اشتغال شده بود که مجموع این دو، هدف یک میلیون شغل دولت مردمی را بیش از تعهد، محقق کرده است. کریمی در خصوص مجموع کد اجباری و مشاغل و حرف تأمین اجتماعی در ۱۴۰۱ نیز تصریح کرد: پارسال بیش از ۷۰۰ هزار نفر بیمه شده جدید اجباری، مشاغل و حرف در این سازمان ثبت شد که به معنای ایجاد شغل می‌باشد. کریمی بیرانوند با بیان اینکه برای امسال نیز یک میلیون و ۱۰۰ هزار فرصت شغلی جدید برای ثبت در سامانه رصد کشور هدفگذاری شده است، گفت : سال ۱۴۰۱ کمترین نرخ بیکاری ۲۰ سال اخیر در کشور تجربه شد و این نرخ به ۹ درصد رسید که در دولت‌های قبل بی سابقه بود.