فریبا خان‌احمدی
خبرنگار

تلاش بی‌وقفه و خانه به خانه کادر سلامت برای واکسینه کردن کودکان، بخصوص پناهجویان افغانستانی و اعضای خانواده کودکان مبتلا به سرخک، به جهت حذف و کنترل شیوع سرخک و سرخجه در کشور به ثمر نشست و حالا منطقه «امرو» (دفترمنطقه مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی) طی نامه‌ای به وزیر بهداشت،درمان و آموزش پزشکی از تلاش ایران با وجود همه‌گیری کرونا برای حذف سرخک و سرخجه قدردانی کرده است. روز یکشنبه عین‌اللهی از نامه تأیید و قدردانی سازمان جهانی بهداشت به مناسبت ریشه‌کن شدن سرخک و سرخجه در ایران خبر داد. بهرام عین‌اللهی گفته است، این موفقیت در شرایطی برای کشور حاصل شد که هنوز بسیاری از کشورهای اروپایی، تأییدیه سازمان جهانی بهداشت در خصوص ریشه‌کنی سرخک و سرخجه را دریافت نکرده‌اند.
طبق آخرین آمار گزارش شده از سوی سازمان بهداشت جهانی، تعداد موارد گزارش شده از ابتلای قطعی به سرخک در سراسر دنیا در دو ماه اول سال ۲۰۲۲ میلادی نسبت به زمان مشابه در سال قبل، ۷۹ درصد افزایش یافته است. در ایران نیز بخصوص استان‌های شرق و جنوب شرق به دلیل همسایگی و تردد مهاجران افغانستانی و پاکستانی در معرض خطر بالای ابتلا به این بیماری قرار دارند. سال گذشته 49 هزار مورد ابتلا به سرخک در کودکان و بزرگسالان در افغانستان گزارش شد. در حالی‌که مقامات بهداشتی در دنیا احتمال می‌دهند تعداد فزاینده موارد گزارش شده نشانه شروع همه‌گیری گسترده سرخک در سطح جهان باشد اما ایران توانست گواهی تأیید حذف سرخک را از سازمان بهداشت جهانی دریافت کند. حذف سرخک یعنی آنکه اگر در یک منطقه جغرافیایی برای 12 ماه سال کمتر از یک مورد به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت مورد سرخک دیده شود، به مرحله حذف سرخک رسیده است. همزمان با شیوع بالای سرخک در افغانستان، برخی کودکان ایرانی نیز به دلیل همه‌گیری کرونا فرصت واکسیناسیون با واکسن‌های ‌ام‌ام‌آر را از دست دادند و در معرض خطر بالای انتشار این بیماری قرار داشتند. شمار مبتلایان به سرخک در کشور در سال ۱۳۹۹، 3 مورد بود که این تعداد در اردیبهشت سال ۱۴۰۰ به ۲۴ مورد رسید. در اردیبهشت سال 1400 اعلام شد که تعداد موارد تأیید شده سرخک در شش ماه از ۱۰۰ مورد فراتر رفت تا معاون وقت بهداشت وزارت بهداشت در نامه‌ای به معاونین بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران نسبت به «طغیان» سرخک در کشور هشدار بدهد و دولت سیزدهم به شکل ضرب‌الاجل به مسأله شیوع سرخک در کشور ورود کرد.

پویشی سراسری برای حذف شیوع یک بیماری کشنده
دکتر بابک عشرتی معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره ریشه‌کنی سرخک و سرخجه در کشور به «ایران» می‌گوید: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به افزایش موارد سرخک در کشور با راه‌اندازی پویش واکسیناسیون سرخک، تمامی پناهندگان کشور در گروه سنی ۹ ماهه تا ۳۰ ساله را علیه این بیماری واکسینه کرد.
وی در ادامه اظهار داشت: اپیدمیولوژیست‌ها بین اصطلاح ریشه‌کنی و حذف افتراق قائل هستند چون بیماری سرخک عموماً از راه تنفسی منتقل می‌شود، بنابراین بیشتر بحث حذف آن مطرح است و ایران نیز توانست گواهی تأیید حذف سرخک را از سازمان بهداشت جهانی دریافت کند. پوشش واکسیناسیون بالا در کشور، پیگیری و مراقبت از موارد ابتلا و مشکوک به بیماری و گزارش‌دهی دقیق موارد متناسب با شاخص‌های سازمان بهداشت جهانی دست به دست هم داد و توانستیم به مرحله حذف سرخک برسیم. البته ما همچنان اقدامات مراقبتی را ادامه می‌دهیم.
وی در ادامه افزود: از اوایل دی ماه 1400 تا آذر 1401، ۲۰۲ مورد تأیید شده آزمایشگاهی سرخک در کشور گزارش شد که حدود ۵۳ درصد آنها را اتباع تشکیل می‌دادند و تقریباً می‌توان گفت از این آمار ۹۵ درصد مبتلایان، اتباع افغانستان بودند.
دکترعشرتی با تأکید بر اینکه راه محافظت جامعه در مقابل سرخک، پوشش واکسیناسیون کامل است، ‌اظهار داشت: در کشور ما واکسن در دو نوبت ۱۲ و ۱۸ ماهگی به اطفال تزریق می‌شود. در خصوص تزریق واکسن هیچ تفاوتی میان کودکان ایرانی و اتباع قائل نمی‌شویم و این واکسن به شکل رایگان برای همه کودکان مشمول در شبکه بهداشتی تزریق می‌شود. علاوه بر بالا نگه داشتن پوشش واکسیناسیون که یک هنر است همچنین پیگیری و بیماریابی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
دکتر عشرتی افزود: گستردگی شبکه، سطح دسترسی به نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه را برای عموم فراهم کرده است. پیرو افزایش شمار مبتلایان به سرخک بویژه درپناهجویان افغانستانی نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه بسرعت به موضوع موارد تأیید شده سرخک و واکسیناسیون خانواده‌های پناهندگانی که حتی مدارک اقامتی نداشتند، رسیدگی کرد و از واکسینه شدن تمام کودکان پیش از گسترش بیماری سرخک در بین آنها یا خانواده‌شان اطمینان حاصل شد.
به گفته معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، در تیر ماه ۱۴۰۱ و به دنبال پویش واکسیناسیون سرخک در سطح ملی برای کودکان از جمله کودکان قشر آسیب‌پذیر، تعداد موارد گزارش شده سرخک کاهش چشمگیری پیدا کرد و احتمال همه‌گیری به صورت موفقیت‌آمیزی مهار شد.