حفاری معادن، بلای جان 300 هزار نقاشی باستانی منطقه تیمره شد
تخریب نگارخانه‌ای وسیع و روباز، در قلب ایران
نیلوفر منصوری
خبرنگار
بر پیکر سنگ‌ها و صخره‌های تیمره، فصلی از تاریخ نقاشی شده است. تاریخی به درازای 9 هزار سال که به گفته کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی در سایه غفلت، دستخوش تخریب است. فعالان میراث فرهنگی معتقدند که با وجود دستور توقیف دادستانی برای فعالیت معادن، دو معدن که تا ابتدای امسال متوقف بودند، دوباره فعالیت‌شان را شروع کرده‌اند. مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان در گفت‌و‌گو با «ایران» معتقد است معادن با حکم قضایی متوقف هستند ولی مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی گلپایگان به «ایرنا» اعلام کرده که این معادن با دستور دادستان تا ابتدای امسال توقیف بودند اما دوباره فعالیت‌شان را شروع کرده‌اند. مصطفی قانونی گفته است: «گزارشی از فعالیت معدن نداریم و ممکن است به صورت شبانه برداشت سنگ سیلیس به‌صورت دستی انجام شود اما ماشین‌آلاتی برای استخراج وجود ندارد.»
آنطور که مدیرعامل انجمن دوستداران تیمره به «ایران» می‌گوید، تلاش‌های زیادی برای توقف فعالیت معادن کرده‌اند و با راه‌اندازی کارزارها و مکاتبات متعدد با مسئولان و رسانه‌ها توانسته‌اند از فعالیت دو معدن از چهار معدن حاضر در منطقه جلوگیری کنند.تلاش‌ها برای جلوگیری از فعالیت معادن از سال 1397 آغاز شد. یک معدن در همان سال اول با صحبت‌های انجمن دوستداران تیمره و با توجه به درک ارزش بالای منطقه از فعالیت دست کشید. دو معدن در گلپایگان و یک معدن در خمین باقی ماندند. فعالان با نامه‌نگاری‌ها و رایزنی‌های لازم توانستند حکم توقف معادن را در گلپایگان بگیرند.
گویا به‌راه انداختن کارزار و گرفتن حکم توقف معادن کافی نبود. چراکه معادن همچنان، مخفیانه به کار خود ادامه می‌‌دهند. به گفته فعالان حتی به رئیس‌جمهور هم نامه نوشته اند. اگرچه تلاش‌هایشان تاکنون بی‌نتیجه مانده است و از سه معدن باقیمانده، یک معدن در مرز سیاسی خمین (اصفهان و مرکزی) همچنان فعالیت می‌کند، یک معدن هم به‌طور مخفیانه و شبانه کار می‌کند و معدن سوم هم زمزمه آغاز به کار مجددش به گوش می‌رسد.
مشکلات تیمره
پیش از اینکه این مجموعه به‌صورت میراث باستانی، در فهرست میراث ملی ثبت شود، معادن سنگ سیلیس مجوز اکتشاف و استخراج گرفته بودند. حاصل این مجوزها اکنون وضعیت موجود در تیمره است که پر از نخاله‌های معدنی است که روزی روزگاری برای تپه‌ها و کوه‌های سیلیس قرار داشتند و معدن‌داران به قصد دستیابی به غنایم زیر آنها، این بوم‌ها را شکسته و دور ریخته‌اند. این تمام داستان تخریب تیمره نیست. برخی دیگر از کارشناسان می‌گویند که در این منطقه، علاوه بر احداث جاده و تونل آب، عوامل طبیعی نیز در هزاران سال باعث تخریب نمونه‌های متعددی از این آثار شده است. چنانچه افزایش میزان اسیدی شدن باران‌ها این فرسایش‌ها را بیشتر کرده است. مجیدی اما خطرناک‌ترین و مخرب‌ترین تهدید را عوامل انسانی می‌داند و می‌گوید: عوامل انسانی در شکل‌های مختلفی همچون اضافه کردن اسامی و یادگاری بر آثار، تخریب آنها به تصور اینکه این آثار نقشه گنج‌اند و ربودن کتیبه‌های خطی به تخریب این سنگ‌نگاره‌ها مشغولند.
به گفته او، طی 11 سال فعالیت در این منطقه، 300 هزار بوم سنگی ثبت شده که ۳ منطقه باستانی ثبت ملی شده قرار دارند. مجیدی بزرگ‌ترین نقش را نقش یک بز کوهی می‌داند که حدود ۱۱۰ در ۹۰ است.علیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان نیز در فعالیت پنهانی معادن، به «ایران» می‌گوید: تا جایی که می‌دانیم معادنی که فعالیت می‌کردند اکنون با حکم قضایی متوقف هستند اما اگر تخلف آنها به‌صورت مستند احراز شود می‌توانیم آن را پیگیری کنیم.او معتقد است که معدنکاران همکاری لازم را دارند و مراقب هستند که به سنگ‌نگاره‌ها آسیبی وارد نشود و با وجود این می‌گوید: قصد داریم برای ساماندهی اقدام کنیم که نیاز به مطالعات بیشتری برای حفاظت از سنگ‌نگاره‌ها داریم. با توجه به اینکه سنگ‌نگاره‌ها در یک محیط گسترده پراکنده هستند، احتیاج به یک پایگاه حفاظت مستقر است.او بخشی از فرسایش سنگ‌نگاره‌ها را طبیعی می‌داند و می‌گوید: طرح‌ها اکثراً چوپانی هستند و عمق زیادی ندارند و حکاکی‌ها عمق کمتری دارند که با بارش برف و باران دچار فرسایش می‌شوند.
بــــرش
مخفیانه به کار خود ادامه می‌‌دهند
به گفته فعالان حتی به رئیس جمهور هم نامه نوشته‌اند. اگرچه تلاش‌هایشان تاکنون بی‌نتیجه مانده است. زیرا از سه معدن باقیمانده، یک معدن در مرز سیاسی خمین همچنان فعالیت می‌کند، یک معدن هم به‌طور مخفیانه و شبانه کار می‌کند و معدن سوم هم زمزمه آغاز به کار مجددش به گوش می‌رسد.