اهمیت توجه به زیرساخت‌های هویتی در شکل‌دهی به فرصت‌های تعامل میان‌فرهنگی
کدام زندگینامه؟ کدام فرهنگ؟
فاطمه ترکاشوند
روزنامه نگار
مجموعه فرهنگی و تاریخی نیاوران از دیروز نمایشگاهی با عنوان «زندگینامه فریدا و دیه‌گو» را میزبانی می‌کند. رویدادی فرهنگی و هنری که با مشارکت سفارت مکزیک در تهران برگزار شده است. دیه‌گو روییز، مسئول بخش فرهنگی سفارت مکزیک، این نمایشگاه را این طور معرفی می‌کند: «این نمایشگاه از سه بخش تشکیل شده است؛ نخست مجموعه ۶۰ تایی آثار عکاسی است که از خانه موزه فریدا کالو و دیه‌گو ریورا در مکزیکو سیتی برای ما ارسال شده است که شامل عکس‌هایی از آلبوم‌های خانوادگی این دو نفر است. این دو یک زوج هنری هستند که آثار آنها در تمام دنیا معروف است.»
او سپس ادامه می‌دهد: «بخش دوم نمایشگاه مجموعه‌ای از تابلوهایی است که توسط نقاش‌هایی از شهرهای مختلف ایران درباره شخصیت فریدا کالو کشیده شده است. در بخش سوم مجموعه عروسک‌هایی در معرض دید مردم قرار می‌گیرد که با تم فریدا کالو روی آنها کار شده است، هنرمندان ایرانی و همسر سفیر مکزیک در ایران در این مجموعه آثار خود را به نمایش گذاشتند.»
اما فریدا کالو و دیه‌گو ریورا، زوج نقاش مشهور در جریان هنر مدرن جهان شناخته می‌شوند که البته حواشی پررنگی حول آنان از ابتدا وجود داشته است. حواشی‌ای که شاید جنس فرهنگی آنها با فرهنگ بومی کشور ما تناسب چندانی نداشته باشد. بی‌گمان نمی‌توان نقش بی‌بدیل این زوج و خصوصاً فریدا را در هنر مدرن و سبک سوررئالیسم نادیده گرفت. چنان که شخصیت فریدا را هم جدای از آثارش نمی‌توان ساده انگاشت.
نقش این زوج در جریان تحولات سیاسی جریان کمونیسم در امریکای جنوبی، با میزبانی از لئون تروتسکی، چهره اثرگذار انقلاب شوروی و نظریه‌پرداز مخالف استالین هم قابل انکار نیست. جدای از اینها شخصیت فریدا به‌عنوان زنی ساختارشکن با طی کردن فرازونشیب‌های بزرگی چون آسیب‌دیدگی شدید در یک سانحه تصادف جاده‌ای، همواره برای بسیاری الهام‌بخش بوده است.
اما بدون تردید نمی‌توان ابعاد مختلف این شخصیت را منتزع از یکدیگر نگریست. شخصیتی که در حوزه روابط عاطفی و جنسی در پیشانی هنجارشکنی‌های جامعه سنتی و اخلاق‌مدار قرار گرفته و از این زاویه هم ویژگی‌های متمایزی را از خود بروز داده است. شاید نزدیک به یک دهه باشد که پرداختن به شخصیت فریدا در محصولات فرهنگی خصوصاً در میان دختران نوجوان و در مدارس و دانشگاه‌ها، جای خود را باز کرده اما هیچ مطالعه‌ای صورت نگرفته است که کدام بعد این شخصیت بیش از سایر ابعاد برای جوانان و دختران ایرانی الهام‌بخش بوده است. جای تأمل دارد که در وضعیت فرهنگی و اجتماعی روز کشور، معرفی فریدا کالو و دیه‌گو ریورا به‌صورت رسمی چه ابعاد و آثاری می‌تواند داشته باشد.
فیلم‌ها و کتاب‌های بسیاری هم درباره این زوج ساخته و منتشر شده که بخشی از آنها در دسترس علاقه‌مندان ایرانی هم قرار دارد. بدون شک آشنایی با شخصیت‌های اثرگذار سایر کشورها خصوصاً کشورهای امریکای جنوبی برای ایران فرصتی بزرگ برای تعامل فرهنگی است اما در نحوه شکل‌گیری این تعامل، باید به ابعاد فرهنگی و اجتماعی و سیاسی به طور کامل پرداخته شود تا مخاطبان علاقه‌مند خصوصاً نوجوانان و جوانان قادر به تشخیص و انتخاب باشند و مبنای این تشخیص هم توازن و هویت فرهنگ بومی کشور باشد.
به گفته معاون سفارت مکزیک در ایران مجموعه عکس، از طرف موزه فریدا و دیه‌گو معرفی شده بود و پس از مذاکرات و جلساتی که با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت امور خارجه، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی انجام شد، توافق شد تا این مجموعه در نیاوران معرفی شود.