ترمز افزایش فقر در دولت سیزدهم کشیده شد
تعیین حقوق مناسب برای بازنشستگان باعث کاهش شکاف درآمد و هزینه می‌شود
ایلیا پیرولی
خبرنگار
بررسی‌‌ها نشان می‌دهند که خط فقر در سال‌های پایانی 90، بیشتر از مقدار دستمزد تعیین شده بازنشستگان بوده است. نشان به آن نشان که رفاه پشت در فقر ماند.
اگر کارگران در دهه 90، شاهد به یغما رفتن درآمدشان توسط فقر بودند، بازنشستگان بیشتر آن را لمس کردند وقتی که ماشین فقر سفره‌های آنها را خالی‌تر کرد. محض نمونه تنها بین سال‌های1396 تا سال 1400، خط فقر بیشتر از حداقل دستمزد تعیین شده بود. این ساعات بازنشستگان مثل کارگران به طبقه دهم ساختمان آزادی چشم دوخته‌اند، تا دوباره مانند امسال دستمزدشان بالاتر از نرخ تورم تصویب شود. آنچه دادههای مرکز آمار و مرکز مطالعه و برنامه‌ریزی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشان می‌دهند، خط فقر در دهه 90 با نوسان افزایشی مواجه بوده است که اوج افزایش آن از سال 96 آغاز شده و روند با ثباتی به خود گرفته است. دراین میان دستمزد تعیین شده برای بازنشستگان تأمین اجتماعی کمتر از مقدار خط فقر بوده است. جدول ارائه شده به خوبی بیانگر این روند است.
در این داده‌ها به وضوح می‌توان تشخیص داد که بازنشستگان در این دوره گروگان فقر بوده‌اند و حتی از توان هزینه‌هایشان بر نیامده‌اند. البته شاخص فقر از سال 1386 آغاز شد اما به نقطه اوج این شاخص به سال‌های پایانی دهه 90 مربوط می‌شود.
سال گذشته در همین روز‌ها بود که بازنشستگان پس از یک دوره 16 ساله مقداردستمزدی که برایشان تعیین شد، بیشتر از خط فقر بود. حالا آنها در همان روزهایی هستند که باید کمیته دستمزد سرنوشت معیشت‌شان را برای سال آینده تعیین کند و آنها امیدوارند که همان‌طور امسال روند سرعت افزایشی شکاف بین درآمد و هزینه‌ها کاهنده شد، سال آینده نیز تداوم داشته باشد.
بر اساس جدول ارائه شده، در سال 1401، حداقل حقوق بازنشستگان 5 میلیون و 580 هزار تومان بوده که نسبت به 4 میلیون و 541 هزار تومان خط فقر اعلام شده در سال 1400 بیشتر بوده است و انتظار آنها این است که این مقدار بیشتر از سال گذشته باشد.
در حال حاضر و بر پایه آخرین گزارش‌ها، برآورد خط فقر در سال 1401، 7 میلیون و 700 هزار تومان بوده که به نظر می‌رسد سال آینده نیز دولت سیزدهم که با رویکرد توزیع عادلانه ثروت کار خود را در مردادماه سال 1400 آغاز کرده، حقوقی را متناسب با نرخ خط فقر مشخص کند.
بنا به گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کمیته دستمزد شورای عالی کار با مشارکت شرکای سه جانبه قطعاً تصمیم عدالت محوری را خواهند گرفت و دولت نیز این تصمیم را همان‌طور که در سال‌جاری اجرایی کرد، عملیاتی خواهد کرد.
سید صولت مرتضوی، دولت سیزدهم را دولتی برآمده از مردم عنوان کرده و می‌گوید که قطعاً شورای عالی کار حقوقی را تعیین خواهد کرد که معیشت بازنشستگان را تأمین کند.
داده‌ها از فقر و حقوق می‌گویند
در پایان بهمن ماه امسال نرخ تورم به 47.7 درصد رسیده بنابراین کارشناسان بازار کار و صاحبنظران اقتصادی براین باور هستند که باید دستمزد و حقوق کارگران و بازنشستگان متناسب با سبد معیشت و نرخ اعلام شده تورم تعیین و اعلام شود.
بر اساس دادههای مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، برآورد‌ها نشان می‌دهد که خط فقر برای سال ۱۴۰۱ به طور متوسط در کل کشور به طور سرانه ۲.۸۵ میلیون تومان برای خانوار چهارنفره در حدود ۷.۷ میلیون تومان است. هزینه سرانه به قیمت‌‌های حقیقی در سال ۱۴۰۰ بر اساس دادههای هزینه و درآمد خانوار نسبت به سال ۱۳۹۹ در حدود ۷.۷ درصد رشد را نشان می‌دهد. یعنی مصرف حقیقی خانوار در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش یافته که می‌تواند ناشی از افزایش اندک در وضعیت رفاهی باشد. همین موضوع باعث شده تا روند افزایشی نرخ فقر که سال ۱۳۹۷ آغاز شده بود متوقف شده و مقدار آن از حدود ۳۱ درصد در سال ۱۳۹۹ به حدود ۳۰ درصد در سال ۱۴۰۰ برسد و جمعیت فقرا با حدود ۷۰۰ هزار نفر کاهش به زیر ۲۶ میلیون نفر برسد.
همچنین در سال ۱۴۰۰ خط فقر سرانه متوسط کشوری با رشد حدود ۵۰ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۹، به میزان حدود یک میلیون و هفتصد هزار تومان رسیده است. براساس دادههای هزینه درآمد خانوار می‌توان میزان کالری و سرانه مصرف گروه‌‌های غذایی را نیز محاسبه نمود. کالری دریافتی از سال ۱۳۹۰ به بعد روند نزولی داشته و میانه کالری دریافتی از سال ۱۳۹۷ به بعد پایین‌تر از مقدار مورد نیاز است. در سال ۱۴۰۰ روند کاهشی کالری دریافتی متوقف شده و تقریباً ثابت مانده است. میزان مصرف گوشت قرمز در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش داشته است، بطوریکه بطور متوسط سرانه مصرف گوشت قرمز خانوار ۱۴ درصد افزایش داشته است. اما روند مصرف گوشت سفید (گوشت مرغ و ماهی)، بیانگر کاهش مصرف آن توسط خانوار دهک کم درآمد و عدم تغییر مصرف دهک‌‌های پردرآمد می‌باشد.
بطور کلی نکته قابل توجه در مقادیر سرانه مصرف کالا‌های اساسی میزان درصد کاهش این گروه‌‌های غذایی می‌باشد؛ بطوریکه خانوار کم درآمد، با توجه به تورم گروه‌‌های خوراکی ناچار به کاهش بیشتر مصرف کالا‌های مذکور شده‌اند و همچنین در مجموع بررسی کالری دریافتی و همینطور مصرف کالای اساسی، تقریباً ثبات بین دو سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ را نشان می‌دهد. هرچند در برخی کالا‌های اساسی مصرف کاهش یافته و در برخی دیگر افزایش یافته است. اگر چه در سال ۱۴۰۰ وضعیت رفاهی کل جامعه بطور متوسط بهبود یافته است.
بــــرش
ارمغان رفاه با تعیین حقوق مناسب
آنچه از گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و همچنین شواهد میدانی حکایت دارد این است که نرخ خط فقر با وجود افزایش بیش از 57 درصدی حقوق کارگران و بازنشستگان همچنان روند صعودی دارد هر چند که سرعت ماشین فقر نسبت به سال 99 کاهشی شده است اما کمیته دستمزد باید مقدار حقوق و دستمزد را مصنوعی و بدون ملاحاظه تعیین نکند. چرا که سرکوب دستمزدی بازگشت به سال 1397 و شتاب گرفتن ماشین فقر است.
انتظار بازنشستگان و کارگران از شرکای سه جانبه در کمیته دستمزد شورای عالی کار آن است که دستمزد و حقوقی تعیین شودکه شکاف فقر را کاهش داده و رفاه را به ارمغان بیاورد.