نگاهی به فیلمهای معرفی شده در جشنواره کن 2023
رقابتی غیرقابل پیش‌بینی
وصال روحانـی
روزنامه نگار
هفتاد‌وششمین دوره فستیوال بین‌المللی فیلم «کن» که همچنان معتبرترین جشنواره سینمای جهان به حساب می‌آید، از روز سه‌شنبه 26 اردیبهشت‌ماه تا یکشنبه 7 خردادماه امسال در شهر کن واقع در جنوب فرانسه که معمولاً شهری گرم و آفتابی است برگزار می‌شود و بار دیگر خبرساز نخست هنر سینما در مدت زمان مذکور خواهد بود.
کن بعد از گذراندن چهار سال کرونازده که بر تاریخ برگزاری این فستیوال اثر منفی گذاشت و تأخیرهای یک تا دو ماهه را در زمان برپایی آن اعمال داشت، امسال به زمان سنتی و همیشگی خود که دهه سوم اردیبهشت و دهه اول خرداد رجعت کرده است. در قسمت مسابقه کن که مثل معمول مهم‌ترین بخش این فستیوال است و جایزه اصلی جشنواره که همانا نخل طلا است، به بهترین فیلم این بخش تعلق می‌گیرد، امسال 19 فیلم که برگرفته از کشورهایی واقع در قاره‌ها و مناطق مختلف است، شرکت داده شده‌اند. ریاست هیأت ژوری این قسمت نیز با روبن اوستلوند، کارگردان سوئدی است که سابقه شرکت در کن و ونیز و تصاحب جوایزی در آن را دارد. کن مثل معمول بخش‌های دیگری شامل نوعی نگاه، پره می‌یر، هفته بین‌المللی منتقدان، نمایش‌های ویژه، «دو هفته کارگردانان» و «خارج از مسابقه» را هم دارد و از قضا فیلم افتتاحیه کن امسال هم که در شب نخست جشنواره (26 اردیبهشت) به نمایش درمی‌آید، از جمع فیلمهای «خارج از مسابقه» استخراج شده است و به بخش مسابقه تعلق ندارد. فیلم «ژان دوباری» ساخته «مایوین» بازیگر و کارگردان زن فرانسوی است که نام کامل وی مایون لوبسکو است و 47 بهار را پشت‌سر گذاشته است. خود او و جانی دپ، هنرپیشه معروف امریکایی نقش‌های نخست این فیلم را ایفا کرده‌اند که مضمونی تاریخی دارد و در عین حال با مفاهیم رمانتیک و نحوه قصه‌گویی توأم با تخیل خود کوشیده است ازعوامل لازم برای جذب مردم بیشترین بهره را برگیرد و فقط ترسیم صرف بخشی از تاریخ نباشد.
ایران جایی در بخش مسابقه ندارد
برای برخی بخش‌های دیگر جشنواره که مانند قسمت مسابقه رقابتی هستند، هیأت‌های داوری مجزایی را تعیین کرده‌اند و یکی از آنها بخش «هفته بین‌المللی منتقدان» است که ریاست هیأت ژوری آن به ادری دیوان، فیلمساز زن فرانسوی سپرده شده و دیگری «نوعی نگاه» که همان بخشی است که تک نماینده -البته غیررسمی- ایران در «کن 2023» در آن شرکت دارد. فیلم ایرانی حاضر در این قسمت کاری مشترک از علی عسگری و علیرضا خاتمی است که اگرچه در ایران به دنیا آمده‌اند، اما سال‌ها است در خارج از کشور زندگی می‌کنند و در ایتالیا و مالزی تحصیل کرده‌اند.
سینمای ایران پیشینه درخشش در کن و حتی فتح نخل طلای آن با فیلم «طعم گیلاس» ساخته زنده‌یاد عباس کیارستمی در سال 1997 را دارد و برخی کارهای اصغر فرهادی شامل «فروشنده» نیز جوایز مهمی را در این فستیوال (در سال 2016) به دست آورده‌اند اما امسال خبری از هیچ فیلم ایرانی در بخش مسابقه نیست.
از اندرسون تا وندرز
قسمت مسابقه فستیوال امسال کن همان طور که پیش‌تر آمد، 19 فیلم را در خود جای داده و با توجه به طبایع متفاوت اعضای هیأت ژوری و رویکردهای مختلفی که طی سه چهار دهه اخیر از داوران جشنواره و گرایش‌های آنان مشاهده شده است، تشخیص فیلم برنده نخل طلای امسال و هرگونه پیش‌بینی در این زمینه نیز بسیار دشوار نشان می‌دهد. با این حال حضور تازه‌ترین آثار شماری از مطرح‌ترین سینماگران زمانه در این بخش خواه ناخواه توجه بسیاری را به سمت فیلمهای آنان خواهد برد و آنها را در صدر اخبار خواهد نشاند. سینماگران مورد بحث به اختصار اینها هستند:
نوری بیلگه جیلان ترکیه‌ای که فیلم «درباره چمن‌های خشک» را به کن آورده است.
وس اندرسون امریکایی که همه کارهای 25 سال اخیرش عجیب و غریب و ضد کلیشه بوده و این‌بار با «شهر آستروییدی» در کن شرکت کرده است.
آلیس رورواچر سوئیسی که فیلم «La Chimera» را به بخش مسابقه کن آورده است.
آکی کائوریسماکی فنلاندی که فیلم ارسالی‌اش به کن امسال «برگ‌های ریخته شده» نام دارد.
نانی مورتی ایتالیایی که فیلم «اتاق پسر» او در سال 2001 در کن درخشید و نخل طلا را برد، امسال هم با فیلم جدیدش به نام «خورشید آینده» (Il Sol Dellavveniro) سودای کسب این جایزه مهم را در سر دارد.
تاد هینز، سینماگر 62 ساله امریکایی که در میان فیلمهای دراماتیک و اجتماعی موفقش «دور از بهشت» محصول 2002 و «کارول» (2015) هم دیده می‌شوند، امسال «مه- دسامبر» (از ماه مه تا دسامبر) را در کن شرکت داده است.
کن لوچ کارگردان 87 ساله بریتانیایی در دوازدهمین مرتبه حضورش در بخش مسابقه کن با فیلم تازه «درخت پیر چنار» به هنرنمایی پرداخته است. او به قدری در کن حاضر و یک شرکت‌کننده تقریباً دائمی بوده که خیلی‌ها می‌گویند اگر یک سال غایب باشد، کن بدون او «کن» نیست. او در سال‌های 2006 با «بادی که مرغزار را تکان می‌دهد» و 2016 با «من، دانیل بلیک» نخل طلای کن را به دست آورده است.
هیروکازو کورئیدا فیلمساز 61 ساله ژاپنی که در 30 سال اخیر به یکی از سینماگران پیشروی کشورش تبدیل شده است، با فیلم «هیولا» که کاری استعاره‌ای- اجتماعی و در عین حال تخیلی است، در«کن 2023» حضور دارد. او البته در سال 2018 با فیلم «سارقان مغازه»، نخل طلا را ربود.
ویم وندرس آلمانی و بسیار مشهور که تقریباً 40 سال پیش (سال 1984) نخل طلای کن را با فیلم «پاریس- تگزاس» به دست آورد و به یکی ازمطرح‌ترین مردان سینمای روشنفکرمآبانه در اروپا تبدیل شد، با فیلم جدید «روزهای کامل» در کن امسال هم حضور یافته است.
با این اوصاف باید تا روز 7 خرداد که جوایز کن امسال توزیع می‌شود صبر پیشه کرد تا مشخص شود کدام فیلم نخل طلای امسال و سایر جوایز فستیوال را تصاحب می‌کند.