حمیده امینی‌فرد
خبرنگار

سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تا دو روز دیگر رسماً به کار خود پایان خواهد داد. نمایشگاه امسال نیز بر خلاف وعده‌هایی که سال گذشته داده شده بود، به جای «شهر آفتاب» در«مصلای تهران» برگزار شد تا دومین نمایشگاه حضوری بعد از کرونا نیز با حاشیه‌های ترافیکی ناخوشایندی همراه شود. از برگزاری نخستین نمایشگاه کتاب در سال 66 که مجموعه نمایشگاهی سئول میزبان برگزاری آن بود، تا امسال که سی و چهارمین دوره در مصلای تهران برگزار شد، حدوداً 36 سال می‌گذرد. در این بیش از سه دهه، آخرین نمایشگاه کتابی که در مجموعه نمایشگاهی سئول برگزار شد، به سال 85 برمی‌گردد. یکسال پس از آن یعنی در سال 86، به بهانه «ترافیک شدید» و «نبود پارکینگ»، محل برگزاری نمایشگاه کتاب به مصلای تهران تغییر یافت و البته فضای بزرگ مصلی و دسترسی وسیع خیابان‌ها، این جابه‌جایی را برای چندین سال متوالی تمدید کرد. 10 سال بعد یعنی در سال 95 با ساخت مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب، ثانیه‌شماری‌ها برای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب در فضای نمایشگاهی جدید آغاز شد اما میزبانی «شهر آفتاب» پرآوازه که در آن زمان قرار بود با صرف هزینه‌های کلان به یک فضای استاندارد نمایشگاهی تبدیل شود، دو سال بیشتر طول نکشید و حاشیه‌های فراوان برگزاری مثل «آبگرفتگی سالن ناشران خارجی» و «ناشران کودک و نوجوان» و نبود خدمات و امکانات رفاهی مناسب موجب شد تا دوباره میزبانی به «مصلای تهران» برگردد! البته این میزبانی هم برای بازدیدکنندگان و ساکنان اطراف، چندان کم‌هزینه نبود و برگزاری نمایشگاه در این نقطه طی همه این سال‌ها، شهروندان را با چالش‌های ترافیکی بی‌شماری مواجه کرده است! سؤال این است؛ چرا با وجود مصوبه شورای شهر تهران مبنی بر ممنوعیت برگزاری نمایشگاه‌های پر مخاطب در مرکز شهر و به رغم اعلام آمادگی برگزاری نمایشگاه در شهر آفتاب از زبان مسئولان آن، باز هم این مصلای تهران است که میزبان برگزاری نمایشگاهی در این سطح می‌شود؟ اگر زمانی، هشدارها برای برگزار نشدن نمایشگاه‌های پر مخاطب در سئول بود، حالا وضعیت ترافیکی در اطراف مصلای تهران به گونه‌ای است که باید این ممنوعیت را گسترده‌تر دید! شورای شهری‌ها و پلیس در همه این سال‌ها به وضوح مخالفت خود را با برگزاری نمایشگاه‌های بزرگ، خارج از شهر آفتاب اعلام کرده‌اند، اما آنچه در عمل اتفاق می‌افتد، برگزاری نمایشگاه در فضایی خارج از مجموعه‌ای است که با صرف هزینه زیاد ساخته شده است. تجربه برگزاری نمایشگاه امسال کتاب در این چند روز، بویژه در روز سه‌شنبه، نشان داد که مصلای تهران دیگر جوابگوی تعداد بالای بازدیدکنندگانی نیست که از نقاط مختلف تهران و شهرستان‌ها به این نقطه می‌آیند.
پارکینگ‌های مصلی جوابگوی نیازها نیست
جعفر تشکری هاشمی، عضو شورای شهر تهران هم در گفت‌و‌گو با «ایران» بر مبنای استعلامی که از مرکز کنترل ترافیک شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی تهران دریافت کرده، بر این نکته تأکید می‌کند. او به «ایران» می‌گوید: «بر مبنای این گزارش، برگزاری نمایشگاه در روزهای غیر تعطیل و تعطیل به طور خاص، بر بزرگراه‌ها و معابر اطراف مثل بزرگراه رسالت از هر دو مسیر منتهی به مصلی و خیابان‌هایی مثل قنبرزاده، خرمشهر و بهشتی و سایر معابر و محدوده‌های اطراف، تأثیر منفی ترافیکی گذاشته است، به طوری که تردد و عبور و مرور در این خیابان‌ها با اختلال مواجه شده و این وضعیت در صبح و عصر روز سه‌شنبه به مراتب شدید‌تر بوده است.» او با اشاره به کمبود فضای پارکینگ در مصلای تهران برای حجم زیاد بازدیدکنندگان هم می‌گوید: «پارکینگ‌های مصلی جوابگوی این تعداد بازدیدکننده نیست. از طرفی کمبود فضای پارک در معابر و خیابان‌های اطراف موجب شد تا در روز سه‌شنبه خودروهای زیادی درحاشیه بزرگراه‌های منتهی به مصلی پارک کنند و این مشکلات زیادی را برای مردم ایجاد کرد.»
وی با بیان اینکه در این چند روز اختلال شدید ترافیکی در اطراف مصلی محرز بوده است، ادامه می‌دهد:«این وضعیت البته قابل پیش‌بینی بود. ما هم در شورا بارها تذکر داده‌ایم.»
تشکری هاشمی با بیان اینکه فضای شهر آفتاب با تعبیه چند هزار پارکینگ، جوابگوی نیاز بازدیدکنندگان است، می‌گوید:«فضای پارکینگ کافی و دوری از ازدحام مرکز شهرو فضای پرتراکم مسکونی و اداری از جمله مزیت‌های نمایشگاه شهر آفتاب است که متأسفانه از آن استفاده نمی‌شود و بازهم به دلیل عدم آمادگی، این اتفاق رخ نداد.»
علی رمضانی، سخنگو و قائم‌مقام سی‌وچهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران پیش از این گفته بود که بعد از پایان نمایشگاه پارسال، مکاتبات و گفت‌وگوهایی برای برگزاری نمایشگاه در شهر آفتاب انجام و گام‌های بزرگی برای آماده‌سازی این محل برداشته شد، اما امکانات مورد نیاز برای برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در این مکان فراهم نشد. با وجود این وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای برگزاری این نمایشگاه در مجموعه شهر آفتاب اعلام آمادگی کرد اما در زمان تعیین شده شهر آفتاب میزبان نمایشگاه صنعت نفت بود. بنابراین مصلای امام خمینی(ره) به عنوان محل برگزاری این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران انتخاب شد.
با این حال نمی‌توان و نباید بهانه‌جویی‌ها و پاس‌کاری‌های بدون نتیجه در برگزاری نمایشگاه‌ها در مجموعه «شهر آفتاب» را نادیده گرفت. از همین امروز تا نمایشگاه سال آینده بیش از 360 روز زمان باقی مانده که می‌تواند یک فرصت مناسب برای برنامه‌ریزی باشد. درغیر این صورت اگرعدم برگزاری را مساوی با عدم آمادگی شهر آفتاب بدانیم، باید پرسید تا چه زمانی قرار است «مصلای تهران» و یا به عبارتی «بازدیدکنندگان و محلی‌ها» بار ناکارآمدی «شهر آفتاب» را به دوش بکشند؟ نمایشگاهی که زمانی حتی جانمایی‌اش در جنوب تهران هم با چالش‌های زیادی مواجه بود و خیلی‌ها معتقد بودند، امکانات شهر آفتاب هم نمی‌تواند جوابگوی فاصله زیاد آن از مرکز شهر باشد! اگرچه دسترسی به مترو و تمدید پارکینگ از جمله مزیت‌های نمایشگاهی است که نباید آن را نادیده گرفت!