پای بازرسان سازمان بازرسی کشور به طرح «طبیعت‌گردی» تنها جزیره ایرانی خزر باز شد
بومگردی‌ها به دنبال مجوز تخریب آشوراده
هیأتی از بازرسان سازمان بازرسی کل کشور برای بررسی رعایت قانون در طرح‌های طبیعت‌گردی به آشوراده اعزام شدند. چند روز پیش بود که مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان در توئیتی از صدور مجوز بومگردی در جزیره آشوراده خبر داد. این خبر اعتراض فعالان حوزه محیط زیست را در فضای مجازی به دنبال داشت.
آنها با استناد به قوانین و مصوبه‌های شورای عالی شهرسازی دخل و تصرف و سازه‌سازی را در مناطق چهارگانه محیط زیست از جمله تنها جزیره ایرانی دریای خزر (کاسپین) خلاف قانون دانستند. آنها نقبی به مصوبه سال 94 شورای عالی معماری شهرسازی زدند که ایجاد منطقه نمونه گردشگری در مناطق چهارگانه را ممنوع دانسته است. شورای عالی معماری و شهرسازی در بند 3 و 4 مصوبه سال 94 اعلام می‌کند که چنین طرح‌هایی در مناطق حساس زیست محیطی - چه زمان صدور آن قبل از مصوبه باشد و چه در آینده - لغو می‌شود. این شورا در مصوبه سال 97 خود هم ایجاد شهرک گردشگری در این مناطق را ممنوع می‌کند. شورای عالی شهرسازی و معماری در این مصوبه، شاخص‌هایی را برای شهرک‌های گردشگری تعیین و در بند الف ماده یک آن عدم قرار‌گیری در مناطق چهارگانه را تأکید می‌کند.
یک ابهام عجیب
فعالان حوزه محیط زیست به یک نکته مهم هم اشاره کردند. به گفته محمدجواد ساوری، مدیرکل میراث فرهنگی گلستان، مجوز بومگردی‌ها که تعداد آنها در خبرگزاری ایرنا 5 مجوز اعلام شده به بومی‌ها واگذار شده است. منتقدان می‌گویند؛ بومی‌ها یعنی کسانی که در همان منطقه خانه دارند، براساس قانون می‌توانند از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مجوز بومگردی گرفته و در منازل خود پذیرای گردشگران و طبیعت‌گردان باشند. بومگردی‌ها در دهه هشتاد توسط تعدادی از کارشناسان میراث فرهنگی در کشور راه‌اندازی شد و هدف آن آشناسازی گردشگران با جوامع بومی با هدف حفظ طبیعت، معماری و رسوم بومی کشور بود. بومگردی‌ها قرار بود آغازگر گردشگری مسئولیت‌پذیر و پایدار باشند که به حفظ محیط زیست و منابع طبیعی می‌انجامد. کمتر کسی از آن کارشناسان پیش‌بینی می‌کرد روزی بومگردی‌ها مجوز تخریب مناطق چهارگانه باشد.
تکذیب صدور مجوز بومگردی در جزیره آشوراده
پیش از آنکه سازمان بازرسی کل کشور تصمیم بگیرد هیأتی را به آشوراده اعزام کند، توئیت مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان توسط روابط عمومی تکذیب شد. مسعود زیارتی به رسانه‌ها میگوید:« «توئیت آقای ساوری در امتداد گفته‌ها و دستور استاندار مربوط به تسهیل روند ایجاد اقامتگاه‌های بومگردی در این جزیره است و تاکنون حتی یک مجوز صادر نشده است. متقاضی برای احداث مراکز بومگردی در جزیره وجود دارد و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان نیز آمادگی کامل دارد تا پس از بررسی‌های لازم، به واجدان شرایط مجوز دهد اما این اتفاق تاکنون نیفتاده و تقاضاهای رسیده در دست بررسی است.»
با وجود این «علیرضا حاج محمدعلی» مشاور استاندار گلستان در گفت وگو با ایرنا از صدور مجوز 5 بومگردی خبرداده و گفته است:«امکان فعالیت ۲۰ خانه روستایی در قالب واحد بومگردی در این جزیره فراهم است.تمام مجوزهای قانونی برای طرح گردشگری آشوراده صادر شده و هیچ دغدغه‌ای برای اجرای این مطالبه کهن مردم گلستان نداریم.» همچنین عبدالجلال ایری، نماینده حوزه انتخابیه غرب گلستان میگوید:«پس از کش و قوس‌های مختلف با پیگیری متولیان و مدیران استانی و نمایندگان مجلس در گام نخست پنج فقره پروانه بومگردی در روستای آشوراده و امکان پذیرایی شبانه از گردشگران اخذ شده است.»
اعتراض سازمان بازرسی به نحوه نظارت بر آشوراده
«احمد رحمانیان»، قائم مقام سازمان بازرسی کل کشور، آشوراده را یکی از ذخیره‌گاه‌های مهم زیست‌کره می‌داند و میگوید: این منطقه به دلیل وجود ذخایر کم نظیر گیاهی، جانوری و آبزیان از مناطق مهم به شمار می‌رود که متأسفانه با مشکلاتی دست به گریبان است.
او از نبود نظارت کافی در این منطقه و شکار غیرمجاز انتقاد می‌کند و میگوید:« در منطقه آشوراده فوک خزری به عنوان یکی از گونه‌های مهم و در خطر انقراض است و علاوه بر آن ۱۷۹ گونه گیاهی منحصر به فرد در این منطقه وجود دارد که همه این مسائل و موضوعات نشان دهنده اهمیت بسیار بالای زیست محیطی آشوراده است و حفاظت و حراست باید به عنوان یک اولویت در دستور کار قرار گیرد.» اشاره رحمانیان به شکارچیان نقاب‌داری است که هرسال با حضور پرندگان مهاجر به این منطقه حمله می‌کنند و با سلاح گرم محیطبان‌های معترض را هم هدف قرار می‌دهند که اعتراض‌ها در دو سال گذشته هم نتوانسته جلوی این تعرض پیچیده را بگیرد.
قائم مقام سازمان بازرسی کل کشور با اشاره به طرح موضوعاتی از سوی مسئولان امر از جمله طرح طبیعت‌گردی منطقه میگوید:« با توجه به ضرورت ایجاد طرح‌های طبیعت‌گردی در منطقه آشوراده ممکن است حضور گردشگران، تخریب و تهدید گونه‌های گیاهی، جانوری و آبزیان را به همراه داشته باشد که بر این اساس چندی قبل بازرسان سازمان بازرسی از منطقه بازدید داشته و مشکلات فنی، حقوقی، زیست محیطی و… را استخراج و به دستگاه‌های ذی‌ربط اعلام کرده است.»
او به برخی از ایرادات مطرح شده از سوی سازمان بازرسی در مورد طرح طبیعت‌گردی آشوراده اشاره می‌کند ومی‌گوید:«به عنوان نمونه اعلام شده بود که در منطقه گردشگری آشوراده نباید سکونتگاه‌هایی برای اقامت دائم یا موقت در محدوده طرح ایجاد شود یا اینکه نباید سازه‌های تفریحی مسقف باشند و… که گویا این ایرادات رفع شده است.»
رحمانیان با تأکید بر اینکه نباید اکوسیستم منطقه با ایجاد طرح‌های غیرکارشناسی بهم بخورد، میگوید:
« براساس موضوعات مطرح شده در این جلسه اینگونه به نظر می‌رسد که ایرادات رفع و مقرر شده است و هیأتی از بازرسان امور جهاد کشاورزی و محیط زیست سازمان بازرسی کل کشور به منطقه اعزام شده و از نزدیک موضوعات را بررسی و نتایج را اعلام می‌کنند.»