ندا سیجانی
روزنامه نگار

حامد جلیلی دبیر بخش سرود این دوره از جشنواره دراین باره به «ایران» گفت: امسال در سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر «بخش سرود» برای اولین بار در یک سالن مجزا و در قالب جشنواره موسیقی فجر برگزار می‌شود و تلاش ما در این مدت این بود که با توجه به کوتاه بودن زمان آماده‌سازی برنامه‌ها، اتفاق خوبی را رقم بزنیم تا نمایشی ویژه از این نوع موسیقی که سرود است در جشنواره دیده شود و طبق فراخوانی که اعلام شد گروه‌های بسیاری از شهرهای مختلف آثار خود را ارسال کردند که ماحصل بررسی آثار ارسالی، منجر به انتخاب 10 گروه از شهرستان‌ها و تهران شد. به عنوان مثال دو گروه از استان یزد و فارس حضور و اجرا دارند و هشت گروه از استان تهران که در مدت زمان پنج روز، کارهایشان را به نمایش می‌گذارند تا ان‌شاءالله شاهد اتفاق خوبی دراین دوره از جشنواره باشیم که قرار است بهترین گروه سرود بر اساس آرای مردمی انتخاب و در آیین اختتامیه جشنواره معرفی و تقدیر شود. البته سال گذشته اجراها به‌صورت پاتوقی و در بخش جنبی جشنواره برگزار شد ولی امسال در سالن فرهنگسرای ارسباران برگزار شد که به عقیده من این سالن به لحاظ فنی برای کار ما بسیار مناسب است.

 «ورود» سرود به بخش بین‌الملل
حامد جلیلی 12 تیرماه امسال از سوی محمد الهیاری مدیر کل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان مسئول دفتر سرود این اداره کل منصوب شد. این دفتربا هدف ساماندهی، توانمند سازی، استعدادیابی، هویت بخشی و حمایت از گروه‌های عرصه سرود کل کشور در انجمن موسیقی ایران راه‌اندازی شد.
او در ادامه در پاسخ به این سؤال که آیا این ژانر از موسیقی می‌تواند به بخش بین‌الملل ورود کند یا خیر، اظهار کرد: «ان‌شاالله در سال های آینده بخش سرود را به‌صورت رقابتی برگزار خواهیم کرد و در این زمینه از کشورهایی که دربخش سرود بسیار فعال هستند و دارای منافع مشترک هستیم و تعاملات خوبی داریم؛ مانند حاشیه خلیج فارس یا کشورهای همسایه دعوت به عمل می‌آوریم تا در این جشنواره حضور و اجرا داشته باشند.»
 او درباره انتخاب گروه‌های حاضر در جدول جشنواره بیان کرد: «در این اجرا گروه‌های مختلفی انتخاب شده‌اند و حضور دارند که فعالیتشان طی یکسال مورد بررسی قرار گرفته و به این خروجی که امروز شاهد آن هستیم، رسیده‌ایم و به‌صورت زنده اجرای برنامه خواهند داشت.»
 دبیر بخش سرود درباره عنوان این جشنواره که مزین به نام فجر و تداعی‌گر پیروزی انقلاب اسلامی و جایگاه سرود در آن است، گفت: «یکی از دلایلی که به شخصه اصرار داشتم سرود در جشنواره موسیقی فجر حضورِ بسیار پررنگ  و جدی داشته باشد، هویت موسیقایی دادن به خود سرود است. سرود از موسیقی جدا نیست اما طی سال‌های گذشته نادیده گرفته شده و سرود را یک مقوله جدا در نظر داشتند. سرود که در دهه 60 بسیار پررنگ بود، در اوایل دهه 70 کمرنگ شد تا این چند سال اخیر که مقام معظم رهبری نیز تأکید بسیاری به اهمیت و تأثیرگذاری سرود در عرصه‌های مختلف داشتند، باعث شد توجهات نسبت به سرود و شکل خواندن به‌صورت دسته جمعی بیشتر شود و این اتفاق در مردم انکار ناپذیر است.
به عقیده من و از آنجایی که موسیقی تأثیرگذار است، با زبان سرود می‌توانیم هر مفهوم و محتوایی که بخواهیم را انتقال دهیم و این امر ما را به هدفمان نزدیک‌تر خواهد کرد.»
همه‌گیری سرود سلام فرمانده
سرود ژانری از موسیقی است که در قاب‌های سیاسی و فرهنگی هم قرار می‌گیرد، چه از ابتدای انقلاب و آثاری که زنده‌یاد محمدرضا لطفی با گروه چاووش در کنار دیگر اساتید چون محمدرضا شجریان، حسین علیزاده، گروه کامکارها، شهرام ناظری و... تولید کرد و چه امروز که کم و بیش در قالب پیام‌های دیگری چون سرودهای ملی و میهنی به گوش می‌رسد.
حامد جلیلی در این باره گفت: «در تأیید صحبت‌های شما سرود «سلام فرمانده» که بارها و بارها از رسانه ملی پخش شد و در برنامه‌هایی با مناسبت‌های مختلف به اجرا درآمد و حتی در کشورهای دیگر به زبان‌های مختلف شنیده شد، بیانگر این موضوع است که سرود چه میزان می‌تواند از نظر جامعه‌، هدف گسترده‌ای داشته باشد تا آنجا که در کشور‌های همسایه و منطقه هم تأثیرگذار بوده و بخوبی در عرصه بین‌الملل دیده شد و براین اساس نمی‌توانیم این حجم از استقبال را نادیده بگیریم، چرا که بر این باورم اگر یک کار مقبول باشد می‌تواند در تمام نقاط دنیا به گوش برسد.
به عنوان مثال تلاش هالیوود این است که شخصیت‌های مختلف را وارد زندگی نوجوان‌ها و جوان‌ها کند، اما سرود و جمع خوانی‌هایی که در مردم آفریقا دیده می‌شود، موجب شده خیلی از رشته‌هایی که در این زمینه بافته شده است را از بین ببرد که این اثرگذاری بالای سرود را می‌رساند.»
او درباره اینکه ژانر سرود حامل پیام است و به عنوان مسئول این بخش در نظر دارد چه پیام‌هایی با این ژانر از موسیقی به گوش مردم برسد، پاسخ داد: «سرود می‌تواند در محتواهای مختلف ورود کند و تأثیرگذاری‌اش را نشان بدهد. هدف اصلی ما تقویت ایرانی بودن و سبک زندگی ایرانی قشر نوجوان و هویت بخشیدن به آن است. جشنواره سرود امسال شامل چند بخش است که یک بخش آن، حامل پیام‌های آیینی است و یک بخش دیگر پرداختن به شخصیت‌های ملی بزرگان انقلاب است و آثاری که با این محتواها ساخته شده است ارائه می‌شود اما بخش اصلی ما ایرانی بودن، توجه به آداب و رسوم و اقلیم‌های مختلف ایران و این‌گونه اتفاقات است که ان شاءالله در جشنواره بعدی بتوایم بیشتر روی این موضوع تمرکز کنیم. در این دوره از جشنواره یک بخش ویژه وجود دارد که تقدیر از بزرگان این ژانر از موسیقی است که هر شب از یکی از فعالان عرصه سرود تقدیر به عمل می‌آید و این عزیزان در کنار نوجوانان و جوانان قرار می‌گیرند و اجرا می‌کنند و فکر می‌کنم اتفاق خوبی در خط انتقال تجربه و تقویت روحیه نوجوانان و جوانان در جشنواره رخ دهد.»
او در پایان درباره ساخت سرود با گویش‌ها و لهجه‌های مناطق مختلف ایران بیان داشت: «یکی از اهداف ما در دفتر سرود، زنده نگاه داشتن آداب و رسوم اقلیم‌های مختلف است. بر این اساس با موضوع سرود که گامی مثبت در جهت ارتقای فرهنگ و هنر است این کار را شروع خواهیم کرد با توجه و تمرکز بر آداب و رسوم اقلیم‌هایی که رو به فراموشی بوده و تلاش ما احیا و زنده نگه داشتن آن با سرود است.»

گزارش

از بزرگداشت یک آهنگساز انقلابی تا تعامل با وزارت آموزش و پرورش در حوزه سرود

در سومین روز برگزاری سی‌وهشتمین جشنواره موسیقی فجر در بخش سرود، گروه‌های سرود «ندای ثامن» و «رأیة الزهرا» در حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی (معاون امور هنری و مدیرکل دفتر موسیقی) در فرهنگسرای ارسباران، قطعات انقلابی مذهبی را اجرا کردند. « در این برنامه از استاد حمید شاهنگیان، «آهنگساز و تنظیم کننده سرودهای ماندگار همچون؛ «خمینی ای امام»، «نصر من الله»، «برخیزید»، «بپاخیزید» و... تجلیل شد.شاهنگیان پس از دریافت لوح تقدیر با قدردانی از برگزارکنندگان جشنواره، در سخنان کوتاهی گفت: حدود بیست نفر از بچه‌هایی که به آنها اعتماد داشتیم را چند ماه مانده بود به پیروزی انقلاب، برای ساختن سرود «سرباز» جمع کرده بودیم و بعد از چند روز تمرین در روزی که قرار بود کار را ضبط کنیم متوجه شدم که دو، سه نفر از آن بچه‌ها که می‌خواستم نزدیک میکروفون بگذارم، نیستند. وقتی علت را جویا شدم فهمیدم که متاسفانه آنها در تظاهرات شب قبل شهید و زخمی شده‌اند. این پیشکسوت موسیقی با بیان اینکه؛ این انقلاب به راحتی پیروز نشده و باید همگی قدر آن بدانیم، خاطره خود را به پایان رساند. »
محمد مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور در جمع خبرنگاران از توجه ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ارتقای وضعیت تولیدات مرتبط با سرود خبر داد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این سؤال که سرود تا چه میزانی در انتقال مفاهیم به نسل نوجوان و جوان تأثیر دارد، توضیح داد: معتقدم سرود یکی از محصولات هنری انقلاب اسلامی است و کمتر دیدم که پیش از نهضت امام خمینی(ره) چنین پدیده‌ای با این کیفیت وجود داشته باشد. البته نقطه اوج این روند بهمن ۵۷ بود که سرودهای بسیار ماندگاری تولید شد. این روند در دهه نخست با قوت ادامه داشت، حتی گروه‌های سرود با آلات موسیقی نزد امام خمینی(ره) کارهایشان را اجرا می‌کردند ولی در دهه‌های بعد این مسأله با اُفت روبه‌رو شد.
رئیس شورای هنری افزود: خوشبختانه از دهه نود مجدداً شاهد رویش‌های جدیدی در حوزه سرود هستیم و با توجه به مناسبت‌هایی که در طول سال وجود دارد و نوجوانان زیادی که در حال حاضر به‌طور جدی وارد این عرصه شده‌اند، مطمئن هستم که در آینده‌ای نزدیک مجدد شاهد تولید آثار قوی و ماندگاری خواهیم بود.
اسماعیلی در پایان صحبت‌های خود به برنامه‌ریزی‌هایی که می‌تواند در تعامل با وزارت آموزش و پرورش در حوزه سرود صورت پذیرد اشاره کرد و گفت: بخش سرود جشنواره موسیقی فجر نقطه اوج و قله این فعالیت‌ها است و مطمئناً در سال‌های آینده شاهد حضور بهتر و با کیفیت‌تری در بخش سرود جشنواره موسیقی فجر خواهیم بود.