اگر در گذشته، افزایش نرخ بیکاری بزرگترین عامل بارور شدن طوفان‌های اقتصادی شده بود، اما تصمیمات اتخاذ شده توسط دولت آن را نه تنها ضربه فنی کرده، بلکه باعث احیای قلبی اشتغال شده است، نشان به آن نشان که آمارها حکایت از این موضوع دارند که تنها در 10 ماهه امسال، 700 هزار بیمه شده اجباری جدید به جمع بیمه شدگان شاغلان اضافه شده است.
دولت سیزدهم در 18 ماه سپری شده از عمرش، با وجود تحریم‌های اقتصادی با راه‌اندازی واحدهای راکد صنعتی، توسعه مشاغل خانگی، حمایت از کارآفرینان، توسعه تعاونی‌ها، ارائه مشوق‌های حمایتی از تولید کنندگان، در قالب راهبرد زیست بوم ملی اشتغال بار دیگر نهضت اشتغالزایی به کما رفته را احیا کرد.
شاید احیای قلبی بهترین توصیف برای وضعیت بازار کار کشور باشد. حالا دیگر همه بر این عقیده هستند که راهبرد زیست بوم ملی اشتغال برنامه‌ای برای تولد دوباره اشتغال بوده است، چرا که وعده اشتغال سالانه یک میلیون نفر در همان سال اول دولت سیزدهم در حال وقوع است. محض نمونه، 700 هزار بیمه اجباری به بیمه‌شدگان شاغل در 10 ماهه امسال افزوده شده و حدود 623 هزار نفر در 9 ماهه امسال شاغل شده‌اند. این آمارها را مرکز آمار و سازمان تأمین اجتماعی ارائه کرده‌اند.
از طرفی، بر اساس داده‌های سامانه ملی رصد اشتغال، در 10 ماهه امسال یک میلیون کد ملی منحصر به فرد ثبت شده که نشان می‌دهد برای این تعداد فرصت شغلی ایجاد شده است. بر پایه گزارش سامانه رصد ملی اشتغال از حدود یک میلیون اشتغال ایجادی در سامانه، حدود 80 درصد به اشتغالزایی صدرصد انجامیده، به عبارتی 80 درصد اشتغال وعده داده شده در 10 ماه امسال محقق شده است.
همه داده‌های مرکز آمار، سازمان تأمین اجتماعی و سامانه ملی رصد اشتغال حکایت از این موضوع دارند وعده داده شده اشتغال یک میلیون نفر در سال در دولت سیزدهم محقق شده و حتی در پایان امسال بیشتر از وعده داده شده، اشتغال بیشتری ایجاد خواهد شد.
بررسی داده‌های آماری و جزئیات اشتغالزایی در دولت سیزدهم در قالب راستی‌آزمایی میزان اشتغال ایجاد شده برخی ادعاهای واهی درباره نادرست بودن آن را پاسخ می‌دهد.

داده‌های سازمان تأمین اجتماعی
بر پایه داده‌های سازمان تأمین اجتماعی، در 10 ماهه سال‌جاری رشد تعداد بیمه‌شدگان تنها ناشی از فراگیر بودن آن نبوده و بیمه‌شدگان شاغل با افزایش مواجه شده است. چنانچه در 10 ماهه سال‌جاری تعداد بیمه‌شدگان شاغل اجباری به یک میلیون و 140 هزار نفر افزایش یافته که نسبت به سال گذشته در همین مدت 700 هزار نفر بیمه شده جدید به بیمه‌شدگان شاغل افزوده شده است. بر پایه این داده‌ها، 440 هزار بیمه‌شدگان شاغل اجباری باقیمانده از یک میلیون و 140 هزار بیمه شده افرادی بودند که در گذشته سابقه بیمه داشته و برای مدتی بیمه آنها قطع شده بود.
بنابر گفته مدیرکل وصول حق بیمه سازمان تأمین‌اجتماعی در حال حاضر بیش از ۱۵ میلیون بیمه‌شده اصلی در کشور وجود دارد.
محمد محمدی گفته که ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از این تعداد، شاغل در کارگاه‌های تحت پوشش قانون تأمین‌اجتماعی و باقی آنان هم بیمه‌شدگان خاص مانند صاحبان حرف و مشاغل آزاد، بیمه‌شدگان اختیاری و برخی افراد و صاحبان مشاغل مشمول حمایت بیمه‌ای دولت هستند.
با توجه به افزایش 700 هزار نفری بیمه شدگان شاغل اجباری در 10 ماهه سال‌جاری، حدود یک‌سوم از افرادی که بیمه نشده‌اند نیز به‌صورت غیررسمی شاغل هستند.
محمدی همچنین گفته که هر ماه بیش از ۲۵ هزار و سالانه حدود ۳۰۰ هزار نفر بازنشسته جدید به جمع بازنشستگان تأمین اجتماعی کشور اضافه می‌شود که با احتساب رشد خالص ۷۰۰ هزار نفری بیمه‌شدگان اجباری در 10 ماهه سال‌جاری، میزان رشد تعداد بیمه‌پردازان نسبت به بازنشستگان جدید مثبت بوده است.

گزارش مرکز آمار
گزارش مرکز آمار ایران از شاخص‌های بازار کار در انتهای فصل پاییز نشان می‌دهد که در 9 ماهه امسال نسبت به سال 1400، 622 هزار و 960 نفر به جمع شاغلان کشور اضافه شده است. بر پایه این گزارش در سال 1400، 23 میلیون و 447 هزار و 452 شاغل وجود داشته که در انتهای پاییز امسال تعداد آنها به 24 میلیون و 70 هزار و 412 نفر رسیده است.
از طرفی نرخ بیکاری جوانان شهری و روستایی نیز در فصل پاییز نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش مواجه شده است.
نرخ بیکاری جوانان 18 تا 35 سال در پاییز امسال 14.8 درصد برآورد شده، این در حالی است که همین شاخص در پاییز سال گذشته بالغ بر 16 درصد بوده است. نرخ بیکاری جوانان 15 تا 23 سال نیز از 23.6 درصد در پاییز سال گذشته به 19.2 درصد در پاییز امسال رسیده است. به طور کلی می‌توان گفت که هرچه به سنین پایین‌تر نزدیک می‌شویم، نرخ بیکاری با شدت بیشتری کاهش پیدا کرده است.
نرخ بیکاری جوانان(18 تا 35 سال) در مناطق شهری کشور از 17.2 درصد در پاییز سال گذشته به 15.8 درصد در پاییز امسال رسیده است.
نرخ بیکاری جوانان در مناطق روستایی کشور به شکل قابل توجهی پایین‌تر از نرخ بیکاری جوانان شهری است. نرخ بیکاری جوانان 18 تا 35 سال در مناطق روستایی کشور در پاییز سال‌جاری 11.5 درصد به ثبت رسیده که نسبت به فصل مشابه سال گذشته یک درصد پایین‌تر آمده است.

راستی‌آزمایی از طریق سامانه رصد اشتغال
«در 10 ماهه امسال 80 درصد اشتغال وعده داده شده محقق شده است.» معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای اثبات ادعای خود نشانی سامانه رصد ملی اشتغال را می‌دهد؛ سامانه‌ای که برای اولین بار در کشور در راستای شفاف‌سازی و راستی‌آزمایی همه خدمات اشتغال ارائه شده به مردم با کدهای مخصوص و تفکیک شده در آن ثبت شده‌اند. نمونه مناسب برای پاسخ به منتقدانی که می‌گویند نمی‌توان در این بازه زمانی این مقدار شغل را ایجاد کرد؛ آنهایی که همواره با حدس و گمان مقدار اشتغال ایجاد شده را اعلام می‌کردند.
این پاسخ محمود کریمی بیرانوند در حقیقت جوابیه‌ای بود به منتقدان این روزهای دولت در حوزه اشتغال که می‌گویند: «محال است دولت سیزدهم امسال بتواند وعده یک میلیون شغل را محقق سازد.»
این سامانه برای اولین بار در کشور ایجاد شده و به نوعی تحولی در حوزه راستی آزمایی اشتغال و نظارت بر خدمات اشتغال ارائه شده ایجاد شده است.
کریمی بیرانوند خطاب به منتقدان حوزه اشتغال کشور می‌گوید: «کسانی که باور ندارند، کافی است که به ناظران ملی این سامانه که مدیران ارشد، استانداران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی هستند مراجعه کنند و در آن اطلاعات همه افراد ثبت شده در سامانه ملی رصد اشتغال را به صورت شفاف و با تفکیک استانی و شهرستانی و نوع خدمات اشتغال دریافت شده، ببینند.»
به گفته کریمی بیرانوند، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با سامانه ملی رصد اشتغال به قوی‌ترین سیستم نظارتی مجهز شده و برای اینکه هر شغلی به تثبیت برسد، نظارت سختگیرانه‌ای را مد نظر قرار داده است. دولت سیزدهم برای ایجاد سالانه یک میلیون شغل پایدار روندی را پایه‌ریزی کرد که برخلاف دولت‌های قبل بود، بدین ترتیب ابتدا الگوی زیست بوم ملی اشتغال را به عنوان چشم‌انداز اشتغال وزارت کار متناسب با جغرافیا، استعدادها و ظرفیت‌های هر منطقه تدوین کرد. سپس در راستای شفاف‌سازی اقدامات خود برای ایجاد اشتغال، سامانه ملی رصد اشتغال را برای نخستین بار در کشور راه‌اندازی کرد. برای بررسی ابعاد نحوه اشتغالزایی در دولت سیزدهم و اینکه چگونه وعده یک میلیون شغل در سال از سوی این دولت عملیاتی می‌شود،معاون اشتغال و کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره نحوه راستی‌آزمایی اشتغال در این سامانه می‌گوید: «برای ثبت اطلاعات و آمار صحیح که همواره یکی از بزرگترین مشکلات حوزه اشتغال در کشور بود سامانه رصد ملی اشتغال ایجاد شد. این سامانه بر مبنای کد ملی ایجاد شده است تا امکان تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در حوزه اشتغال حاصل شود. این سامانه امکان تهیه گزارش گیری‌های مختلف و برخط برای تصمیم‌گیری را فراهم می‌کند و بدین ترتیب از ثبت اطلاعات اشتباه به وسیله رفع مغایرت‌های احتمالی از طریق وب سورس‌های متنوع و سه سطح نظارت جلوگیری می‌شود. 18هزار کاربر دستگاه اجرایی با این سامانه کار می‌کنند. همه این دستگاه‌ها هر نوع خدمتی را که به اشتغال ارائه می‌دهند، ثبت می‌کنند.این سامانه به نسبت سامانه‌های قبل، چندین نوع داشبورد مدیریتی دارد و تمام خدمات اشتغال ثبت شده به تفکیک کد ملی، آدرس، شماره تلفن، نوع کسب و کار، دستگاه صادرکننده و جزئیات آن روی سامانه وجود دارد.
دیتا بیسی که در این سامانه وجود دارد به لحاظ دقت و جزئیات اصلاً قابل مقایسه نیست و چنین سامانه‌ای قبلاً وجود نداشته است. این سامانه شامل چند مرحله نظارت است. نظارت در سطح شهرستان، استان، ملی و عالی. این فرایند چهار لایه‌ای دو بار در سال در سه مرحله نظارت تماسی، پیامکی و حضوری اتفاق می‌افتد.کسانی که باور ندارند بیایند ما این اطلاعات را به آنها نشان می‌دهیم. ما شفافیم و روی نظارت سختگیری می‌کنیم.در حال حاضر حدود یک میلیون خدمات اشتغال ارائه شده به مردم ثبت شده است که آن را نظارت و در پایان سال اشتغال ایجادی نظارت شده کامل را به مردم گزارش می‌دهیم.»
بنا به گفته کریمی بیرانوند، این سامانه برای شفاف‌سازی در حوزه اشتغال ایجاد شد و دیگر از گمانه‌زنی مثل دولت‌های گذشته خبری نیست و یکی از افتخارات این دولت است.در این زمینه سامانه اصناف کشور نیز به سامانه رصد متصل می‌شود تا اطلاعات آنها در حوزه اشتغال مورد استفاده آماری قرار گیرد.
بنابر گزارش‌های ارائه شده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پیش‌بینی می‌شود 70 درصد نظارت به صورت تماسی و 15 درصد به صورت حضوری تا پایان سال انجام گیرد. در 10 ماهه امسال نیز تاکنون 300 هزار پیامک ارسال شده و 200 هزار تماس صورت گرفته است. از حدود یک میلیون اشتغال ایجادی در سامانه، حدود 80 درصد به اشتغالزایی صدرصد انجامیده، به عبارتی 80 درصد اشتغال وعده داده شده در 10 ماهه امسال محقق شده است.

بــــرش

رویکرد دولت سیزدهم در حوزه اشتغال
بنابر این گزارش و بر اساس گفته‌های مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، رویکرد دولت سیزدهم در حوزه اشتغال، پول‌پاشی نبوده و نیست. به همین دلیل بوده که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از همان ابتدای دولت سیزدهم، اقدام به طراحی الگوی زیست بوم ملی اشتغال و سامانه رصد ملی اشتغال کرد.اما این دولت مهارت آموزی و حمایت از کارآفرینان را در صدر برنامه‌های اشتغالزایی خود قرار داده است. به طوری که اکنون چندین توافقنامه بین دانشگاه‌ها و وزارت کار در حوزه مهارت آموزی دانش آموختگان دانشگاهی و دانشجویان منعقد شده و در حال اجراست.از طرفی خود دولت نیز برنامه‌های اشتغالزایی دارد که از سوی دستگاه‌های دیگر در حال عملیاتی شدن هستند.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حوزه اشتغال سعی کرده مشاغل خانگی را توسعه دهد و در این زمینه 95 درصد صدور مجوزها آنی شده و تسهیلات مشاغل خانگی نسبت به دولت‌های گذشته 100 درصد افزایش یافته است. درگاه ملی مجوزها نیز راه‌اندازی شده و این امکان را به بخش خصوصی داده که براحتی در حوزه اشتغال مجوز بگیرند.