نگاهی به برخی رمان هایی که به انقلاب و دلایل وقوع آن پرداخته‌اند
روایت‌هایی از تاریخ یک ملت
گروه فرهنگی/ این روزها، همزمان با ایام دهه‌فجر و یادآوری تقویم ملی برای روزگاری که تا پیروزی انقلاب اسلامی در کشورمان طی شده، فرصت خوبی برای مطالعه کتاب‌هایی است که در رابطه با این برهه تاریخی سرنوشت‌ساز روانه کتابفروشی‌ها شده‌اند. در گزارش پیش‌رو مروری کوتاه به برخی آثار منتشر شده در حوزه ادبیات انقلاب خواهیم داشت.
«سیاه چمن» نخستین رمان انقلابی کشورمان
در میان نویسندگان معاصر کشورمان، برخی به طور تخصصی فعالیت در حیطه ادبیات انقلاب را انتخاب کرده‌اند. در این بین می‌توان به زنده‌یاد امیرحسین فردی اشاره کرد، نویسنده‌ای که در نه تنها در عرصه ادبیات داستانی، بلکه در ارتباط با حوزه رسانه هم از جمله افراد اثرگذار به شمار می‌آید؛ آنچنان که بخشی از دوران درخشان انتشار «کیهان بچه‌ها» به سال‌هایی بازمی‌گردد که وی مدیرمسئولی آن را برعهده داشته است.
شاید جالب باشد بدانید یکی از کتاب‌های زنده‌یاد فردی را نخستین اثری می‌دانند که درباره نقش انقلاب اسلامی بر زندگی ساکنان نقاط محروم کشورمان نوشته شده است. «سیاه‌چمن» عنوان این رمان است، روایتی درباره روستاییانی که جانشان از ظلم خان‌‌ها و ارباب‌های ستمگر به ستوه آمده بود، نام کتاب برآمده از نام جغرافیای مورد نظر نویسنده است؛ «سیاه‌چمن» روستایی است که ساکنانش برای نجات از ستمگران دست به همراهی با جریان انقلاب در کشورمان می‌زنند. این نوشته پیشنهاد خوبی برای مخاطبان نوجوان به شمار می‌آید چراکه زنده‌یاد فردی در آن کوشیده تا نمونه‌ای از تلاش مردم ایران در به ثمر نشستن انقلاب اسلامی در ابعادی کوچک‌تر و از میان زندگی روستاییان را به تصویر بکشد.
یکی از نکات قابل توجه درباره این کتاب، عرضه همزمان شکل صوتی آن است. اگر مشغله‌های کاری و زندگی این روزها، فرصت چندانی را برای مطالعه آثار چاپی در اختیارتان نمی‌گذارد تهیه نسخه صوتی این کتاب که به صدای «شهین دخت نجف زاده» و به همت گروه فرهنگی سماوا روانه اپلیکیشن‌های کتاب شده می‌تواند انتخاب خوبی برایتان باشد. نسخه چاپی کتاب«سیاه‌چمن» نیز به همت انتشارات سوره مهر منتشر شده است.
«مفتون و فیروزه» رمانی مفصل اما خواندنی
از «مفتون و فیروزه» به‌عنوان یکی از رمان‌های خواندنی ادبیات انقلاب و به روایت برخی صاحبنظران شاهکارهای این حوزه یاد می‌کنند، کتابی دو جلدی که زنده‌یاد سعیدتشکری آن را با نگاهی به نکات مغفول و کمترشناخته شده انقلاب کشورمان به رشته تحریر درآورده و ناشر آن نیز کتاب نیستان است.
تشکری این نوشته‌اش را تاریخ خصوصی ملت ایران در قالب داستان و رمان خوانده بود، هرچند همان گونه که منتقدان ادبی هم تأکید دارند این نوشته چیزی فراتر از گفته نویسنده‌اش محسوب می‌شود و چه بسا که بتوان آن را اثری در روایت بخش‌های مغفول و ناشناخته این برهه مهم از تاریخ کشورمان دانست، رمانی که در آن انقلاب ایران، برای نخستین بار از زاویه دید فعالان فرهنگی- هنری و نه سیاسی روایت می‌شود.
این رمان دو جلدی از زوایای مختلفی قابل بررسی و البته تأمل است. هم اینکه شاهد حضور و نقش‌آفرینی رهبر معظم انقلاب به‌عنوان یکی از شخصیت‌های این داستان، آن هم با نام واقعی‌شان هستیم و هم اینکه مخاطبان در خلال مطالعه «مفتون و فیروزه» می‌توانند با بخشی از جریان‌های فکری- فرهنگی شهر مشهد و از طرفی اقدامات انقلابی صورت گرفته در این خطه از کشورمان که در همراهی با دیگر شهرها و استان‌های کشور بوده آشنا شوند. «مفتون و فیروزه» در عین اینکه سبک‌و سیاق نوشتاری‌اش کاملاً داستانی است اما به واقعیت‌های تاریخی وفادار مانده، آنقدر که شخصیت‌های پرشماری که در آن به ایفای نقش می‌پردازند همگی واقعی هستند. زنده‌یاد تشکری با زیرکی هرچه تمام‌تر مخاطبان حتی گریزان از کتاب‌های تاریخی را به سوی مطالعه بخشی از تاریخ معاصرمان سوق می‌دهد.
اثری داستانی اما مبتنی بر واقعیت
بخشی از دلایل وقوع انقلاب اسلامی کشورمان را می‌توان در برخی تصمیم‌گیری‌هایی دانست که در دوران پهلوی نخست صورت می‌گیرد، اتفاقاتی که نقش مهمی در شکل‌گیری این حرکت مردم داشتند. از جمله می‌توان به کشف‌حجاب رضاخانی اشاره کرد. در این رابطه رمان‌ها و مجموعه داستان‌های بسیاری نوشته شده و در دسترس است. رمان«حریر» را شاید بتوان یکی از بهترین نمونه‌ها در این زمینه دانست، چراکه هم در بستر ادبیات داستانی و هم به بیانی جذاب و خواندنی پیش روی علاقه‌مندان قرار گرفته و همین‌که در عین برخورداری از جذابیت‌های رمان، کتابی مبتنی بر وقایع تاریخی است.
فاطمه سلطانی این کتاب را به‌دنبال مطالعات تاریخی بسیار نوشته، از نکات قابل توجه رمان «حریر» می‌توان به این اشاره کرد که غیر از دو شخصیت اصلی رمان که دختر و پسر جوان و روستایی هستند، مابقی کاراکترها همگی واقعی هستند. سلطانی حتی در به کار بردن اسامی هم متوسل به نام‌های مستعار نشده است. آنچنان که با مطالعه این رمان می‌توانید امیدوار باشید که در کنار بهره‌مندی از لذت مطالعه یک رمان عاشقانه، در جریان بخشی از اتفاقات تاریخی دوره رضاشاه هم قرار خواهید گرفت، اتفاقاتی که البته در رأس آنها می‌توان به ماجرای کشف حجاب زنان دربار و فساد اخلاقی برخی افراد نزدیک به شاه اشاره کرد. این کتاب کم‌حجم به کمک انتشارات کتابستان معرفت روانه کتابفروشی‌ها شده است.
کتابی علمی درباره مباحث عمده ادبیات انقلاب
اگر در زمره اهالی ادبیات و آنهایی هستید که خواهان کار جدی یا از سویی کسب اطلاعات علمی در ارتباط با ادبیات انقلاب هستید محمدرضا ترکی نویسنده، شاعر و استاد دانشگاه کتابی با همین مضمون و در تشریح مباحث عمده ادبیات انقلاب اسلامی، در شاخه‌های مختلف آن نوشته است. محمدرضا ترکی تنها فرد اثرگذار در تحقیق و تدوین این اثر نبوده بلکه کتاب، با نظارت وی منتشر شده است. در این نوشته تلاش شده تا اثری به شیوه‌ای علمی و درخور متون آموزشی روانه بازار نشر شود و آن‌طور که پیش‌تر اعلام شده و در مقدمه کتاب هم آمده، «ادبیات انقلاب اسلامی» دستاورد پژوهش و همراهی تعدادی از استادان دانشگاه‌های مختلف کشور به شمار می‌آید که در آن هر یک به معرفی شاخه‌ای از ادبیات انقلاب اسلامی پرداخته‌اند.بر همین اساس «ادبیات انقلاب اسلامی» را یک منبع درسی قابل تأملی در حیطه این بخش از ادبیات دانست. البته نکاتی که اشاره شد نباید علاقه‌مندان را دچار این تصور کرد که تنها اهالی ادبیات و فعالان حوزه کتاب قادرند از آن بهره‌مند شوند، این نوشته برای عموم دوستداران ادبیات معاصر کتابی خواندنی به شمار می‌آید. ادبیات انقلاب اسلامی به سبب شاعران و نویسندگانی که طی سال‌ها در آن حضوری جدی داشته‌اند امروزه به یکی از بخش‌های قابل تأمل عرصه ادبیات معاصرمان تبدیل شده است. این کتاب کاری از مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی و فرهنگستان زبان و ادب به شمار می‌آید که به همت انتشارات «سمت» روانه کتابفروشی‌ها شده است.