آشفته بازار مراکز آموزشی زیر سن مدرسه
سلیقه مامان، پول بابا!
سمیه افشین فر
خبرنگار
طبق برآوردها در سال 1400، 18میلیون نفر از جمعیت یا یک پنجم جمعیت کشور زیر ۱۲ سال سن دارند که این میزان ۲۱ درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهد. اما اینکه این آموزش در چه محیطی و چگونه به کودکان ارائه شود از خود آموزش مهم‌تر است. از یک طرف با خانواده‌هایی روبه‌رو هستیم که کودکشان را به کودکستان می‌سپارند و خوشحالند که بهترین آموزش‌ها را در کودکستان می‌آموزد، از طرفی دیگر با کودکستان‌هایی مواجه‌ایم که هر محتوایی را که مطلوب بدانند به کودکان آموزش می‌دهند و از سویی دیگر با مؤسسات و خانه‌هایی با اسامی رنگارنگ مانند خانه‌های مادر و کودک یا خانه‌های هنر و خلاقیت و…مواجهیم که در امر آموزش کودکان مداخله کرده و اقدام به پذیرش کودکان قبل از سن مدرسه می‌کنند. در این مجال به کالبدشکافی آشفته بازار آموزش به کودکان قبل از سن مدرسه پرداخته‌ایم.
طبق برآوردها در سال 1400، 18میلیون نفر از جمعیت یا یک پنجم جمعیت کشور زیر ۱۲ سال سن دارند که این میزان ۲۱ درصد از جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهد. اما اینکه این آموزش در چه محیطی و چگونه به کودکان ارائه شود از خود آموزش مهم‌تر است. از یک طرف با خانواده‌هایی روبه‌رو هستیم که کودکشان را به کودکستان می‌سپارند و خوشحالند که بهترین آموزش‌ها را در کودکستان می‌آموزد، از طرفی دیگر با کودکستان‌هایی مواجه‌ایم که هر محتوایی را که مطلوب بدانند به کودکان آموزش می‌دهند و از سویی دیگر با مؤسسات و خانه‌هایی با اسامی رنگارنگ مانند خانه‌های مادر و کودک یا خانه‌های هنر و خلاقیت و…مواجهیم که در امر آموزش کودکان مداخله کرده و اقدام به پذیرش کودکان قبل از سن مدرسه می‌کنند. در این مجال به کالبدشکافی آشفته بازار آموزش به کودکان قبل از سن مدرسه پرداخته‌ایم.
محتوا داریم امکان نظارت نداریم
مجتبی همتی فر، رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک چندی قبل در گفت‌و‌گو با «ایران» یکی از چالش‌های مهم در حوزه فعالیت کودکستان‌ها را بحث مجوز فعالیت کودکستان‌ها مطرح کرده و گفته بود با توجه به محدودیت‌های سازمان تعلیم و تربیت کودک امکان نظارت بر مجوز و فعالیت‌های تمام مراکز نگهداری کودکان وجود ندارد! برای همین است که می‌بینیم یک کودکستان با هزینه لاکچری آموزش زبان فرانسه را در برنامه‌هایش می‌گذارد و کودکستانی دیگر فقط یک مرکز نگهداری است با حداقل امکانات و آموزش! همتی فر در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه در کودکستان‌ها دو دوره را تعریف کرده‌ایم، می‌گوید: در دوره اول به تعلیم و تربیت کودکان از بدو تولد تا سه سالگی تأکید می‌شود. البته در این سن بجز موارد اضطراری تربیت در بستر خانواده اتفاق می‌افتد. در دوره دوم که عملاً دوره پیش دبستانی است خدمات برنامه‌ای مسنجم‌تر و با هدفگذاری مشخصی خواهد بود و بسته‌هایی هم برای آن وجود دارد که سازمان ملی کودک هم در راستای جهت دهی به کودکستان‌ها از لحاظ برنامه‌های تربیتی آنها وظیفه داشته که تنظیم‌گری را انجام بدهد. به همین منظور در نیمه مهر ماه بعد از اینکه رویداد «یارستان کودکستان» را برگزار کردیم در بخشنامه‌ای ۲۶ بسته مشخص و ارزیابی شده را که استانداردهای مورد نظر مطلوبمان را داشتند به استان‌ها معرفی کردیم و کودکستان‌ها می‌توانستند از بین این بسته‌ها، بسته مورد نیاز خود را انتخاب کنند. البته بسته‌های مکمل را هم معرفی کرده بودیم. هر کدام از این بسته‌ها به طور معمول هم محتوایی برای کودک داشت هم برای مربی و هم برای والدین که در قالب مجموعه‌هایی از کتاب‌ها و ابزارها و لوازم جنبی ارائه می‌شود. نکته‌ای که باید در نظر داشته باشیم این است که این بسته‌ها باید هم سو و هماهنگ با دوره اول و دوم کودکی باشد و به طور خاص در دوره پیش دبستانی باید در آن سه سال دوم لحاظ شود چون باید به این سؤال پاسخ بدهیم که آیا محتوا و فعالیت متناسب با سن کودکان هست یا خیر. در واقع ما باید از ابزار نامناسب و پرداختن به محتواها و فعالیت‌هایی که تناسب سنی با کودک یا اهداف تربیتی آن دوره ندارد پرهیز کنیم.
رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک در ادامه با بیان اینکه چتر نظارتی و نفوذ سازمان هنوز کامل نشده است و اگر تخلف‌هایی صورت می‌گیرد گزارش شود و ما حتماً رسیدگی می‌کنیم می‌گوید: همکاران در استان‌ها و شهرستان‌ها وظیفه نظارتی دارند و در بازدیدهایی که انجام می‌دهند اگر کودکستانی از محتوای نامناسب یا غیر مجاز استفاده کند تذکر می‌دهند تا در چهارچوب عمل کنند چون اینقدر آزادی عمل داده شده است و بر اساس نیازهای اقلیمی و شرایط هر استان می‌توانند تربیت کودک را در آن شرایطی که می‌خواهند اعمال کنند.
همتی فر تأکید می‌کند که دوره تربیت زیر ۷ سال در بخش دوم به عنوان پیش دبستانی شناخته می‌شود که هدف از آن ایجاد آمادگی برای ورود به مدرسه در بچه هاست اما این آمادگی باید تدریجی باشد و با فعالیت‌های بازی محور و آموزش اکتشافی و غیر مستقیم که بازی محور است تحقق پیدا می‌کند و اگر مراکزی غفلت می‌کنند و به سراغ آموزش‌های مدرسه‌ای می‌روند دچار خطا شده‌اند و این آفتی است که متأسفانه در برخی از مراکز وجود دارد و انگار کلاس اول را در دو سال آموزش می‌دهند و بچه‌های پیش دبستانی دو را کلاس اولی به حساب می‌آورندو یک بسته آموزشی را برای آنها در نظر می‌گیرند. حتی برخی از این کودکستان‌ها وارد آموزش الفبا می‌شوند که ما تأکید داریم این موارد نباید اتفاق بیفتد و تخلف است و در صورت گزارش حتماً با آنها برخورد لازم می‌شود.
رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک با اشاره به خطرات زودآموزی برای کودکان می‌گوید: کودک وقتی نتواند کودکی کند آسیب زیادی می‌بیند اگر کودک به شکل ناخواسته سراغ محتوایی برود که قرار است در دوره ابتدایی با آن مواجه شود وقتی در کنار بقیه دانش‌آموزان قرار می‌گیرد احساس می‌کند مباحث کلاس برای او تکراری است و اشکالاتی در روند رشد و یادگیری او به وجود می‌آید مربیان و مدیران کودکستان‌ها باید به این نکته‌ها توجه داشته باشند و باید تذکرات لازم در این خصوص به آنها داده شود از خانواده‌ها هم می‌خواهم عجله‌ای نداشته باشند و نخواهند که شتاب زده محتوایی را به کودکشان منتقل کنند چرا که این کارها مانع رشد طبیعی کودک می‌شود.
