گروه اقتصادی/ آمارهای رسمی از وزارت صمت نشان می‌دهد طی 9 ماه سال جاری از بین 33 کالای منتخب صنعتی و معدنی که تولید آنها ماهانه رصد می‌شود، 20 کالا رشد را ثبت کردند، 12 کالا کاهش تولیدشان ادامه‌دار بوده که البته نسبت به ماه‌های گذشته روند کاهشی کمتر شده اما همچنان تولید با افت روبه‌رو است و یک کالا نیز تغییری در روند تولید نداشته است.
در مورد اینکه چرا در برخی از کالاها کاهش تولید ادامه‌دار بوده، صحبت‌های زیادی مطرح است. کارشناسان عنوان می‌کنند ادامه کاهش تولید برخی از کالاها به دلایل مختلف رخ می‌دهد که اولین آن مربوط به وابستگی آن صنعت به مواد اولیه خارج کشور است. از آنجا که ایران همچنان مورد شدیدترین تحریم‌ها است، نمی‌تواند بموقع و به حد نیاز مواد اولیه تولید را وارد کند و همین وابستگی سبب شده برخی از واحدهای صنعتی در تأمین مواد اولیه دچار مشکل شوند و قاعدتاً چنین امری بر روند تولید اثر می‌گذارد. نکته دیگری که کارشناسان گوشزد می‌کنند مربوط به اشباع بازار است. به‌رغم اینکه بارها نسبت به نیازسنجی بازار صحبت شده اما برخی از تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی وارد حیطه‌هایی شدند که تولید مشابه زیاد دارد و همین امر باعث کاهش تولید می‌شود. موضوع دیگری که فعالان اقتصادی یادآور می‌شوند عدم توانایی در بازاریابی صادرات کالا به کشورهای مختلف است. زمانی که به دلایل مختلف همچون اشباع بازار از یک کالا و رکود در بازار نمی‌توان محصولات داخلی را فروخت، بهترین گزینه صادرات است، اما در این حوزه چالش‌های پرشماری وجود دارد و بعضاً تولیدکنندگان، بازار داخلی را به بازار صادراتی ترجیح می‌دهند چراکه همواره از رسیدن به بازارهای صادراتی واهمه دارند و حتی آن را پرریسک می‌دانند و این در حالی است که دولت سیزدهم زیرساخت‌های مناسبی را برای صادرات انواع کالاها فراهم کرده است.
مبحث بعدی که کارشناسان به آن اشاره می‌کنند، مسائل فنی و مالی یک بنگاه تولیدی است. از آنجا که برخی از واحدهای صنعتی در تأمین نقدینگی با چالش مواجه هستند یا ماشین‌آلات و دستگاه‌های آنها به روز نیست، نمی‌توانند با سرعت کاهش تولید اتفاق افتاده را جبران کنند. در حوزه تأمین نقدینگی از ابتدای سال جاری تصمیم‌های جدیدی اتخاذ شده که بخشی از آن مربوط به سوق دادن تسهیلات بانکی به سمت صنایع و قبول انواع وثیقه‌ها از سوی بانک‌ها است.
از طرفی از ابتدای سال جاری به دو روش یعنی پرداخت تسهیلات بر اساس صورت‌های مالی و همچنین تأمین مالی زنجیره‌ای، نقدینگی به واحدهای صنعتی تزریق می‌شود.
علی رسولیان، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در این باره می‌گوید: در حال حاضر حدود ۴۰ درصد تولید ناخالص داخلی و ۴۵ درصد از اشتغال کشور را بخش صنعت، معدن و تجارت به خود اختصاص می‌دهد اما آنچه بخش صنعت، معدن و تجارت از بخش تسهیلات بانکی دریافت می‌کند، رقمی حدود ۳۰ درصد است؛ در این راستا بخش مزبور باید نسبت به سهم خود از تولید ناخالص داخلی و اشتغالزایی در کشور، سهمش از تسهیلات بانکی نیز تا ۴۰ درصد افزایش یابد.
در این میان نکته دیگری که اهمیت بسزایی دارد و می‌تواند بر تولید کشور اثر بگذارد، بازسازی و نوسازی ماشین‌آلات تولید و حرکت واحدهای صنعتی بر اساس محصولات دانش‌بنیان است. طی سال‌های گذشته به این بخش بی‌توجهی تاریخی شده و همواره صنعتی سنتی از سوی مسئولان و سیاستگذاران پیگیری شده است، اما با تأکیدات مکرر مقام معظم رهبری، دولت سیزدهم قصد دارد برای تولید مسیر جدیدی را هدفگذاری کند.
سید رضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت در این خصوص می‌گوید: تولید محصولات با ارزش افزوده بالا و صادرات محصولات دانش‌بنیان دو رویکرد اساسی است. در شرایط حاضر رویکرد جهانی به سمت تولید محصولات پیچیده و با ارزش افزوده بالاتر است و با توجه به رتبه پایین کشورمان در این شاخص جهانی، باید برای بهبود این جایگاه برنامه‌ریزی و اقدام کنیم. صادرات فولاد خام یا سیمان ارزشی برای کشور ایجاد نمی‌‌کند و باید برای کسب جایگاه مناسب در تجارت جهانی و توسعه، تولید محصولات دانش‌بنیان محور اقدامات ما قرار گیرد.
او تصریح کرد: تولید در گذشته تابع دو مؤلفه سرمایه و نیروی کار بود، اما در دوره اخیر مؤلفه‌ای به نام دانش اهمیت خود را بیش‌ازپیش نشان داد، بنابراین باید برای دانش‌بنیان شدن اقتصاد، در مقیاس ملی نیز سهم دانش را در تولید افزایش دهیم. وزیر صمت با اشاره به سهم کمتر از یک‌درصدی تحقیق و توسعه در حوزه تولید، توضیح داد: باید در چهارچوب یک برنامه‌ریزی بسیار دقیق و اجرای مستمر آن، موضوع تحقیق و توسعه در شاخص‌های کیفیت، قیمت و فروش مورد پایش قرار گیرد.
با راهکارهایی که عنوان شد، دولت سیزدهم توانست در مدت کوتاه بخش قابل‌توجهی از کاهش تولیدات صنعتی و معدنی را جبران کند که شاید مهم‌ترین آن افزایش تولید خودرو و رکورد زدن در آن بود تا بهمن امسال یک میلیون و 50 هزار دستگاه خودرو در کشور تولید شود.
محمدمهدی برادران، معاون صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت به «ایران» گفت: اگر تولیدات صنعتی و معدنی کشور به سمت دانش‌بنیان شدن حرکت کند، اتفاق‌های جدیدی در اقتصاد کشور رخ خواهد داد و می‌توان با سرعت بیشتری شاهد رشد صنایع کشور بود. او ادامه داد: از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم سعی شد فعالیت تولیدکنندگان بر اساس دانش، پژوهش و تکنولوژی‌های روز باشد و در این خصوص در کنار تولیدکنندگان ایستادیم. به لطف خدا و همراهی که تولیدکنندگان داشتند، توانستیم بخش قابل‌توجهی از کاهش تولید سال‌های گذشته را جبران کنیم و قطعاً افزایش تولید و فعالیت‌های صنعتی و معدنی بیش از گذشته بر اساس توانمندی مهندسان داخلی پیگیری خواهد شد.
او در مصاحبه دیگری اظهار داشت: در سال جاری تمرکز ما بیشتر بر حوزه سلولزی بوده و از این رو توفیقات چشمگیری در این حوزه حاصل شده است، به‌طوری که کیفیت تولیدات و تعامل صاحبان صنایع افزایش یافته است. امروز شاهدیم بسیاری از فعالانی که تا چهار سال گذشته واردکننده بودند به صادرکننده تبدیل شده‌اند.
معاون وزیر صمت تقویت مواد اولیه را مقدمه بهسازی کیفیت نهایی تولیدات برشمرد و افزود: ایران در تولید، تنوع و کیفیت محصولات صنعتی پیشرفت چشمگیری داشته است. در این میان بررسی‌های تولید طی 9 ماه سال جاری حکایت از آن دارد که تولید اتوبوس، مینی‌بوس و ون با ۱۵۷ درصد رشد در صدر تولیدات امسال قرار دارد و در طرف دیگر ترازو تولید انواع محصولات فولادی با ۲۳ درصد کاهش، بیشترین افت تولید را به نام خود زده است.
بر این اساس در بازه زمانی یاد‌شده، تولید انواع خودروی سواری ۱۳ درصد، وانت ۵۴ درصد، اتوبوس، مینی‌بوس و ون ۱۵۷ درصد، تراکتور ۴ درصد، انواع تایر یک درصد، کارتن ۳۱ درصد، سموم دفع آفات نباتی ۳۴ درصد، محصولات پتروشیمی ۸ درصد، الیاف اکریلیک ۳۰۱ درصد، نخ فیلامنت پلی‌استر ۵ درصد، الیاف پلی‌استر ۳ درصد، انواع تلویزیون ۶۱ درصد، انواع کولر آبی ۲۹ درصد، انواع یخچال و فریزر ۱۸ درصد، انواع ماشین لباسشویی ۹ درصد و انواع الکتروموتور ۱۲ درصد رشد تولید را ثبت کرده‌اند.
از سوی دیگر روغن ساخته شده نباتی ۱۵ درصد، پودر شوینده ۱۳ درصد، کاغذ ۱۵ درصد، فیبر یک درصد و دوده ۲۷ درصد کاهش تولید را تجربه کرده‌اند. در ۹ ماه امسال تولید کنسانتره زغال‌سنگ ۲۰ درصد، شیشه جام ۲۷ درصد، ظروف شیشه‌ای ۳ درصد و ظروف چینی یک درصد رشد تولید داشته‌اند؛ البته در این مدت تولید آلومینا نیز بدون تغییر بوده و مشابه پارسال تولید شده است. همچنین در طرف مقابل تولید فولاد خام ۲ درصد، انواع محصولات فولادی ۲۳ درصد، کاتد مس ۵ درصد، سیمان یک درصد، کاشی و سرامیک ۳ درصد و چینی بهداشتی ۳ درصد کاهش یافته است. عبدالوهاب سهل‌آبادی، عضو اتاق بازرگانی ایران درباره استفاده از پتانسیل مراکز دانش‌بنیان در تولیدات داخلی به «ایران» گفت: یکی از موضوعاتی که باید بسیار جدی به آن پرداخته شود، استفاده بیشتر از علم و دانش به‌روز در صنایع کشور است.
او ادامه داد: تولید به روش سنتی به اتمام رسیده است و باید با بهره‌گیری از شیوه‌های نوین به امر تولید پرداخت و اگر نتوانیم در این حوزه با سرعت پیشرفت کنیم امکان صادرات محصولات صنعتی و معدنی را از دست خواهیم داد و در نهایت باید به خام‌فروشی روی آوریم.
روز شنبه رهبر معظم انقلاب اسلامی به مدت سه ساعت از نمایشگاه توانمندی‌های داخلی که در حوزه‌های مختلف برپا شده بود، بازدید کردند. این نمایشگاه به مناسبت شعار سال که «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نامگذاری شده است، برگزار شد و توانمندی‌های داخلی در حوزه‌های صنایع معدنی و اکتشافی، الکترونیکی و مخابرات، هوافضا و ماهواره، خودرو، کشاورزی و غذایی، حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای، دریایی و هوایی، بخش مسکن، نفت و پتروشیمی، لوازم خانگی، نساجی، صنایع آبزی‌پروری، آبخیزداری، صنایع برق و نیروگاهی و سدسازی و طرح‌های مدیریت آب، فناوری اطلاعات و ارتباطات به نمایش گذاشته شد.

برش

از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم سعی شد فعالیت تولیدکنندگان بر اساس دانش، پژوهش و تکنولوژی‌های روز باشد و در این خصوص وزارت صمت در کنار تولیدکنندگان ایستاد
تولید به روش سنتی به اتمام رسیده است و باید با بهره‌گیری از شیوه‌های نوین به امر تولید پرداخت و اگر نتوانیم در این حوزه با سرعت پیشرفت کنیم امکان صادرات محصولات صنعتی و معدنی را از دست خواهیم داد و در نهایت باید به خام‌فروشی روی آوریم
در شرایط حاضر رویکرد جهانی به سمت تولید محصولات پیچیده و با ارزش افزوده بالاتر است و با توجه به رتبه پایین کشورمان در این شاخص جهانی، باید برای بهبود این جایگاه برنامه‌ریزی و اقدام کنیم