گروه اقتصادی/ دولت سیزدهم در حال رکوردزنی در صادرات غیرنفتی است، تمام دولت‌ها شعار صادرات و حمایت از صادرکنندگان را می‌دادند اما در عمل هیچ حمایتی از بنگاه‌های بخش خصوصی نمی‌کردند و بعضاً اکثر تسهیلات و امکانات برای بخش‌های دولتی و خصولتی بود. به همین دلیل سازمان توسعه تجارت از شروع فعالیت خود در دولت رئیسی، سعی کرد موانع صادرات را از جلوی پای صادرکنندگان و فعالان اقتصادی بردارد و با ایجاد مراکز تجاری که تعداد آن تا پایان سال جاری به 50 می‌رسد و همچنین اعزام رایزنان بازرگانی به کشورهای مختلف که اکنون از 10 کشور هم بیشتر شده، تجارت برای فعالان اقتصادی را تسهیل کند. طی سال‌های گذشته و بخصوص در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی صادرات کشور نزولی شد و فضا  به گونه‌ای ترسیم شده که گویا هیچ کشوری خواهان کالاهای ایرانی نیست، ولی در مقطع فعلی و به واسطه مذاکراتی که با کشورهای همسایه، شرکای قدیمی و به بازار کشورهای جدید صورت گرفت، بعد از انقلاب و برای اولین بار می‌خواهیم در صادرات غیرنفتی رکورد بزنیم و عدد 52 میلیارد دلار را ثبت کنیم. میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور به استثنای نفت خام، نفت کوره و نفت سفید و همچنین بدون احتساب صادرات از محل تجارت چمدانی و صادرات خدمات فنی و مهندسی و برق در ۱۰ ماهه سال جاری، بیش از ۱۰۳ میلیون تن و به ارزش ۴۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار بوده که این میزان صادرات غیر نفتی در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰، افزایش ۲.۹۳ درصدی در وزن و ۱۷.۶۶ درصدی در ارزش دلاری داشته است.
 
افزایش 14 درصدی صادرات صنعتی کشور
روز گذشته علیرضا پیمان پاک در نشست خبری با بیان اینکه یکی از موضوعات مهم و مورد تأکید دولت سیزدهم فعال کردن دیپلماسی اقتصادی و تجاری بوده است، تصریح کرد: خوشبختانه در ماه‌های گذشته اقدامات بسیار خوبی در حوزه توسعه صادرات ایران انجام شده که بخشی از آنها تاکنون تأثیر خود را نشان داده و بخشی دیگر در سال‌های آینده در آمار نهایی صادرات ما معلوم خواهد شد.
او با بیان اینکه سال گذشته شاهد رشد ۴۰ درصدی صادرات غیرنفتی بودیم، خاطرنشان کرد: تا پایان دی‌ماه میزان صادرات ایران از مرز ۴۵ میلیارد دلار عبور کرده است لذا در صورتی که ما بتوانیم همین روند را تا پایان سال ادامه دهیم قطعاً صادرات ما از ۵۲ میلیارد دلار عبور خواهد کرد. در این مدت صادرات صنعتی کشور حدوداً ۱۴ درصد افزایش یافته اما در حوزه معدن کاهشی حدوداً پنج درصدی را به ثبت رسانده‌ایم.
رئیس سازمان توسعه تجارت خاطرنشان کرد: خوشبختانه با وجود تداوم تحریم‌ها و رشد کشورهایی که تحت تأثیر تحریم‌های ما توانستند در بازار فعال شوند و علی‌رغم اتفاقات اخیر در کشور آمار صادراتی ایران همچنان رو به رشد است و این روند تا پایان سال ادامه خواهد داشت. همچنین برآورد ما این است که با شرایط فراهم شده در سال آینده نیز امکان بالارفتن بیشتر آمارهای صادراتی فراهم شود.
پیمان پاک تأکید کرد: با وجود مشکلات فراوان مانند آزادسازی نرخ ارز، حذف ارز ترجیحی، معضل کمبود انرژی و قطعی برق صنایع، جنگ روسیه و اوکراین، کاهش قیمت محصولات فلزی و اخلال در سفر هیأت‌های تجاری به دنبال اغتشاشات ماه‌های اخیر، صادرات غیرنفتی با همراهی تجار و فعالان اقتصادی پیشرفت داشت و آمارها امیدوارکننده بوده است.
او تصریح کرد: سازمان توسعه تجارت عهده‌دار رفع موانع، ایجاد زیرساخت‌ها و تسهیلگری است که در یک سال گذشته در زمینه توسعه بازار و فعال کردن ظرفیت‌های مختلف فعال شده و برگزاری نمایشگاه‌ها رویه خوبی بود که در این مدت رخ داد.
 
60 درصد تجارت کشور با چین، عراق، ترکیه، امارات و هند
رئیس کل سازمان توسعه تجارت با اشاره به شناسایی بازارها بر اساس تنوع‌بخشی به صادرات کشور، تصریح کرد: پنج بازار چین، عراق، ترکیه، امارات و هند ۶۰ درصد تجارت کشور را به خود اختصاص داده‌اند که با تمرکز بر ظرفیت بازارهای قاره آفریقا، امریکای لاتین و شرق آسیا می‌توانیم تنوعی در بازارهای هدف ایجاد کنیم تا آمار تجاری افزایش گسترده‌تری داشته باشد.
او افزود: ظرفیت‌هایی با کشورهای هدف شامل بازارهایی که در تقابل سیاسی با ایران نیستند و آمادگی و ظرفیت تأمین نیازهای دو طرف وجود داشته باشد مورد توجه قرار گرفته است، پیش از این، این گونه بازارها مغفول واقع شده بودند.
معاون وزیر صمت  با اشاره به برخی تغییرات صورت گرفته در تجارت کشور توضیح داد: یکی از اصلی‌ترین رویکردهای ما استفاده از بازارهای بکر صادراتی در کشورهایی بود که تاکنون کمتر به آن توجه می‌شد. در این حوزه همایش تجارت به آفریقا و الزام هیأت‌های تجاری به کشورهای مختلف این قاره در دستور کار قرار گرفت و پیش‌بینی می‌کنیم که دو میلیارد دلار قرارداد و توافقنامه میان ایران و کشورهای غرب آفریقا نهایی شود.
رئیس سازمان توسعه تجارت ادامه داد: در کنار آن هشت مرکز تجاری نیز در آفریقا فعال شده همچنین سه رایزن بازرگانی ایران نیز در کنیا، آفریقای جنوبی و الجزایر مستقر شدند. در کنار آن صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران نیز در سال جاری به آفریقا حدوداً ۶۰۰ درصد افزایش یافته است. پیمان پاک با اشاره به برنامه‌ریزی برای برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، اظهار داشت: از دیگر راهکارهای توسعه تجارت کشور اعزام و پذیرش هدفمند هیأت‌های تجاری بود که با ۶۰ هیأت تجاری از کشورهای آفریقایی با همکاری اتاق‌های بازرگانی به اهداف رسید. همچنین برقراری ارتباط میان پلتفرم‌های ایران با کشورهای مقصد، با معرفی تجار به یکدیگر توسعه تجارت را رقم می‌زند که این روند اکنون در ارتباط با فعالان اقتصادی چین، روسیه، عمان و اروپای شرقی برقرار شده که نتایج خوبی داشته است و در آینده بیشتر هم می‌شود.
 
راه‌اندازی مراکز تجاری در کشورهای هدف
رئیس کل سازمان توسعه تجارت با اشاره به راه‌اندازی مراکز تجاری در کشورهای هدف، تأکید کرد: پیش از این انتقادهایی مبنی بر نادیده گرفتن بخش خصوصی در جایگاه رایزن بازرگانی وجود داشت، اما طی یک سال گذشته با صدور پروانه موقت تجاری این مهم نیز به سرانجام رسید که عملکرد هر کدام نیز پایش می‌شود.
او  درخصوص انتخابات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گفت: ثبت‌نام‌ها نسبت به دوره‌های قبل بیشتر بوده است، با برگزاری انتخابات با شرایط جدید، همراهی بیشتری خواهیم داشت، زیرا اتاق‌های مشترک بازرگانی بازوی سازمان توسعه تجارت برای بهبود راندمان مبادلات هستند.
پیمان پاک با اشاره به همکاری تنگاتنگ گمرک با سازمان توسعه تجارت، اظهار داشت: این حمایت را می‌توان در رسیدگی به موضوع آستارا دید که با وجود افزایش حجم ۲۴ درصدی در وزن و ۲۵ درصدی در ارزش کالاهای وارداتی و صادراتی در این مرز و نبود ظرفیت لازم، گمرک به صورت شبانه‌روزی فعالیت‌های خود را افزایش داد تا از ترافیک به وجود آمده بکاهد.
 
امضای موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا
او با بیان اینکه ایجاد بازارهای جدید نیاز به فراهم ساختن زیرساخت‌های لازم دارد که زمان بر است، تأکید کرد: امضای موافقتنامه تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا که اولین قرارداد تجارت چندملیتی ایران بود می‌تواند آمار تجاری ایران را صعودی کند. او با بیان اینکه صادرات ایران وقتی رونق جدی می‌گیرد که کالاهای ایرانی امکان رقابت با کالاهای خارجی را پیدا کنند، تشریح کرد: برای مثال در حوزه اوراسیا میزان تجارت حدود ۷۰۰ میلیارد دلار است اما هنوز سهم ما در این بازار محدود باقی مانده است. یکی از دلایل آن این است که هزینه صادرات با توجه به برخی تعرفه‌ها و شرایط گمرکی برای فعالان اقتصادی ایران بالا می‌رود؛ این در حالی است که ما رقبای جدی مانند چین و ترکیه را در این منطقه داریم.
رئیس سازمان توسعه تجارت ادامه داد: خوشبختانه با نهایی شدن تجارت آزاد میان ایران و اوراسیا صادرکنندگان ما می‌توانند از حمایت‌های تعرفه‌ای بهره‌مند شوند و سهم خود را در این بازار افزایش دهند.
 
تجارت ایرات با پاکستان، اندونزی، ونزوئلا و غرب آفریقا
به گفته پیمان پاک، تجارت ترجیحی با پاکستان و همچنین مقدمات تجارت ترجیحی با اندونزی نیز فراهم شده که شانس تجار ایرانی در این بازار را نیز افزایش می‌دهد و به دنبال توافقاتی مبنی بر تجارت آزاد با ونزوئلا و غرب آفریقا هستیم.
او  با اشاره به برخی اقدامات تسهیل‌کننده سازمان توسعه تجارت در ماه‌های گذشته تأکید کرد: در شرایط فعلی ما امکان آنکه پیمان‌سپاری ارزی را حذف کنیم نداریم اما تلاش شده شرایط به شکلی فراهم شود که صادرکنندگان ایرانی بتوانند با کمترین دغدغه تجارت خود را انجام داده و تعهد خود را نهایی کنند. در کنار آن ارتباط بانکی با روسیه می‌تواند به گشایشی جدید در این حوزه تبدیل شود و سازمان توسعه تجارت نیز در حوزه‌هایی مانند رایزنی بازرگانی و تضامین صادراتی سهم حمایتی خود را اجرایی خواهد کرد.
او با اشاره به غفلت از توسعه برند حلال تأکید کرد: می‌توان از این ظرفیت استفاده بیشتری کرد؛ زیرا بازار این محصول بالغ بر یک هزار میلیارد دلار در سال است.
 
استفاده از رمز ارز در تجارت تا پایان سال
او با بیان اینکه یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم ایجاد زیرساخت برای استفاده از رمزارز بود، تصریح کرد: حل مشکل قانونی و ایجاد زیرساخت آی‌تی مشابه سامانه نیما چند ماه زمان برد؛ اما امروز به انجام استفاده از رمزارز برای واردات دست‌ یافته‌ایم، بر همین اساس با مشارکت اتاق بازرگانی ظرفیت لازم ایجاد شده و منتظر اختصاص حساب ریالی از سوی بانک مرکزی هستیم تا به صورت رسمی با رمزارز واردات انجام شود.
او افزود: تاکنون حدود ۵۰ میلیون دلار به صورت پایلوت با استفاده از رمزارز با همکاری بانک مرکزی واردات انجام شده تا با تأیید این مسیر آزمایش شده، بتوانیم فعالیت آن را آغاز کنیم.
به گفته پیمان پاک، با تأیید حساب ریالی از سوی بانک مرکزی تا سه هفته آینده، فرایند بهره‌برداری از رمز ارز در تجارت تا پایان سال به صورت رسمی آغاز می‌شود.
او با بیان اینکه در دولت سیزدهم بجز یکی دو مورد در حوزه دام ممنوعیت صادراتی دیگر نداشته‌ایم، بیان داشت: ما از عوارض صادراتی برای تنظیم بازار استفاده می‌کنیم و به دنبال ممنوعیت صادرات نیستیم اما تا زمانی که طرز فکر این گونه باشد که مازاد تولید باید صادر شود همچنان با مشکل مواجه خواهیم بود.
 
برگشت 80 درصد ارز صادراتی
معاون وزیر صمت به مسائل و مشکلات مربوط به لجستیک اشاره کرد و گفت: در بخش حمل و نقل دریایی نیز مشکلاتی وجود دارد و متأسفانه در دریای خزز با کمبود ناوگان حمل و نقل روبه‌رو هستیم. برای رفع این مسائل نیز با استفاده از تسهیلات و همکاری‌ بانک‌ها با بخش خصوصی اقداماتی صورت گرفته است.
او افزود: صندوق ضمانت صادرات ایران با بیش از 10 کشور مقصد قرارداد تعهدآور امضا کرده است و بنابراین با تأییدیه صندوق ضمانت بیمه‌نامه و ضمانت‌نامه برای کالاهای ایرانی و بالعکس صادر می‌شود. لذا ریسک صندوق کاهش و گستره فعالیت‌های صندوق نیز افزایش یافته است.
رئیس سازمان توسعه تجارت در رابطه با بازگشت ارز صادراتی گفت: سال گذشته که فاصله بین نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد زیاد نبود براساس اعلام بانک مرکزی بیش از 80 درصد ارز حاصل از صادرات به کشور برگشت.

برش

تا پایان دی‌ماه میزان صادرات ایران از مرز ۴۵ میلیارد دلار عبور کرده است لذا در صورتی که ما بتوانیم همین روند را تا پایان سال ادامه دهیم، قطعاً صادرات ما از ۵۲ میلیارد دلار عبور خواهد کرد. در این مدت صادرات صنعتی کشور حدوداً ۱۴ درصد افزایش یافته است
خوشبختانه با نهایی شدن تجارت آزاد میان ایران و اوراسیا صادرکنندگان ما می‌توانند از حمایت‌های تعرفه‌ای بهره‌مند شوند و سهم خود را در این بازار افزایش دهند