یادداشت
ایران، بازیگر مؤثر صلح ساز منطقه
مهدی شوشتری
دستیار وزیر و مدیرکل غرب آسیا و شمال آفریقای وزارت امور خارجه
نشست چهارجانبه معاونین وزرای خارجه کشورهای ایران، روسیه، سوریه و ترکیه طی روزهای دوشنبه و سه‌شنبه ۱۴ و ۱۵ فروردین در مسکو برگزار شد.
هدف و دستورکار اصلی برگزاری این نشست، کمک به حل مسائل و مشکلات موجود میان آنکارا و دمشق و عادی‌سازی روابط میان این دو کشور همسایه بود. این نشست در ادامه نشست‌های قبلی در سطوح نظامی و امنیتی و با هدف تمهید مقدمات برگزاری نشست وزرای خارجه چهار کشور در آینده تشکیل شد. در خصوص بحران ۱۲ ساله سوریه، نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران و برگزاری نشست مسکو، ذکر چند نکته زیر مهم و ضروری است: ۱- جمهوری اسلامی ایران از آغازین روزهای بحران داخلی سوریه، بر ضرورت حل و فصل مشکلات داخلی به وجود آمده از طریق گفت و گو و سازکار سوری-سوری و به دور از دخالت‌های خارجی، تأکید داشت. ۲- با ورود و نقش‌آفرینی مخرب برخی کنشگران خارجی در این بحران و شکل‌گیری یکی از مخوف‌ترین گروه‌های تروریستی به نام داعش در منطقه از جمله در سوریه، وضعیت بحران سوریه دچار تغییر ماهوی شد. هدف اصلی از خلق داعش و دیگر خواهران تروریستی‌اش چون جبهه النصره و …، سرنگونی دولت سوریه به عنوان یکی از حلقه‌های راهبردی محور و تفکر مقاومت ضدصهیونیستی در منطقه بود. ۳- جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به دعوت دولت قانونی سوریه برای کمک به دولت، ارتش و ملت این کشور به منظور مبارزه با تروریسم و دولت خودخوانده تروریستی داعش، جمعی از مستشاران نظامی خود را به این کشور اعزام کرد و این کارشناسان نظامی تحت هدایت و فرماندهی بی‌بدیل سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، نقش مؤثر و فراموش ناشدنی در مبارزه با تروریسم در سوریه و شکست پروژه داعش ایفا کردند.
۴-همزمان با روند مبارزه میدانی با تروریسم، جمهوری اسلامی ایران در روند سیاسی حل بحران سوریه، نقش دیپلماتیک مؤثری داشته و همچنان دارد. جمهوری اسلامی ایران در کنار روسیه و ترکیه، در روند آستانه به عنوان پایدارترین و مؤثرترین روند سیاسی بین‌المللی کمک به حل و فصل سیاسی بحران سوریه، ایفای نقش کرد. این روند در سال‌های گذشته، دستاوردها و موفقیت‌های قابل توجهی به دست آورده است؛ ایجاد مناطق کاهش تنش و پایان درگیری‌ها و بازگشت آرامش به این مناطق، تشکیل کمیته قانون اساسی سوریه و برگزاری جلسات آن در ژنو با حضور نمایندگان دولت و مخالفان سوریه و تحت نظارت نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه و همچنین سه کشور ضامن روند آستانه و انجام چندین مرحله عملیات تبادل بازداشت شدگان و اجساد کشته شدگان میان دولت و گروه‌های مسلح مخالف، از جمله دستاوردهای مهم و قابل توجه روند آستانه محسوب می‌گردد. ۵- در فضای جدید و مثبت ایجاد شده در منطقه پس از توافق پکن، میان تهران و ریاض و همزمان عادی‌سازی روابط سوریه با کشورهای عربی منطقه -که مورد استقبال و خرسندی جمهوری اسلامی ایران است- برگزاری نشست چهارجانبه مسکو با دستور کار اصلی کمک به بهبود روابط آنکارا و دمشق، حائز اهمیت و توجه است. ۶- دولت سیزدهم با اتخاذ رویکرد متوازن و پویا در سیاست خارجی و با تمرکز بر توسعه روابط با همسایگان و کشورهای اسلامی و کمک به حل اختلافات میان کشورهای مسلمان منطقه، با قدرت رویکرد نقش آفرینی مؤثر و صلح‌ساز در تحولات و کمک به برقراری صلح و ثبات درونزا در منطقه را ادامه می‌دهد.