نزول یک ساله تورم مصالح ساختمانی
تورم نهاده‌های ساختمانی در دوره یک ساله از پاییز 1400 تا پاییز امسال کاهشی است
آمارهای رسمی از تازه‌‌ترین تحولات بازار مصالح ساختمانی شهر تهران افت تورم این نهاده‌ها را نشان می‌دهد. براساس گزارش مرکز آمار، تورم سالانه مصالح ساختمانی شهر تهران کاهش یافته است. کاهش تورم سالانه مصاح ساختمانی با وجود افزایش تورم فصلی، ثبت شده است. با اینکه تورم مصالح ساختمانی در فصل تابستان 1401 منفی 3.4 درصد بود اما در پاییز تورم فصلی مصالح ساختمانی رو به افزایش گذاشته است. بنا بر اطلاعات آماری، در فصل پاییز ١٤٠١ درصد تغییرات شاخص قیمت نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران نسبت به فصل قبل(تورم فصلی)4.6 درصد است که در مقایسه با فصل قبل (٣.٤- درصد) 8 واحد درصد افزایش داشته است.
تورم مصالح
در فصل پاییز١٤٠١ درصد تغییرات تورم نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) 31.6 درصد است که در مقایسه با فصل قبل (٢٩.٣ درصد) ٢.٣ واحد درصد افزایش داشته است. اما تورم سالانه در پاییز امسال مانند فصل قبل روند نزولی خود را حفظ کرده است. در فصل گذشته تورم سالانه نهاده‌های ساختمان‌های مسکونی شهر تهران نسبت به دوره مشابه سال قبل 34.7 درصد بوده که در مقایسه با تورم سالانه شهریور (٣٦.٧ درصد) 2 واحد درصد کاهش داشته است.
در پاییز امسال در بین نهاده‌های مختلف، بیشترین تورم فصلی با 18.1 درصد مربوط به گروه آهن آلات، میلگرد، پروفیل درب و پنجره و نرده و کمترین تورم فصلی با ٢.٢ درصد کاهش، مربوط به سیمان، بتن، شن و ماسه است. بیشترین تورم نقطه به نقطه مصالح نیز با 63.9 درصد مربوط به شیشه و کمترین تورم نقطه به نقطه با ١٥.٢ درصد مربوط به آهن آلات، میلگرد، پروفیل درب و پنجره و نرده است. بیشترین تورم سالانه مصالح نیز 76.6 درصد مربوط به شیشه و کمترین تورم با ١٤.٦ درصد مربوط به آهن آلات، میلگرد، پروفیل درب و پنجره و نرده بوده است. نکته این است که آهن و میلگرد با اینکه در تورم سالانه مصالح کمترین افزایش قیمت را دارد اما در تورم فصلی در پاییز بیشترین تورم مصالح ساختمانی مربوط به آهن و میلگرد است.
هزینه ساخت مسکن و عوامل وابسته
هزینه‌های ساخت مسکن به عوامل مختلفی وابسته است که زمین، مصالح، دستمزد و خدمات بیشترین سهم را دارد. هر چه قیمت عوامل مؤثر در قیمت نهایی مسکن ثبات داشته باشد، ساخت و ساز هم رونق بیشتری خواهد داشت. افزایش قیمت زمین، مصالح در کاهش ساخت مسکن در سال‌های گذشته نقش زیادی داشته است. متوسط قیمت یک متر زمین در کشور از سال 90 تا 99 در حدود یک دهه 15 برابر شده است. متوسط قیمت هر مترمربع زمین مسکونی که در سال 90 برابر 500 هزار تومان بود در سال 99 به 7 میلیون تومان افزایش یافته است.در تهران این افزایش با رشد 18 برابری میانگین قیمت زمین همراه بوده است. متوسط قیمت هر متر زمین تهران در ابتدای دهه 90 برابر با یک میلیون تومان بوده که در سال 99 به 25 میلیون تومان افزایش یافته است.
متوسط قیمت یک متر زمین در کشور از سال 96 تا 1400 بیش از 10 برابر شده و از یک میلیون به بیش از 10 میلیون تومان رسیده، این قیمت در شهر تهران در این مدت از 5 میلیون به بیش از 50 میلیون تومان رسیده است. قیمت مسکن نیز در 10 سال گذشته افزیش چند برابری را تجربه کرده است. قیمت یک متر واحد مسکونی در سال 90 در کشور برابر 500 هزار تومان و در تهران یک میلیون تومان بود، این قیمت‌ها در سال 99 به ترتیب برابر 3.4 میلیون و 24 میلیون تومان بود. در سال 96 تا 1400 نیز قیمت یک متر مسکن در کشور از یک میلیون به 10 میلیون و در تهران از 5 میلیون به 34 میلیون تومان افزایش یافت.تورم مصالح ساختمانی نیز در کشور از 12.3 درصد در سال 96 به 55.3 درصد در سال 1400 افزایش یافت.
افزایش قیمت زمین و مصالح، از یک طرف و کاهش قدرت مالی متقاضیان از طرف دیگر، سازندگان را برای ساخت و تولید مسکن مردد کرده است. با توجه به تغییرات مداوم قیمت زمین و مصالح که از سال 96 به صورت جهشی رخ داده هزینه نهایی ساخت را بالا برده است. سازندگان به دنبال حاشیه سود هستند و تا به این سود مطمئن نرسند از فروش واحد خودداری می‌کنند، متقاضیانی که مسکن را به قصد کسب سود خریداری می‌کنند نیز از افزایش قیمت نگران نیستند اما متقاضیان مصرفی بیشترین آسیب را از افزایش قیمت مسکن می‌بینند. افزایش قیمت مسکن میان متقاضیان مصرفی که عمدتاً دهک‌های متوسط و ضعیف را دربر می‌گیرد تا صاحب‌خانه شدن آنان، فاصله زیادی ایجاد می‌کند، با توجه به اینکه افزایش قیمت مسکن بر رشد اجاره‌بها اثر می‌گذارد بنابراین فاصله زمانی ایجاد شده برای انتظار خرید خانه، برای متقاضیان مصرفی به معنی ماندگاری آنان در بازار اجاره و پرداخت اجاره‌بهای بیشتر در هر سال است.
ساماندهی بازار مسکن به ساماندهی عوامل تأثیرگذار در این بازار وابسته است. هر چه قیمت زمین و مصالح پایدارتر باشد از طرف دیگر ریسک ساخت و ساز و تولید مسکن برای سازنده‌ها کمتر است و در نتیجه سرمایه‌گذاری در بازار ساخت مسکن نیز رونق بیشتری می‌گیرد. ثبات بازار نهاده ها در برنامه دولت برای ساخت 4 میلیون مسکن نهضت ملی نیز تأثیر زیادی دارد. در این برنامه با توجه به اینکه دولت زمین را برای ساخت رایگان واگذار می‌کند بنابراین مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر هزینه نهایی ساخت به عواملی دیگر مانند قیمت نهاده‌های ساختمانی وابسته است. در نهضت ملی مسکن هزینه نهایی برای ساخت یک متر ساختمان ارائه نشده اما برخی متولیان این طرح، قیمت متری 7 تا 8 میلیون را بیان کرده‌اند. البته برنامه سیاستی مجریان نهضت ملی مسکن این است که تأمین مصالح برای این طرح به قیمت تولید باشد و در قراردادی که دولت با تولیدکنندگان مصالح خواهد بست مصالح ساختمانی نهضت ملی مسکن را با قیمت عمده از تولیدکننده به دست سازنده می‌رساند.