در نشست رونمایی و نقد کتاب «دیپلماسی مقاومت» نوشته محمدرضا باقری عنوان شد
دیپلمات‌ها بازنشسته نمی‌شوند
نشست رونمایی از کتاب «دیپلماسی مقاومت» با حضور محمدرضا باقری نویسنده کتاب، محسن پاک‌آیین نویسنده و دیپلمات، سیدمحمدکاظم سجادپور مدیر گروه دیپلماسی و سازمان‌های بین‌المللی و معاونت پژوهشی دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه برگزار شد.
دیپلماسی کار روبات نیست
در این نشست که به میزبانی ایرنا برگزار شد، سیدمحمدکاظم سجادپور درباره کتاب «دیپلماسی مقاومت» که به همت انتشارات مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران منتشر شده گفت: «درباره خاطره‌نویسی باید گفت بخشی از ادبیات سیاسی هر کشوری خاطره‌نویسی، بیوگرافی و اتوبیوگرافی است. این مسأله از تمایل انسان به قصه گفتن و قصه شنیدن سرچشمه می‌گیرد. البته این روند بخشی از واقعیت‌های سیاسی هر کشوری را مشخص می‌کند، به همین دلیل حتی ساده‌ترین خاطرات سیاسی نشان‌دهنده زمانه خاصی است و از اهمیت بالایی برخوردار است.»
این دیپلمات بازنشسته با طرح این سؤال که این کتاب از نظر دیپلماسی و سیاست خارجه چگونه قابل تجزیه و تحلیل است، توضیح داد: «کتاب انباری از مفهوم و معانی است. ابتدا درباره انسان دیپلمات، دوم بنیان‌های دیپلماسی و سوم درباره جهانی که دیپلمات باید در آن عمل کند، توضیح داده است. دیپلماسی حرفه کهن است، باید توجه داشت، انسان دیپلمات هم انسان است و تمایزهای انسانی و فشارها را حس می‌کند. دیپلمات باید نگاه انسان پایه داشته باشد و برای درک انسان‌ها و دیپلماسی در هر زمینه‌ای، داشتن نگاه انسانی شرط است.»
سجادپور با بیان اینکه دیپلمات‌ها در وضعیت انقلابی، در شرایط خاصی فعالیت می‌کنند، ادامه داد: «آغاز فعالیت دیپلمات‌های ایرانی، فاصله کوتاهی با جنگ داشت. در چنین شرایطی موقعیت مأموریت دیپلمات‌ها با محوریت جنگ است و جنگ روی شرایط و ویژگی فعالیت آنها تأثیر می‌گذارد. همچنین نسل‌های مختلف در تاریخ ایران، دیپلماسی‌های مختلف را نمایش می‌دهند. آقای باقری اواخر دهه ۵۰ و ۶۰ کار خود را شروع کردند و اواخر دهه ۹۰ بازنشسته شدند و این نشان‌دهنده موقعیت خاص و ویژه او در طول دوران فعالیت است.»
این کتاب آیینه‌ای از فرهنگ انقلاب و کشور است
این دیپلمات بازنشسته با تأکید بر اینکه روبات نمی‌تواند دیپلماسی داشته باشد، افزود: «موقعیت بندی همراه پدیده جالبی با نام دستاوردهای شخصی همراه می‌شود. انسان است که می‌تواند دیپلماسی را انجام دهد و دیپلماسی کار روبات نیست. اینکه فرد از چه زاویه‌ای می‌آید و چه نگرشی دارد، همچنین خاستگاه دینی دیپلمات بر فعالیت او تأثیر می‌گذارد. باید توجه داشت مبنای دینی نگرشِ سیاسی، به هدف سیاسی منجر می‌شود.»
به گفته او هیچ پدیده‌ای بدون تاریخ قابل فهم نیست و رشته تاریخ بسیار مهم است. در دو جای کتاب مشخص می‌شود که مؤلف، رشته تاریخ خوانده است. دیپلماسی اقدامی ترکیبی میان فعالیتی علمی، دینی و بوروکراتیک است و بدون یکی از این حلقه‌‌ها دیگری ممکن نیست.این دیپلمات بازنشسته ادامه داد: «کتاب آقای باقری آیینه فرهنگ، انقلاب و کشور است. اثر او نشان می‌دهد برای اینکه نماینده ایران باشید باید بتوانید در حسینیه صحبت کنید و همچنین در مجلس و... حضور داشته باشید.»
او در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر «دولت بنیاد» بودن دیپلماسی تصریح کرد: «دیپلماسی امری در حوزه عمومی است، در نهایت دیپلماسی دولت‌بنیاد است و حتی دیپلماسی عمومی باید دولت بنیاد باشد. دولت ایران در تهدید جنگ است و تأمین امنیت بر عهده دولت است، جنگ را دولت اداره می‌کند. اینجا اهمیت وزارت خارجه و نهادهای درگیر در هر کشور از جمله ایران مشخص است و نمی‌شود بدون وزارت خارجه دولتی وجود داشته باشد. این کتاب اهمیت بخش‌های مختلف وزارت خارجه را منعکس می‌کند.»
به گفته این دیپلمات بازنشسته، هدف از دیپلماسی تشخیص منفعت و تأمین آن است. منفعت‌شناسی خیلی مهم است باید تمامیت ارضی کشور حفظ شود و باید دیپلمات تشخیص دقیق در این مسائل داشته باشد. همچنین اهمیت دوستی‌های ایرانی در مسأله دیپلماسی مهم است. چیزی که مهم است حفظ چهارچوب انسانی است و حفظ رابطه دوستی و انسانی اهمیت بالایی دارد.
جوانان باید خوداتکا باشند
محسن پاک‌آیین یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود، او نیز گفت: «آقای باقری عنوان کتاب را دیپلماسی مقاومت گذاشتند، دیپلمات وظیفه دارد روابط را با طرف‌ها برقرار کند، فرد دیپلمات انقلابی خاص ایران است و دیپلمات انقلابی باید پایبندی به کشور داشته باشد و بتواند برای منافع کشور مفید باشد. دیپلماسی انقلابی را در ایران و در جنگ تحمیلی در دیدار با کشورهای مختلف تجربه کردیم. اگر مقاومت در دیپلماسی زمان جنگ وجود نداشت، شاید بخش‌هایی از سرزمین‌مان را نداشتیم، همین دیپلماسی مقاومت را در برجام هم می‌بینیم، طرف مقابل سعی دارد که تحریم‌ها حذف نشود اما فعالیت هسته‌ای ایران محدود شود ولی ایران مقاومت می‌کند تا تحریم‌ها برداشته شود و اقدامات هسته‌ای ادامه داشته باشد.»
او افزود: «آقای باقری به این موضوع در نام کتاب اشاره و توجه مخاطب را به دیپلماسی مقاومت جلب کردند. باید توجه داشت دیپلمات‌ها بازنشسته نمی‌شوند و بعد از بازنشستگی اسمی، دوران انتقال تجربه و حرکت‌های جدید دنبال می‌شود و این مسأله در زندگی آقای باقری مشهود است. آنچه سفرا نوشتند، در تاریخ باقی مانده است. توصیه من به دیپلمات‌های جوان این است که خاطرات را بخوانند و از ابتدا شروع به نوشتن خاطرات کنند.»
محمدرضا باقری نویسنده این کتاب نیز صحبت‌های خود را با اشاره به جوانانی که وارد حوزه دیپلماسی می‌شوند آغاز کرد و گفت: «باید تجربیات خود را برای جوان‌ها بگوییم، زیرا اگر حرف نزنیم، جامعه درباره عملکرد ما ذهنیتی نخواهد داشت، پس من هم نوشتم. چیزی که در کتاب نیست این است که سال ۶۱ وارد سفارت شدم، اما جایی نوشتم که سال ۵۸ وارد این حوزه شدم.»
او درادامه چند خط از مقدمه «دیپلماسی مقاومت» را خواند و گفت: «جوانان باید خود اتکا باشند. همچنین در کتاب درباره حج نوشتم؛ زیرا از حج برای دیپلماسی واقعی کشور استفاده می‌کردیم. باید بتوانیم در ابعاد مختلف کمک یار و مددکار دیپلماسی کشور باشیم. هیچ وقت جناحی عمل نکردم و هیچ وقت ناامید نشدم.»