نداسیجانی
روزنامه نگار

ارکستر ملی ایران در نخستین شب سی‌وهشتمین جشنواره موسیقی فجر با رهبری همایون رحیمیان و خوانندگی امیرحسین سمیعی و علی چراغی در تالار وحدت روی صحنه رفت. این برنامه در دو پارت برگزار شد که بخش نخست آن به ترانه‌ها و تصانیف ملی-میهنی اختصاص داشت. قطعه آغازین پارت اول «بوی بهار» نام داشت، با خوانندگی امیرحسین سمیعی و همراهی گروه کر با مضمون «آب زنید راه را هین که نگار می‌رسد / مژده دهید باغ را بوی بهار می‌رسد... .» این قطعه از ساخته‌های استاد حسن ریاحی است که به سفارش صدا‌وسیما ساخته شده بود و با صدای مرحوم محمود علیقلی به گوش رسید. از دیگر قطعاتی که امیرحسین سمیعی اجرای خوانندگی آن را برعهده داشت، تصنیف میهنی «ای وطن» بود از ساخته‌های استاد علینقی وزیری با این مضمون؛ «کشور ما کشور ایران بود / مسکن شیران و دلیران بود / رستم دستان جهان پهلوان/ مظهر عشق و آزادی در جهان...» همچنین ارکستر ملی در پارت دوم، آهنگ «سیمین‌بری» از ساخته‌های علی رحیمیان را اجرا کرد و شور و حال خاصی در فضای سالن ایجاد شد و در آخر هم قطعه «خوش آمدی» از ساخته‌های علی‌اکبر قربانی. این خواننده پیش از اجرای این اثر روی صحنه اعلام کرد اجرای امشب ارکستر ملی به هموطنان عزیزمان در خوی و کشورهای همسایه سوریه و ترکیه تقدیم می‌شود.
دراین اجرا علی چراغی، دیگر خواننده ارکستر ملی ایران بود که قطعاتی چون «ایرانم ایران» از ساخته‌های هادی آرزم را با همراهی گروه کر روی صحنه برد و در ادامه تصنیف «خاک مهرآیین» از ساخته‌های علی‌اکبر قربانی با شعری از اسماعیل فرزانه.
در این اجرا دو قطعه «شکایت دل» و «روزی روزگاری» از آثار استاد فرهاد فخرالدینی و همچنین ترانه معروف و نوستالژیک آذربایجان با عنوان «آیریلیق» بدون کلام روی صحنه رفتند که مورد استقبال حاضران در سالن قرار گرفتند.
 راپسودی نی و ارکستر، بخش دیگر اجرای این برنامه بود که با سولوی نی، پوریا شیوا‌فرد اجرا شد. این نوازنده پیش از اجرای این قطعه از درگذشت استاد حسن ناهید پیشکسوت ساز نی خبر داد و این قطعه را به این نوازنده بزرگ و نام‌آشنا تقدیم کرد.
حسن‌ختام اجرای ارکستر ملی ایران تصنیف ماندگار«ای ایران» یکی از مشهورترین و محبوب‌ترین سرودهای ملی-میهنی بود که از ساخته‌های زنده‌یاد روح‌الله خالقی است که با صدای این دو خواننده و همراهی مردم به اجرا درآمد.
همایون رحیمیان از آهنگسازان نام‌آشنای موسیقی ایران است؛ هنرمندی که اغلب فعالیتش رهبری با ارکسترهای صدا‌وسیما، سمفونیک و ارکستر مجلسی بوده و این‌بار تجربه دیگری را در همراهی با ارکستر ملی ایران داشته است. او در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره این اجرا بیان داشت: «سال‌ها مایستر ارکستر ملی بودم؛ دورانی که استاد فرهاد فخرالدینی رهبری ارکستر ملی ایران را بر عهده داشتند و من به‌عنوان نوازنده اول ویولن در کنار ایشان بودم و پس از کناره‌گیری آقای فخرالدینی از ارکستر ملی ایران، به احترام ایشان این همکاری را ادامه ندادم. البته سال‌ها در ارکستر سمفونیک صدا‌وسیما فعالیت داشتم و بعد از بازنشستگی از سازمان، اغلب فعالیتم با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد رودکی است.»
اولین همکاری همایون رحیمیان با ارکستر ملی به 13 آذر امسال برمی‌گردد که در آستانه روز جهانی داوطلب، در تالار وحدت برگزار شد. رحیمیان عضو شورای هنری ارکستر ملی است و به پیشنهاد این شورا اجرای جشنواره موسیقی فجر را برعهده گرفته است. او درباره شرایط حال حاضر نوازندگان ارکستر بیان داشت: «ارکسترها حتی در مدت زمان تعطیلی برنامه‌های موسیقی، کم‌وبیش فعالیت و تمرینات خود را داشتند اما اجرایی برگزار نمی‌شد و با وجود این مسائل از اجرای نوازندگان ارکستر بسیار رضایت دارم. اغلب نوازنده‌های ارکستر از جوانان هستند اما با تجربه و دارای تبحر که نیاز است بیش‌ازپیش حمایت شوند.»
 او گفت: «نوازندگان ارکستر درآمد چندانی ندارند اما با عشق و علاقه فعالیت می‌کنند و حرفه‌شان را دوست دارند. اغلب نوازندگان ارکستر با سازهای خودشان اجرا دارند و ممکن است در طول زمان و استفاده‌های طولانی‌مدت، دچار صدمه و آسیب و هزینه‌های بسیاری متحمل شوند که وظیفه خودم دانستم به بنیاد رودکی پیشنهاد کنم حداقل سالی یک‌بار به لحاظ مالی یا خرید وسایل جانبی ساز، این‌گونه از نوازندگان حمایت کنند.»
این موسیقیدان در پاسخ به این سؤال که حضور شما در شورای هنری ارکستر چه میزان می‌تواند در حمایت نوازندگان ارکستر اثر‌گذار باشد، اظهار کرد: «من خود جزئی از همین هنرمندان هستم و هدف ما بی‌تردید حمایت از جوانان است بویژه هنرمندان جوان موسیقی که با عشق و علاقه در این مسیر قدم برداشته‌اند. بر این اساس در شورای هنری تا حد امکان حمایت‌های لازم را خواهیم داشت تا انگیزه بیشتری در تداوم این مسیر داشته باشند. منتهی برخی مسائل حاشیه‌ای بویژه در فضای مجازی، مشکلاتی در روحیه و فعالیت این هنرمندان ایجاد کرده است. به طورمثال طی چند روز گذشته برخی دوستان در فضای مجازی اشاره داشتند آقای رحیمیان در نبود رهبران متخصص از فرصت استفاده کرده و رهبری ارکستر ملی را برعهده گرفته در صورتی که این دیدگاه اشتباه است. من سال‌ها است که در این حرفه تجربه دارم اما هیچ‌گاه قصد دخالت نداشتم و وقتی می‌بینم نیاز است و از من می‌خواهند کمکی باشم، در کنارشان خواهم بود.»
رحیمیان کناره‌گیری‌اش از ارکستر ملی ایران طی این سال‌ها را عدم دعوت از او عنوان کرد و در ادامه افزود: «ارکستر صدا‌وسیما بارها از من دعوت به همکاری کرد و سال‌ها در این ارکستر فعالیت داشتم اما به دلایل سلایق متفاوت مدیریتی که متأسفانه تخصصی در این زمینه نداشتند، کناره‌گیری کردم.»
او درباره اجرای قطعاتش با ارکستر گفت: «سال‌ها قبل آثار بسیاری با همکاری آقای حسام‌الدین سراج منتشر کردیم مانند مجموعه «نگاه آسمانی» که البته به لحاظ طولانی بودن این قطعات این آثار کمتر از رسانه ملی پخش شد. البته ناگفته نماند گرایش صدا‌وسیما به موسیقی پاپ است و آنقدر به این موسیقی اهمیت می‌دهند و پخش می‌کنند که موسیقی سنتی به فراموشی سپرده شده، البته ممکن است جوانان به موسیقی ردیف دستگاهی و آوازعلاقه چندانی نداشته باشند، اما در این بین آثار فاخر و ارکسترال و سمفونی هم ساخته شده است که متأسفانه پخش نمی‌شود و این نشان از تغییر سلایق تهیه‌کننده‌ها دارد.»
 رحیمیان طی سال‌ها فعالیتش در عرصه موسیقی کارهای بسیاری در ژانر موسیقی‌های نظامی و ملی-میهنی ساخته اما هیچ‌یک از این آثار را با ارکستر ملی اجرا نکرده و بر این نظراست آهنگسازانی که آثارشان را به سفارش بنیاد رودکی می‌سازند، دیگر متعلق به این بنیاد است و نمی‌توانند ادعایی داشته باشند.»
این رهبر ارکستر درباره پارت اول ارکستر که به موسیقی‌های ملی-میهنی اختصاص داشت و ویژگی اجرای کارهای اینچنینی به‌ صورت ارکسترال، بیان کرد: «کارهای ملی-میهنی می‌تواند با هر گروه یا ارکستر کوچک و بزرگی اجرا شود. مانند آثار ماندگاری که مرحوم لطفی در گروه چاوش تولید و اجرا کردند، اما ارکسترهای بزرگ کشورمان می‌توانند مانند دیگر کشورها آثار فاخر و ماندگاری را به اجرا درآورند و بسیار هم جذاب خواهد بود. البته در حال حاضر آهنگسازان دراین زمینه کم هستند و جوانانی هم که فعالیت می‌کنند، اغلب گرایش‌شان به موسیقی پاپ است. من کارهای بسیاری برای دوران جنگ ساخته‌ام اما سلایق امروز جامعه تغییر کرده است. این نگاه در موسیقی فیلم هم وجود دارد و سطح کیفی کارها کمتر شده است.»
یکی از قطعات زیبایی که با ارکستر ملی ایران در قالب جشنواره موسیقی فجر اجرا شد، ترانه نوستالژیک و ماندگار «آیریلیق» بود. رحیمیان درباره توجه و اجرای قطعات موسیقی فولک با ارکستر ملی پاسخ داد: «تلاش من این است که برخی از موسیقی‌های فولک کشورمان که قابلیت تنظیم مجدد دارد با ارکستر ملی اجرا شود و البته می‌توان در این زمینه از آهنگسازان جوان دعوت به عمل آورد و این کارها را سفارش بدهیم. حتی آثار قدیمی غیر فولکلور را هم که برای ارکستر تنظیم نشده است می‌توان به همراهی ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران روی صحنه آورد.
او در پایان اظهار کرد: موسیقی باید مانند زندگی جاری و در جریان باشد و نباید به خاطر مسائل حاشیه‌ای مانع از فعالیت هنرمندان موسیقی بود و نگاه مغرضانه‌ای به آن داشت. امیدوارم موسیقی همچنان مسیر خود را ادامه بدهد و مسئولان فرهنگی و متولیان، حامی موسیقی کشورمان باشند.

بــــرش

ارکستر ملی ایران، ملک کسی نیست
   امیرحسین سمیعی، آهنگساز موسیقی فیلم و خواننده موسیقی ایرانی که برای دومین بار حضور در جشنواره موسیقی فجر را تجربه می‌کند. در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره این اجرا بیان داشت: «سال گذشته با ارکستر سمفونیک صدا و سیما و در افتتاحیه جشنواره سی و هفتم، به‌عنوان خواننده این ارکستر شرکت و اجرا داشتم.»
معاون هنری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در ادامه درخصوص بهتر دیده شدن جشنواره موسیقی فجر که حالا به دور سی و هشتم خود رسیده است، اظهار کرد: «من بر این باورم زیرساخت‌های موسیقی ایرانی، این قابلیت را دارند که در سطح بین‌المللی دیده شوند، چرا که موسیقی ایرانی بسیار غنی و پربار است. نکته دیگر اینکه از نگاه من جشنواره دوره سی و هشتم، بسیار ویژه است و با توجه به جدول جشنواره شاهد این پویایی با حضور گروه‌های مختلف موسیقی خواهید بود، بویژه آنکه در جدول جشنواره نگاه ویژه به جوانان مشهود است و امیدوارم حضور جوانان در بزرگترین فستیوال موسیقی ایران، چراغ راه نسل آینده باشند.
او درباره اجرای قطعه نخست ارکستر ملی ایران که «بوی بهار» نام داشت اثر استاد حسن ریاحی و دیگر قطعات ملی – میهنی که به اجرا درآمد، اذعان کرد: «تلاش همه بزرگوارانی که در جشنواره موسیقی فجر فعالیت دارند این است که این جشنواره به ماهیت اصلی فجر بودن خود نزدیک شود و امسال شاهد این نگاه بودیم و آثاری که با ارکستر ملی اجرا شد، دربرگیرنده جشن پیروزی انقلاب است.
امیرحسین سمیعی در پاسخ به این سؤال که آیا زمان آن فرارسیده است که مسئولان بنیاد رودکی و برگزارکنندگان جشنواره‌ها، از حضور خواننده‌های جوان و آهنگسازان جوان در ارکستر ملی استفاده کنند، گفت: «این موضوع باید اتفاق بیفتد و قطعاً خیر و برکتی هم برای همه خواهد داشت. ارکستر ملی ایران، ملک کسی نیست و برای این کشور است و برای جوانانی که در زمینه آموختن موسیقی تلاش و تحصیل می‌کنند تا کارهای خود را با همراهی این ارکستر بزرگ به مردم ارائه دهند. باید طیف‌های مختلف جوانان که از صداهای خوبی هم برخوردارند اجرا با ارکستر ملی را تجربه کنند و از این بستر بهره ببرند.»