سمیه افشین فر
خبرنگار

وقتی به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم خانواده‌هایی که فرزند مهدکودکی دارند دغدغه‌های بیشتری را تجربه می‌کنند. بر اساس آمارها، 7 میلیون و 800 هزار کودک زیر 7 سال در کشورمان وجود دارد. افزایش شهریه‌های مهدکودک از مهم‌ترین دغدغه‌های خانواده کودکانی است که به کودکستان می‌روند. بر اساس اطلاعاتی که جمع‌آوری کرده‌ایم کودکستان‌ها از افزایش 35 تا 50 درصدی شهریه‌ها خبر داده‌اند، این در حالی است که متولیان سازمان تعلیم و تربیت کودک در گفت‌و‌گو با «ایران» اعلام کردند که کودکستان‌ها تا زمان اعلام این سازمان اجازه افزایش شهریه مصوب را ندارند و هر کودکستانی که اقدام به افزایش شهریه کند تخلف کرده و اگر اطلاع دهند پیگیری خواهد شد. اما والدین به کجا باید اطلاع دهند یا تکلیف این همه مراکزی که به اسم مهدکودک اقدام به پذیرش کودکان می‌کنند و هر شهریه‌ای که بخواهند را هم دریافت می‌کنند و هر چیزی را که بخواهند در فقدان نظارت سازمان تعلیم و تربیت در برنامه آموزشی‌شان می‌گنجانند، چیست؟ مجتبی همتی‌فر، رئیس سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک در پاسخ به این سؤال که با وجود گذشت یک سال از فعالیت رسمی سازمان چه اقداماتی انجام داده اید، به «ایران» گفت: ساختار بودجه، جذب نیرو، تدوین آیین نامه‌ها و به طور کلی آنچه که لازمه یک سازمان است را توانستیم ایجاد کنیم. در بخش سازمان استانی هنوز نتوانسته‌ایم ساختار استانی سازمان تعلیم و تربیت کودک را به طور مستقل مستقر کنیم و یکی از ادارات زیرمجموعه معاونت ابتدایی که بخش پیش دبستانی را راهبری می‌کرد در حال حاضر معین ما در استان‌ها است.
همتی فر در پاسخ به اینکه آمار دقیقی از مراکز نگهداری کودکان داریم یا خیر، گفت: بر اساس آمارهای مراکز پیش دبستانی و مهدکودک‌‌های بهزیستی، حدود 40 هزار مهدکودک و مرکز پیش دبستانی تا قبل از تأسیس سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک ثبت شده است. اما یکی از چالش‌هایی که با آن مواجه بودیم این است که بانک اطلاعاتی روشنی از مراکز تربیت کودک و کودکستان‌های کشور وجود نداشت. بر اساس بانک‌های موجود و پالایشی که انجام شد مجموعه‌ای از مراکز شناسایی شدند و در حال تطبیق مجوز هستند و بر این اساس وضعیت دقیق آماری کودکستان ها مشخص خواهد شد. هویت مؤسسات و مدیران و تکمیل اطلاعات آنها، انجام فرایندهای حقوقی در مورد آنها و همچنین روابط ما با بقیه دستگاه‌ها و بخش‌هایی که در این موضوع دخیل هستند از مهم‌ترین این اقدامات بوده است.
همتی‌فر با اشاره به ماده 22 قانون جوانی جمعیت که دستگاه‌ها را موظف کرده تا شرایطی فراهم کنند که خانواده‌های دارای فرزندان زیر 7 سال از خدمات کودکستانی بهره‌مند شوند اما متأسفانه این سازمان در بودجه 1402 به‌خوبی دیده نشده است، گفت: باید کودکستان‌ها به لحاظ کمی و کیفی ارتقا پیدا کنند. مربیان آموزش ببینند و فضا و تجهیزات به روز شود که همه این موارد نیاز به اعتبارات دولتی دارد.
سخن آخر اینکه مهم این است که هزینه مهدهای کودک به‌صورت کلی بر عهده خانواده هاست مگر در روستاها و مکان‌های خاص که حمایت دولتی می‌تواند وجود داشته باشد. به نظر می‌رسد بیش از اینها سازمان تعلیم و تربیت کودک نیازمند این است تا در سال دوم تأسیس به شکل عملی تری در میدان عمل حضور پیدا کند و مردم به شکل محسوس تری بتوانند نظارت این سازمان را بر مهدهای کودک و پیش دبستانی‌ها لمس کنند.

اجاره بالاتر شهریه بیشتر
با آغاز سال جدید و شروع به کار کودکستان‌ها خانواده‌ها از افزایش غیرقانونی شهریه‌ها خبر می‌دهند. یکی از مدیران کودکستان‌ها که مهدکودکی در مرکز تهران (منطقه 6) را اداره می‌کند در گفت‌وگو با «ایران» با بیان اینکه افزایش 40 درصدی برای شهریه در سال جدید را به خانواده‌ها اعلام کرده‌اند، گفت: تا قبل از عید شهریه مهدکودک ما ماهیانه 3 میلیون تومان بود که از خانواده‌ها خواسته‌ایم برای سال جدید 4 میلیون و 200 هزار تومان را به عنوان شهریه ماهانه پرداخت کنند. وی در پاسخ به اینکه آیا این افزایش شهریه قانونی است، گفت: برای افزایش شهریه هنوز از سوی سازمان تعلیم و تربیت کودک چیزی به کودکستان‌ها ابلاغ نشده است ولی ما برای تأمین هزینه‌ها مجبور به این افزایش شهریه هستیم. این مدیر مهد با اشاره به اینکه هزینه‌های زیادی بر دوش مدیران مهدهاست و متأسفانه از سوی هیچ ارگانی هم حمایت نمی‌شوند، افزود: مهم‌ترین هزینه‌ها هزینه اجاره مکان مهد است مثلاً مهد ما که در مرکز شهر است اجاره‌ای معادل ماهی 74 میلیون دارد و طبیعی است که هر چه مکان نوسازتر و در مناطق بالاتری از شهر قرار داشته باشد اجاره بیشتری باید پرداخت شود. بعد از اجاره هزینه پرداخت حق بیمه و حقوق پرسنل و خورد و خوراک از مهم‌ترین هزینه‌های ماست. وی در پاسخ به انتقاد خانواده‌ها از نحوه پرداخت شهریه کامل گفت: ما اول هر ماه شهریه کامل را دریافت می‌کنیم چون همان طور که گفتم باید بتوانیم برای پرداخت هزینه‌هایمان برنامه‌ریزی کنیم و این موضوع زیاد مورد قبول خانواده‌ها نیست.
به نظر می‌رسد حالا توپ در زمین سازمان تعلیم و تربیت کودک است که در این روزها که استفاده از مهدکودک و پیش دبستانی دیگر یک امر لوکس نیست و تقریباً همه‌گیر است، چه تمهیداتی دارد که خانواده‌ها بتوانند از مهدهایی با هزینه‌های کمتر استفاده کنند.

افزایش شهریه گریزناپذیر است
مجتبی همتی‌فر، رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک در گفت‌و‌گو با «ایران» با اعلام این خبر که هنوز برای افزایش شهریه‌ها هیچ ابلاغی از سوی سازمان صورت نگرفته است، گفت: در سال گذشته متناسب با نرخ تورم بر اساس شهریه پایه سال قبل از آن الگوی شهریه کودکستان‌ها را تعیین و ابلاغ کردیم. اما موظف بودیم تا آیین‌نامه تعیین شهریه را تعیین کنیم که این آیین‌نامه تدوین شده و در کمیسیون دائمی سازمان مصوب شده است، اما چون موضوع حساسی است و نیاز به هماهنگی با نهادهای ذی‌ربط دارد در حال تطبیق و بررسی آن با داده‌های میدانی هستیم تا با هماهنگی با سایر نهادها به مشکلی برخورد نکنیم. وی با بیان اینکه مؤلفه‌هایی در تعیین شهریه نقش دارند، گفت: چند عنصر در شهریه‌ها تأثیرگذارند؛ بخشی مربوط به هزینه‌های نیروی انسانی مثل حق‌الزحمه مربیان و کارکنان است که متناسب با افزایشی که طی سال قبل و امسال در حقوق و دستمزد داشته‌ایم قاعدتاً روی شهریه هم اثر می‌گذارد. از طرف دیگر چون عمده کودکستان‌ها استیجاری هستند هزینه فضا و مکان هم با توجه به جهشی که در این زمینه سال گذشته در کشور داشتیم بر هزینه تمام‌شده خدمات در کودکستان‌ها تأثیرگذار است. همچنین در کودکستان‌ها هزینه‌های جاری مثل خورد و خوراک و کاغذ و سایر اقلام مصرفی را هم داریم که آنها هم رشد تورمی داشته‌اند. با این مختصات هر چند هنوز محاسباتمان کامل نشده اما به نظر می‌رسد که جهشی را در شهریه‌ها شاهد خواهیم بود. رئیس سازمان تعلیم و تربیت کودک در ادامه با بیان اینکه کودکستان‌ها باید به عنوان خدمت اجتماعی تعریف شوند، افزود: اگر از منظر فرزند‌آوری و تربیت کودک به مسأله نگاه کنیم، کودکستان‌ها باید به عنوان خدمت اجتماعی تعریف شوند تا دسترسی والدین به این خدمات راحت‌تر شود، اما متأسفانه بودجه سازمان تعلیم و تربیت کودک به عنوان تنها متولی کودکان نسبت به سال قبل افزایش آنچنانی نداشته و رقم اعتبارات سازمان تنها ۲۵ درصد افزایش پیدا کرده است، در سال‌جاری حدود ۱۷۰ میلیارد اعتبار پیش‌بینی شده که با جمعیت حدود ۸ میلیون کودک زیر 7 سال و مجموع هزینه‌ها اساساً درآمد چندانی نیست و حتی برای مناطق محروم و مخاطبان ویژه سازمان که در برابر آنها تکلیف قانونی داریم و باید به آنها خدمات رایگان ارائه کنیم سرانه‌ای که تخصیص پیدا می‌کند چندان قابل توجه نیست و تلاش‌های صورت گرفته هم برای اینکه بتوانیم سازمان برنامه و بودجه را همراه کنیم متأسفانه مورد توجه قرار نگرفت و عملاً در این بخش تا کنون بسته حمایتی تعریف نشده است. اگر بودجه حمایتی ۵ میلیاردی مصوب نشود عملاً افزایش شهریه با تورم قابل پیش‌بینی است و ممکن است اثر منفی هم روی پوشش پیش‌دبستانی و هم روی خانواده‌های دارای کودک زیر 7 سال بگذارد و امیدواریم که این موضوع مورد توجه قرار گیرد.