ایلیا پیرولی
خبرنگار

کاهش بیکاران فارغ‌التحصیل دانشگاهی در پاییز امسال نسبت به سه ماهه سوم سال 1400 و رشد سهم اشتغال آنها در این بازه زمانی یکی از مهمترین داده‌های ارائه شده از سوی مرکز آمار کشور در تازه‌ترین گزارش آن از شاخص‌های بازار کار در فصل پاییز امسال است.
در تازه‌ترین گزارش مرکز آمار از شاخص‌های بازار کار کشور، نرخ بیکاری در فصل پاییز به کمترین مقدار خود در 17 سال اخیر رسید و در کانال 8.2 درصد متوقف شد. داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهند که از زمستان سال گذشته تا بهار امسال روند نرخ بیکاری متوقف شد و از تابستان امسال نیز این روند، روند نزولی خود را آغاز کرده است. در مقابل نرخ اشتغال نیز از زمستان سال گذشته روند صعودی خود را آغاز کرد، به‌طوری که از زمستان سال گذشته تا پاییز امسال، نرخ اشتغال با 1.1 درصد افزایش به 37.7 درصد رسیده است.
نرخ مشارکت اقتصادی نیز در همین بازه زمانی از 40.9 به 41 درصد رسیده است. به طور کلی می‌توان گفت وضعیت بازار کار در پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته کمی بهبود یافته است.

افزایش نسبت اشتغال
در فاصله پاییز سال گذشته تا فصل سوم امسال، نرخ اشتغال با 0.4 درصد از 37.3 درصد به 37.7 درصد رسید و بر تعداد آنها 535 هزار و 237 نفر افزوده شد. جمعیت شاغلان در فصل پاییز سال گذشته، 23 میلیون و 535 هزار و 175 نفر بود.

افزایش شاغلان زن و مرد
براساس این گزارش، جمعیت شاغلان مرد و زن نیز، هم به لحاظ تعداد و هم براساس نسبت با افزایش مواجه شده است. بدین صورت که نرخ جمعیت شاغل 15 ساله و بیشتر مردان در فصل پاییز، 0.2 درصد رشد کرده و از 63.5 درصد به 63.7 درصد افزایش یافته است. بر همین اساس جمعیت شاغلان مرد در فصل پاییز 297 هزار و 852 نفر اضافه شده که تعداد آنها را به 20 میلیون و 39 هزار و 314 نفر رسانده است. رشد حدود 300 هزار نفری شاغلان جمعیت 15 ساله و بیشتر در بخش مردان نشان می‌دهد که فضای کسب و کار برای این قشر از شاغلان نسبت به پاییز سال گذشته بهبود پیدا کرده است.
جمعیت شاغلان زن در فاصله پاییز سال گذشته تا پاییز امسال، نسبت به مردان با توجه به تعداد کمتر آنها، رشد بهتری داشت و رشد اشتغال آنها 0.6 درصد بوده است. در این بازه زمانی گفته شده، 237 هزار و 385 زن به شاغلان این گروه افزوده شده‌اند. حالا تعداد آنها 3 میلیون و 733 هزار و 246 نفر شده است.

کاهش بیش از یک درصدی دانش‌آموختگان دانشگاهی
اما کاهش1.3 درصدی نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در فصل پاییز نسبت به مدت مشابه سال گذشته یکی از داده‌های اصلی و برجسته گزارش مرکز آمار در فصل پاییز امسال است.
بدین ترتیب که در فصل پاییز جمعیت بیکار دانش آموخته دانشگاهی از 13.8 درصد در پاییز گذشته به 12.5 درصد در پاییز امسال رسیده و به همین نسبت نیز جمعیت بیکار در این گروه 68 هزار و 690 نفر کاهش یافته و بیکاران آن به 905 هزار نفر رسیده است.
مردان و زنان فارغ‌التحصیل در پاییز امسال، بیکاری‌شان با کاهش مواجه شده وافت آنها قابل توجه بوده است، برای مثال نرخ بیکاری مردان فارغ‌التحصیل بیکار با 1.5 درصد کاهش به 8.6 درصد رسیده و نرخ بیکاری زنان فارغ‌التحصیل نیزبه 21.4 درصد رسیده است؛ به عبارتی 1.2 درصد نرخ بیکاری زنان دانش‌آموخته دانشگاهی در پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته با افت مواجه شده است.
در فصل پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته، تعداد زنان بیکار با کاهش حدود 7 هزار نفری  به 469 هزار و 581 نفر رسیده است. در همین بازه زمانی گفته شده، جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل مرد بیش از 62 هزار نفر کاهش یافته و تعداد جمعیت فارغ‌التحصیل مرد به 436 هزار و 247 نفر رسیده است.

افزایش سهم اشتغال فارغ‌التحصیلان
داده‌های مرکز آمار ایران همچنین از بهبود سهم اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در پاییز امسال حکایت دارد، نشان به آن نشان که سهم فارغ‌التحصیلان در پاییز سال گذشته 25.8 درصد بوده که این نسبت با افزایش 0.6 درصدی به 26.4 درصد رسیده است.
در پاییز امسال نسبت به پاییز سال گذشته، شاغلان فارغ‌التحصیل دانشگاهی از کل شاغلان کشور، به بیش از 6 میلیون و 354 هزار نفر رسیده است.

دلایل کاهش نرخ بیکاری به روایت معاون وزیر کار
در همین‌باره معاون اشتغال وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، درباره نرخ بیکاری ثبت شده در کشور گفت: نرخ بیکاری سه‌ماهه سوم از طرف مرکز آمار ایران به میزان ۸.2 درصد اعلام شده که کمترین نرخ بیکاری در ۱۸ سال گذشته است.
محمود کریمی بیرانوند با بیان اینکه با توجه به روند بهبود فضای کسب و کار، رشد نظارت‌های حوزه اشتغال در دولت سیزدهم و بهبود حرکت کلی اقتصاد کلان انتظار کاهش نرخ بیکاری نیز وجود داشت، افزود: با این اوصاف نیز در پایان سال ۱۴۰۱ امکان کاهش بیشتر نرخ بیکاری وجود دارد.
سیاست‌های کلان دولت در حوزه اشتغالزایی و برنامه‌پیش‌بینی شده دولت در راستای ایجاد یک میلیون فرصت شغلی سالانه در بستر زیست بوم ملی اشتغال شکل گرفته و بر اساس اعلام وزارت کار از ابتدای تصدی دولت سیزدهم تا به‌حال بیش از ۹۷۵هزار شغل در سطح کشور ایجاد شده است.
وزارت کار به عنوان متولی هماهنگی و اجرای سیاست‌گذاری کلان حوزه اشتغال در تعامل با نهادها و دستگاه‌های مرتبط با این حوزه و با راهبری کلان دولت و البته در تعامل با بخش‌های خصوصی و تعاونی به عنوان ظرفیت‌های کلان بخش اشتغال امکان توسعه بسترهای اشتغال و دستیابی به اهداف کلان اشتغالزایی را خواهد داشت.
اجرای سیاست‌های اثربخش در حوزه اشتغال و توجه به ظرفیت بالای بهره‌وری نیروی کار بخصوص در ارتباط با نیروی کار دانش‌آموخته زمینه کاهش نرخ بیکاری را فراهم آورده است.

دلایل کاهش تداوم نرخ بیکاری و رشد اشتغال دانش‌آموختگان
با توجه به اهمیت موضوع اشتغال در کشور، رویکرد و راهکار تحولی با مبنا قرار گرفتن زیست بوم اشتغال در ارائه خدمات و مردمی‌سازی خدمات اشتغال در نظر گرفته شده است؛ چراکه خدمات دولتی، مردمی و خصوصی در حوزه اشتغال باید بر اساس زیست بوم ملی اشتغال کشور ارائه شده تا به ایجاد شغل هدفمند، مولد، پایدار و انبوه منتج شود.
بدین معنی که هر چه دولت خدمات واقعی بیشتری ارائه کند، جامعه مخاطب بسیاری به سمت ثبت اشتغال و دریافت خدمات حرکت می‌کنند که این اتفاق از یک طرف به برآورد دقیق‌تری از عرصه اشتغال کشور کمک کرده و راهبری و پیاده‌سازی زیست بوم را تسهیل می‌کند و از طرف دیگر دستاورد آن محاسبه ارزش تولیدات مشاغل خارج از دیدگاه است و رشد تولید ناخالص داخلی واقعی‌تر می‌شود.
زیست بوم اشتغال کشور با هدف ایجاد سالانه یک میلیون و ۸۵۰ هزار شغل در اولین جلسه شورایعالی اشتغال دولت سیزدهم در آبان ماه سال ۱۴۰۰، با حضور شخص رئیس‌جمهور رونمایی شد. این زیست بوم ۲ الزام در زمینه تکنیک‌ها و روش‌های ایجاد اشتغال و هماهنگی در سطح کلان برای عملیاتی شدن ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های کشور در راستای اشتغال آفرینی دارد.
زیست بوم اشتغال، ۲ گروه افراد بیکار و افراد فاقد شغل شایسته را به عنوان مخاطب در نظر دارد و تلاش می‌کند برای افراد بیکار شغل ایجاد کرده و وضعیت شغلی افراد فاقد شغل شایسته را نیز بهبود بخشد. در این زیست بوم ۲۲ رسته شغلی در سطح ملی، هشت رسته در سطح استانی و سه رسته در هر ناحیه در نظر گرفته شده است.

آموزش‌های مهارتی
یکی از دلایل بیکاری در جامعه فقدان مهارت مورد نیاز بازار کار از سوی جویندگان کار است و بر همین اساس ارائه آموزش‌های مهارتی متناسب با نیاز بازار کار و رشته دانشگاهی فارغ‌التحصیلان نقش مهم و بسزایی در ایجاد فرصت‌های شغلی برای جویندگان کار و ورود دانش آموختگان به بازار کار دارد.
به اعتقاد کارشناسان بازار کار، همسو کردن آموزش‌های نظری و عملی این امکان را برای آموزش دیده فراهم می‌کند تا علاوه بر شناسایی نیازهای بازار امکان بیشتری برای انجام فعالیت‌های اقتصادی و جذب در بازار کار داشته باشد.
در حال حاضر در تناسب آموزش‌های فنی و حرفه‌ای با نیاز بازار کار عوامل متعددی اثرگذار هستند که ارتباط با صنعت، نیازسنجی، کیفیت آموزش، تأمین منابع مالی و قوانین و مقررات از جمله این عوامل به شمار می‌رود.
براساس رویکرد دولت سیزدهم در حوزه اشتغالزایی، توجه به مهارت آموزی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان با دو طرح نخلستان و کهاد است، بدین ترتیب در طرح کهاد، دوره‌های آموزشی تلفیقی یا هیبریدی مهارتی همزمان با آموزش‌‎های کلاسیک، برای دانشجویان در نظر گرفته شده که شامل ۵۴۰ ساعت آموزش معادل ۱۸ واحد درسی است.
همچنین طرح نخلستان هم برای فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در نظر گرفته شده که با هدف ارتقای ظرفیت اشتغال‌پذیری آنان از طریق اجرای دوره‌های مهارتی در حوزه نوآوری، کارآفرینی فناوری‌های نوین یادانش بنیان است. دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی با سپری‌کردن این دوره‌ها در حوزه فناوری اطلاعات جذب بازار کار می‌شوند. براساس آمارهای ارائه شده از سوی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای حدود 80 درصد از فارغ‌التحصیلانی که آموزش‌های لازم را در مراکز فنی و حرفه‌ای دیده باشند، جذب بازار کار می‌شوند.

اثرپذیری نرخ بیکاری از افزایش مزد
برخی کارشناسان معتقدند یکی از مهمترین دلایل کاهش نرخ بیکاری، افزایش قابل توجه دستمزد نیروی کار در سال‌جاری است.
افزایش دستمزد نیروی کار مشمول قانون کار در امسال نسبت به سال‌های گذشته در مقایسه با نرخ تورم، شرایط بهتری را تجربه کرده و به این دلیل اثرگذاری آن بر معیشت جامعه کارگری و کاهش نرخ بیکاری نیروی کار را در بازه زمانی یک‌ ساله اخیر مشاهده می‌کنیم.
تصور شکل گرفته در فضای بازار اشتغال و تولید با توجه به افزایش ۵۷.۴ درصدی دستمزد نیروی کار نشان از افزایش هزینه‌های کارفرما و تولید، اخراج و تعدیل نیرو از طرف برخی کارفرمایان داشت که در حال حاضر با گذشت بیش از هفت ماه از سال اثرات مثبت آن بر ثبات بازار اشتغال و کاهش نرخ بیکاری را مشاهده می‌کنیم.

برش

نرخ بیکاری در فصل پاییز به کمترین مقدار خود در 17 سال اخیر رسید و در کانال 8.2 درصد متوقف شد.
مهارت آموزی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان با دو طرح نخلستان و کهاد برای ورود آسان‌تر در حال اجراست.
یکی از مهمترین دلایل کاهش نرخ بیکاری، افزایش قابل توجه دستمزد نیروی کار در سال‌جاری است.
از زمستان سال گذشته تا پاییز امسال، نرخ اشتغال با 1.1 درصد افزایش به 37.7 درصد رسیده است.
نرخ بیکاری زنان فارغ‌التحصیل در پاییز امسال به 21.4 درصد کاهش یافته است.
نرخ بیکاری مردان فارغ‌التحصیل با 1.5 درصد کاهش  به 8.6 درصد رسیده است.