نمایندگان مجلس در گفت وگو با «ایران» بر ضرورت شناخت شرایط کشور و هم‌افزایی با دولت تأکید کردند
استیضاح بی‌موقع حاشیه‌ساز است
رهبر انقلاب درعین تعیین راهبرد اساسی همکاری، همدلی و هم افزایی سه قوه برای حل مشکلات، شاخص‌های عملیاتی شدن این راهبرد را نیز تعیین کرده اند: ترتیبات قانون اساسی، درگیرنشدن به حاشیه‌ها و وحدت. این سه مورد در کنار هم، چهارچوبی را تشکیل می‌دهند که حرکت در آن، دستیابی به هدف کلی و غایت مورد انتظار از همدلی و همکاری قوا را ممکن می‌کند و آن حل مشکلات مردم و پیشرفت کشور است. براساس این ملاحظات، می‌توان از زاویه تازه‌ای نیز به مسأله همکاری و هم افزایی قوای سه‌گانه نگاه کرد. به این ترتیب که کنش، رفتار یا تصمیمی را که در مسیر حل مشکلات و پیشرفت کشور نباشد نمی‌توان در چهارچوب راهبرد همدلی و هم افزایی سه قوه تعریف کرد. هرچند رهبر انقلاب ترتیبات مشخص شده در قانون اساسی را از جمله محورهای مهم تحقق این راهبرد برشمردند، که سؤال، تذکر یا استیضاح وزرا نیز در آن گنجانده شده است، اما باید پرسید آیا همه موارد استفاده از این ظرفیت‌های قانونی، ناظر بر حل مشکلات کشور است؟ یا استفاده از آنها در موارد خاص، خود گره‌های تازه‌ای را برای کشور ایجاد می‌کند؟ طرح اخیر استیضاح وزیر صمت، از جمله همین مسائل مناقشه برانگیز است.
استیضاح؛ حقی که همیشه راهگشا نیست
استیضاح وزیر صمت که به تازگی از سوی برخی از نمایندگان مجلس مطرح شده، حقی است که در قانون اساسی بر آن تصریح شده است. بنابراین از این زاویه نمی‌توان بر این اختیار بحق نمایندگان خرده گرفت. اما مسأله این است که مطابق اظهار نظر نمایندگان حامی استیضاح، این اقدام صرفاً ناظر بر مسأله بازار خودرو بوده که خود ناشی از عوامل متعددی است که اغلب بیرون از دولت و وزارت صمت قرار دارد. این درحالی است که این وزارتخانه، بنابر تعدد وظایف تعریف شده برای آن، مسئولیت‌های گسترده‌تری نیز دارد که به گواه آمارهای رسمی کشور، از قضا وزارت صمت در این حوزه‌ها بسیار موفق بوده است. سخنگوی دولت در این باره گفت:«به گزارش مرکز آمار میانگین فصلی نرخ رشد بخش صنعت در دوره مدیریتی دکتر فاطمی امین 4.2 بوده که 2.5 برابر میانگین نرخ رشد در دولت‌های یازدهم و دوازدهم است.» علی بهادری جهرمی اضافه کرد که «رشد تولید ناخالص داخلی در 9 ماه 1401 معادل 5.1 و رشد بخش معدن که در تابستان 1400 معادل منفی 0.5 درصد بوده، در طول دوره مدیریت ایشان و در پاییز 1401 به 2 درصد رسیده است. در تجارت نیز ارزش حجم تجارت خارجی کشور(غیر نفتی) در سال 1401 نسبت به سال گذشته حدود 10 درصد افزایش داشته و از 90 میلیارد دلار به 112 میلیارد دلار رسیده است.» کاهش نرخ تورم تولیدکننده و رشد سرمایه‌گذاری در حوزه ماشین آلات، از دیگر دستاوردهای وزارت صمت در دولت سیزدهم بوده است. با توجه به این شواهد رسمی و متقن، می‌توان گفت که استیضاح وزیر صمت، به معنای وقفه مدیریتی در فرایند رشد بخش‌های صنعتی، معدنی، تولیدی و تجارت کشور است، بخش‌هایی که بویژه در دوره فشار حداکثری و تحریم اهمیت فوق‌العاده‌ای دارند. در این معنا است که استیضاح، هرچند حقی مبتنی بر قانون اساسی است، اما استفاده از این حق، آن هم در برهه فعلی که کشور به رشد اقتصادی مداوم نیاز دارد، می‌تواند نافی راهبرد کلان همدلی و هم افزایی قوا باشد.
راه‌هایی که می‌تواند جایگزین استیضاح باشد
رئیس جمهور در دیدار جمعی از مردم، مسئولان و کارگزاران نظام و سفرای کشورهای اسلامی با رهبر انقلاب، با اشاره به تأکید معظم له به همکاری قوای سه‌گانه با یکدیگر، تأکیدکرد: «به رهبر انقلاب اسلامی و ملت عزیز ایران اطمینان می‌دهم که هر سه قوه با همدلی و هم‌افزایی از حاشیه‌ها پرهیز و بر متن که تحقق شعار سال و گره‌گشایی از زندگی مردم و خدمت خالصانه به آنان است، تمرکز کنند.» این سخن رئیس جمهور، صرفاً ادعا نیست، بلکه کارنامه دولت و آیت‌الله رئیسی در حدود دو سال گذشته آن را عملاً تأیید می‌کند. کما اینکه بنا به آمار ارائه شده از سوی معاون امور مجلس رئیس جمهور، در دوره فعالیت دولت سیزدهم، وزرا 9 هزار دیدار با نمایندگان داشته‌اند و ۳۸۰ بار در مجلس حضور پیدا کرده‌اند. این آمارها غیر از ملاقات‌های گسترده نمایندگان با رئیس جمهور و معاون اول است. مجموعه این شواهد، به این معنی است که درهای دولت برای تعامل، همواره به روی نمایندگان ملت باز است. به عبارت دیگر، در مسأله خودرو نیز می‌توان راه تعامل دیگری را گشود، راهی که بدون عبور از مجرای تنگ استیضاح، سیاستگذاری‌های کلان کشور در حوزه‌های صنعت، معدن و تجارت را، صرفاً به دلیل حوزه خودرویی دچار مشکل کند، حوزه خودرویی که به تأکید خود نمایندگان بسیاری از عوامل مؤثر آن بیرون از دایره عملیات وزارت صمت قرار دارد.
در چهارچوب چنین ملاحظاتی، نظرات برخی از نمایندگان درباره ضرورت‌ها و الزامات همکاری و تعامل قوا، بویژه قوای مقننه و مجریه را جویا شدیم.
خضریان: بیشتر از هر زمان دیگری وقت هم‌افزایی است
در پاسخ به این سؤال «ایران» که همکاری و تعامل قوا چگونه باید باشد؟ علی خضریان، نماینده مردم تهران پاسخ داد: بر اساس آنچه در بیانات اخیر مقام معظم رهبری نیز مورد تأکید قرار گرفت، قوای سه گانه در تعامل با یکدیگر باید تسهیل‌گر امور باشند. زیرا سرنوشت کشور و مردم در گرو همکاری و تعامل قوا است و مردم باید نتیجه این همکاری را در زندگی خود مشاهده کنند.
عضو و سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس با بیان اینکه شرایط حال حاضر کشور شرایطی نیست که فرد یا قوه‌ای بخواهد اقتدار و تفوق خودش را به رخ بکشد، اضافه کرد: همچنان که در هیچ وضعیت دیگری هم چنین رویه‌ای قابل دفاع نیست و اکنون بیشتر از هر زمان دیگری وقت هم‌افزایی است. وی ادامه داد: نمی‌توان انکار کرد که در همه قوا نقایصی وجود دارد، اما مجلس، دولت و قوه قضائیه باید یکدیگر را تکمیل کنند و این هم‌افزایی را در خدمت حل مسائل کشور قرار دهند.
خضریان در پایان گفت: اگر قرار باشد تنش بین این سه قوه مانع از کاهش تورم یا سبب آسیب به تولید شود، چنین اقدامی با هر توجیه قانونی حتماً در راستای منویات مقام معظم رهبری نیست.
فریدون عباسی: باید به وزرا فرصت بدهیم
نماینده کازرون در مجلس هم معتقد است که اگر هر یک از قوا بر مبنای وظایفی که دارند عمل کنند و نخواهند در وظایف قوای دیگر دخالت کنند، هیچ مشکلی پیش نخواهد آمد.
فریدون عباسی ادامه داد: در همین خصوص، سازکارهای قانونی در کشور به اندازه کافی وجود دارد و اگر مقداری هم اختلال ایجاد شود و یک مسئول بخواهد خارج از حیطه قانونی، وظایف خود را انجام دهد، با نظارتی که از طرف رهبری بر قوای سه‌گانه و رده‌های بالای نظام انجام می‌شود، قابل حل است. با در نظر گرفتن چنین شرایطی باز هم مسائلی پیش می‌آید که نیازمند هم افزایی قواست.
وی با بیان اینکه استیضاح وزرا از جمله اتفاقی است که باید آن را در چهارچوب توصیه‌های رهبری حل و فصل کرد، گفت: عمل به استیضاح، در حال حاضر به هیچ روی مثبت نخواهد بود. چراکه وزرای دولت فرصت کافی نداشته‌اند تا به برنامه‌های خود عمل کنند.
به باور فریدون عباسی، ما حداقل باید دو سال به وزرا از زمان تشکیل هیأت وزیران فرصت دهیم تا بتوانند همدیگر را بهتر شناخته و یک کار گروهی را با عقلانیت بهتری انجام دهند. حتی تعداد سؤالات از وزرا هم به اندازه زیادی افزایش یافته است در صورتی که دلیلی ندارد آنان در مورد تمام اوضاع حوزه‌های انتخابیه کشور پاسخگو باشند.
نماینده کازرون تأکید کرد: بهتر است اجازه دهیم وزرا وقت خود را برای حل مسائل کلان دستگاه زیر نظر خود صرف کنند و نمایندگان مجلس هم از آنها بپرسند که چه خلأ قانونی برای انجام کارهای خود دارند تا تلاش کنیم قوانین را بطور متناسب به تصویب برسانیم.
جدی: استیضاح منطقی نیست
علی جدی، عضو کمیسیون صنایع و معادن، معتقد است که بحث تعامل بین قوا که رهبر انقلاب فرمودند، میان قوا وجود دارد، اما باید تقویت شود و اگر اختلافات حداقلی نیز وجود دارد باید برطرف شود.
نماینده شیروان با اشاره به اینکه مجلس چه در بررسی لوایح و چه در رأی اعتماد به وزرا با دولت همراهی داشته است، اضافه کرد: آنچه در مورد لایحه سازمان بازرگانی اتفاق افتاد، نتیجه مخالفت مجلس با تشکیل سازمان بازرگانی، آن هم به دلیل امکان نداشتن نظارت مستمر مجلس بر آن بود و اگر دولت لایحه تشکیل وزارت بازرگانی را ارسال کند، قطعاً همراهی خواهد شد.
وی درباره دیگر وجوه تعامل دولت و مجلس نیز با بیان اینکه به شخصه منتقد استیضاح اعلام وصول شده اخیر هستم، تصریح کرد: زیرا عملکرد وزارت صمت را نباید در حوزه خودرو خلاصه کنیم. وزارت صمت متولی 35 درصد تولید ناخالص ملی کشور است و منطقی نیست که حوزه‌های مختلف عملکردی آن را رها کنیم و چشم مان را بر رشد 8 درصدی صنایع و عملکرد این وزارت در معادن ببندیم.
جدی ادامه داد: حتی در حوزه خودرو هم در چهارچوب آنچه مسئولیت مستقیم وزارت صمت بوده، تولید داخلی خودرو 32 درصد افزایش پیدا کرده و آنچه مورد اعتراض برخی نمایندگان واقع شده، بحث واردات خودرو است. ناگفته پیداست که مشکل خودرو، مشکل امروز و دیروز نیست و در بحث واردات هم تنها وزارت صمت درگیر نیست.
وی در توضیح دیگر دلایل مخالفت خود با استیضاح آقای فاطمی امین گفت: تغییر وزیر در سال پایانی مجلس یازدهم عملاً تیغ نظارتی مجلس را هم کند می‌کند. زیرا اینکه چه کسی به عنوان وزیر معرفی شود، رأی بیاورد یا نه و تا چه مدت وزارت در اختیار سرپرست باشد، کاملاً نامشخص است، مضافاً اینکه تیم پاکدستی بر سر کارند و آنچه در مسیر و روند می‌بینیم هم مثبت است.
میرمحمدی: دولت و مجلس
دست به دست هم بدهند
نماینده تفت و میبد درباره ضرورت‌های تحقق راهبرد تعیین شده از سوی رهبر انقلاب، با اشاره به اینکه این روزها شرایط بسیار خاصی بر کشورمان حکمفرما است و آن ارتقای روابط دیپلماتیک و اقتصادی بخصوص با کشورهای همسایه است، اظهارکرد: در چنین شرایطی باید نهایت تدبیر را به کار گرفت و از این فرصت کم نظیر بهترین بهره را برد.
جلیل میرمحمدی اضافه کرد: این دستاورد محقق نمی‌شود مگر با همدلی، همراهی و همفکری همه مجموعه حکمرانان نظام. این دستاورد زمانی دست یافتنی‌تر خواهد شد که قوای مجریه و مقننه که تمام اهداف‌شان در هم تنیده است، بیشتر از قبل و با کیفیت‌تر از گذشته همراهی کنند. وی ادامه داد: لذا همه باید دست به دست هم دهیم و در یک فضای رفاقتی و همدلی کارها را پیش ببریم. این به معنی آن نیست که با هم اختلاف نظر نداشته باشیم بلکه باید اختلاف سلایق را به حداقل برسانیم.
حسینی‌کیا: رویه دولت اصلاح تعاملات درونی است
سیدجواد حسینی‌کیا، نماینده سنقر به این واقعیت اشاره کرد که دولت درون خود ظرفیت‌های حل مسائل را ایجاد کرده است. رئیس فراکسیون حمایت از صنعت با اشاره به اینکه مجلس و دولت انقلابی تعاملات بسیار خوبی داشته و خواهند داشت، اظهارکرد: با وجود این بیانات مقام معظم رهبری همچنان نصب‌العین نمایندگان خواهد بود و مسلم است که این بیانات بویژه از حیث تعامل با دولت به معنای نفی جایگاه نظارتی مجلس نیست.
وی در مورد استیضاحی که این روزها محل بحث است نیز گفت: دولت چنانکه تاکنون نیز نشان داده و رویه‌اش این بوده، اگر ببیند برخی مدیران به هر دلیل توقعات را برآورده نکرده‌اند، خودش اقدام کرده و نگذاشته است کار به استیضاح مجلس برسد و خود کابینه را ترمیم کرده است. حسینی‌کیا تأکید کرد: به باورم در اکثر موارد چنین رویه‌ای بهتر است و طبیعتاً شائبه تقابل را هم از بین می‌برد.
دهقانی: اختلافات برادرانه
حل شود
نماینده ورزقان در مجلس نیز بیانات رهبر انقلاب درباره هم‌افزایی قوا، تمرکز بر حل مسأله و پرهیز از حواشی را خطاب به همه قوا ارزیابی کرد و گفت: معنی بیانات رهبری این نیست که مجلس از وظیفه نظارتی‌اش عدول کند یا بالعکس دولت نظرات کارشناسی خود را در مورد طرح‌ها و لوایح به میل مجلس تغییر دهد، بلکه فحوای کلام این است که اگر مورد اختلافی نیز وجود دارد به‌صورت برادرانه حل شود.
الله‌‌وردی دهقانی در ادامه با بیان اینکه استیضاح یکی از وزرا نباید دستاویزی برای زیر سؤال رفتن رابطه مجلس و دولت شود، اضافه کرد: همچنان که تعقیب قضایی یک یا چند مدیر، سبب کدورت قوه قضائیه و دولت و به معنای زیر سؤال بردن دولت نبوده است، بالعکس باید قبول داشته باشیم که هر چه مسائل نظارتی قوی‌تر و دقیق‌تر انجام شود، بیشتر سبب اجرای بهتر قانون، کاهش فساد و اصلاح کاستی‌ها و ناکارآمدی‌ها خواهد شد.
همچنین بسیاری از نمایندگان طی گفت و گوهای مختلفی با خبرگزاری‌های ایسنا، ایرنا و فارس به ارائه نقطه‌نظرات خود درباره این موضوع پرداختند.
یوسفی: هم افزایی قوا باید در تصمیم‌سازی‌ها خود را نشان دهد
مجتبی یوسفی عضو کمیسیون عمران، توصیه مقام معظم رهبری به وحدت، همدلی و همکاری قوا را توصیه‌ای راهگشا توصیف کرد. نماینده مردم اهواز با بیان اینکه باید با تلاش مضاعف و همفکری بین سه قوه سعی کرد تا مشکلات زندگی مردم به ویژه مسائل اقتصادی انباشت شده در حوزه اقتصادی مرتفع شود، گفت: در تصمیم سازی‌ها است که این همفکری و هم افزایی باید شکل بگیرد. به عنوان مثال مجلس، دولت و قوه قضاییه باید در کنترل تورم با یکدیگر هم‌افزایی و همکاری داشته باشند.
ابوترابی: مجلس نباید چوب لای چرخ دولت بگذارد
ابوالفضل ابوترابی عضو شورای مرکزی فراکسیون انقلاب مجلس شورای اسلامی هم ناظر به بیانات رهبر معظم انقلاب گفت: امسال، سال پایانی مجلس یازدهم است و نمایندگان باید سعه صدر به خرج دهند و دست به کارها و اقدامات احساسی نزنند. ابوترابی از همکاران خود خواست در سال پایانی مجلس یازدهم از اقدامات احساسی خودداری کنند و چوب لای چرخ دولت نگذارند. وی در ارزیابی خود از طرح استیضاح وزیر صمت هم گفت : تنها راهکار حل مشکلات اقتصادی رشد تولید است، رشد تولید مشکل تورم را حل خواهد کرد و بنابراین باید به دولت زمان بدهیم.
عزیزی: استیضاح، قدم اول حل مشکلات نیست
نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره لزوم وحدت و همدلی قوا گفت: قوای سه‌گانه باید در کنار هم در جبهه مشترک علیه دشمن مشترک باشد، وحدت رمز پیروزی انقلاب اسلامی و استمرار نظام بوده و خواهد بود. ابراهیم عزیزی با تأکید بر اینکه موضع مجلس کمک به دولت برای حل مشکلات مردم است و تعامل قوا به معنای عدم نظارت مجلس بر دولت نیست، گفت: با این حال اولین قدم برای حل مشکلات مردم استیضاح و سؤال از وزرا نیست باید از ظرفیت‌های دیگر قانون اساسی استفاده کرد.
گودرزی: باید هوشیار باشیم
نایب رئیس کمیسیون اجتماعی نیز با بیان اینکه مسئولان کشور باید متحدتر از همیشه بر رفع مشکلات متمرکز شوند، عمل به توصیه‌های مقام معظم رهبری درباره روابط قوای سه گانه را بهترین راه برای مقابله با توطئه‌های دشمن علیه کشور دانست. عباس گودرزی در ادامه گفت: دشمن در تلاش است تا بین مسئولان با مسئولان بین مردم با مردم و بین مردم با مسئولان شکاف و اختلاف ایجاد کند و ما با هوشیاری نباید اجازه دهیم آنها با سیاه‌نمایی و هوچی‌گری و فضاسازی به اهداف شوم خود برسند.
نقدعلی: راهحل مشترک، بهترین راهحل است
نماینده مردم خمینی شهر در خصوص بیانات اخیر رهبری مبنی بر لزوم حفظ اتحاد سه قوه و پرهیز از حاشیه‌ها اظهار داشت: مصداق عینی این همکاری موضوعات مرتبط با معیشت مردم، تورم و اشتغال است. محمد تقی نقدعلی با بیان این عقیده که پاسخگویی وزرا به نمایندگان منافاتی با اتحاد و انسجام ندارد، افزود: بهترین راه حل برای رفع مشکلات این است که دولت و مجلس با یکدیگر راهکاری مشترک بیابند تا بیانات اخیر رهبری در زمینه حفظ اتحاد قوا عملیاتی شود.
جعفری: استیضاح وزیر صمت تحول مثبتی ایجاد نمی‌کند
عضو فراکسیون روحانیت مجلس شورای اسلامی در خصوص سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم پشتیبانی و هماهنگی قوا اظهار داشت: هماهنگی قوا به این معناست که سه قوه برای دستیابی به اهداف انقلاب، هماهنگ عمل کنند و نباید در این مسیر اختلاف و ناهماهنگی بین قوا وجود داشته باشد.
امیرقلی جعفری در مورد استیضاح وزیر صمت هم پاسخ به این پرسش که آیا استیضاح وزیر می‌تواند تغییر مطلوب ایجاد کند را ضروری دانست و با یادآوری موفقیت‌های فاطمی امین در افزایش رشد صنعت گفت: استیضاح وزیر تحول مثبتی در وزارت صمت ایجاد نخواهد کرد.