همکاری ایران و فائو در دیمزارها
90 درصد محصولات کشاورزی در جهان با کشت دیم تولید می‌شود
نفیسه امامی
روزنامه نگار
پروژه مشترک ایران و فائو از ابتدای سال زراعی جاری در چهار استان کشور با هدف افزایش بهره‌وری و بالفعل‌سازی پتانسیل تولید کشاورزی دیم در ایران به اجرا درآمده است تا با بهره‌گیری از فناوری‌های روز منجر به دستیابی برای تولید پایدار شود.
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) این همکاری را در سال زراعی جاری آغاز کرده و قرار است تا پنج سال هم ادامه پیدا کند. این طرح با حضور کارشناسان فائو در راستای افزایش امنیت غذایی در کشور در حال اجراست.
روش دیم یکی از روش‌های کم‌هزینه در تولید محصولات کشاورزی است که در جهت استفاده بهتر از منابع طبیعی مانند باران و خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند مقدار تولید محصول را با افزایش قابل توجهی روبه‌رو کند. اکنون کارشناسان کشاورزی در شرایطی راجع به ضرورت توسعه کشت دیم سخن به میان می‌آورند که بالای ۹۰ درصد تولیدات کشاورزی دنیا از طریق کشاورزی دیم تأمین می‌شود و این آمار در ایران که در اقلیم خشک و نیمه‌خشک قرار دارد، تقریباً برعکس است. تولید دیم در کشور با توجه به بروز کم‌آبی و کاهش بارندگی نیازمند مدیریت منابع آبی و گسترش دیمزارها است. امسال کشور با کاهش ۲۰ درصدی بارندگی‌ها روبه‌روست اما با وجود کاهش بارش و برای دستیابی به پایداری تولید می‌توان با استفاده از ارقام جدید و یافته‌های محققان داخلی و بین‌المللی سهم تولید را افزایش داد. در صورت مدیریت صحیح ۷۰ درصدی در زمان کشت در دیمزارها، می‌توان افزایش ۴۰ درصدی تولید را پیش‌بینی کرد.
۶ میلیون تن برداشت سالانه از کشت دیم
ایران دارای 18 میلیون هکتار از اراضی قابل کشت است که از این اراضی در 12 میلیون هکتار زراعت صورت می‌گیرد. سطح زیر کشت محصولات زراعی دیم در کشور حدود6 میلیون هکتار است که از این میزان اراضی در سال بیش از ۶ میلیون تن محصول تولید می‌شود که به گندم، جو، ذرت و علوفه اختصاص داده شده است. همچنین یک میلیون هکتار از اراضی به جو، ۴۵۶ هزار هکتار به نخود، ۱۲۶ هزار هکتار به کشت دیم عدس، ۴۴ هزار هکتار به محصولات روغنی و حدود ۸۴ هزار هکتار به علوفه تعلق دارد. علاوه بر 6 میلیون هکتار، 3،5 میلیون هکتار از اراضی دیم نیز به باغات اختصاص داده شده است.
سطح گندمزارهای کشور در بخش دیم به 3 میلیون و 960 هزار تن می‌رسد درحالی‌که هدفگذاری وزارت جهاد کشاورزی رسیدن به خودکفایی پایدار در تولید گندم است و تلاش می‌کند نیاز کشور به گندم را در داخل تأمین نماید. این در حالی است که طرح مشترک فائو و وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند به تحقق هدف خودکفایی کمک کند.
وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی جدید درصدد است تمام کشاورزان به خصوص کشاورزان گندم‌کار را مورد حمایت بیشتری قرار دهد و با اجرای طرح جهش در دیمزارها و الگوی کشت به تدریج در تأمین گندم خبازی‌ها به خودکفایی برسد. فرامک عزیزکریمی مدیرکل دفتر امور غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اجرای ملی طرح مشترک فائو و وزارت جهاد کشاورزی گفته است: رعایت نشدن تناوب در دیمزارها از مشکلات اساسی تولید در کشور است و اولویت دفتر امور غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی استفاده از آب باران به عنوان آب سبز و بهبود معیشت کشاورزان است.
طبق گفته عزیزکریمی، در کشاورزی دیم باید سهم علوفه، دانه‌های روغنی، حبوبات و گیاهان دارویی در تناوب با غلات افزایش یابد.
جهش تولید در دیمزارها
پیش از انجام پروژه مشترک ایران و فائو، وزارت جهاد کشاورزی طرح جهش تولید در دیمزارها را در اولویت فعالیت‌های خود قرار داد. قرار است با اجرای این طرح ۶ میلیون هکتار از اراضی دیم، به صورت برنامه‌ریزی شده در مدت ۵ سال زیر کشت دیم برود، اما تا کنون ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی کشور در قالب طرح جهش تولید دیم، زیر کشت دیم قرار گرفته است.
تا کنون در طرح جهش تولید در دیمزارها به ازای هر هکتار 1 تن محصول برداشت می‌شد اما پیش‌بینی می‌شود امسال به ازای هر هکتار 1،2 تن محصول برداشت شود که می‌تواند زمینه امنیت غذایی را فراهم کند و در سال‌های آینده به عنوان عاملی مهم در افزایش میزان تولید محصول تأثیرات جدی بگذارد.