نفیسه امامی
خبرنگار

تولید محصول کشاورزی باکیفیت، سالم و ارزان بدون استفاده از سموم و کود کشاورزی تلاش مضاعفی است که توسط وزارت جهاد کشاورزی دنبال می‌شود تا محصولات سالمی تولید گردد. ساداتی نژاد وزیر جهاد کشاورزی نیز به تازگی خبر از تولید برنج بدون استفاده از سموم شیمیایی داده و قرار است در سایر محصولات کشاورزی نیز از چنین الگویی بهره‌برداری صورت بگیرد.
تولید برنج بدون استفاده از کود شیمیایی به جهت نگرانی‌هایی که از سم‌پاشی در حفظ سلامت افراد ایجاد می‌کند، از سال‌های گذشته  در کشور مطرح بود و براساس اعلام مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور نیز تولید برنج سالم بدون هرگونه سم‌پاشی به صورت پایلوت انجام گرفت.
برای کنترل آفات و علف‌ها راهکارهای مختلفی وجود دارد که سم‌پاشی ساده‌ترین و ارزان‌ترین راهکار محسوب می‌‌شود، درحالی که با استفاده از روش‌های بیولوژیک برای کنترل و مدیریت حشرات و آفت‌های موجود، محصولی باکیفیت‌تر و با باروری بیشتر تولید خواهد شد. این رویکرد که در وزارت جهاد کشاورزی در دستور کار قرار گرفته است می‌‌تواند چشم‌انداز تولید برنج سالم و بدون استفاده از سم‌پاشی را محقق کند.
فرایند سخت تولید برنج بدون استفاده از سموم
مهدی ضرابی عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فنون نوین در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به استفاده از سموم شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی گفت: علف کش‌ها، کود شیمیایی و سموم حشره‌کش دارای خطرات متعددی برای سلامت انسان هستند. استفاده از بعضی سموم پایدار در مزارع به اندازه‌ای زیاد است که حتی اگر تا سال‌ها هم از این سموم استفاده نشود، باز هم اثرات آن در خاک، خود را نشان می‌دهد.
وی با اشاره به اینکه برنج ارگانیک از سال‌های قبل هم در کشور تولید می‌شد، افزود: برنج در سطح وسیعی در استان‌های شمالی و جنوبی کشور کشت می‌شود و کشاورزان هم برای از بین بردن حشرات و جلوگیری از تولید علف‌های هرز از سموم به صورت متداول استفاده می‌کنند.
ضرابی اضافه کرد: یکی از علف‌کش‌های متداول برای برنج، بتاکلر است که از سموم پایدار محسوب می‌شود اما بنا بود از سال 1397 مورد استفاده قرار نگیرد، ولی هنوز در مزارع کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه کشاورزان در شرایط فعلی چاره‌ای جز استفاده از سموم کشاورزی ندارند، گفت: فرایند تولید برنج بدون سموم با سختی‌های زیادی همراه است و برای این کار ابتدا باید پایش آب و زمین انجام بگیرد به طوری که از حشرات و کرم برای پالایش در خاک استفاده شود. این روش به صورت پایلوت و در مزارع کوچک موفق بوده است. ضرابی تصریح کرد: اکنون برنج‌های ارگانیک با قیمت‌های 150 تا 160 هزار تومان به فروش می‌رسند و تفاوت قیمت چندانی با برنج‌های طارم و‌ هاشمی که به روش سنتی تولید می‌شوند، ندارند؛ در صورتی که خرید برنج ارگانیک تبلیغ شود و تولیدکنندگان به خرید آن ترغیب شوند، برنجکاران هم تشویق به تولید این نوع برنج می‌شوند.
عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فنون نوین با اشاره به مهم‌ترین آفت‌های برنج گفت: مهم‌ترین آفت برنج، کرم داخل برنج است که از سال‌های دور طرح کنترل بیولوژیک آن فعال شده است و از طریق زنبور «تیریکوگراما» که پرورش داده شده و به کشاورزان فروخته می‌شود، اجرایی شده است. این زنبور در مزارع از تخم خارج می‌شود و کرم داخل برنج را می‌خورد. این طرح در سطح گسترده در حال انجام است و بخشی از کشاورزان هم اقدام به پرورش این زنبورها می‌کنند. کرم ساقه خوار، بیماری‌های قارچی و علف‌های هرز بخش دیگری از مهم‌ترین آفت‌های برنج هستند که با استفاده از سموم شیمیایی کنترل می‌شوند. قاسم پیشه ور رئیس نظام صنفی کشاورزی نیز درخصوص تولید برنج بدون استفاده از سموم شیمیایی می‌گوید: کشاورزان خواهان تولید برنج بدون سم و کود هستند چرا که این موضوع در کیفیت تأثیر بسزایی دارد. تولید برنج بدون سموم تا حدودی کمیت در واحد سطح را کاهش می‌دهد، اما بدلیل تولید محصول ارگانیک، قیمت تا حدی در بازار بالاست.
پیشه ور می‌افزاید: اگر مصرف کنندگان خواهان محصول ارگانیک باشند، تولید به این سمت و سو می‌رود چرا که ملاک کشاورز، مصرف کننده است. اخیراً وزیر جهاد از تولید برنج بدون سموم و کود شیمیایی خبر داده که در صورت تمایل مصرف کنندگان، تولید افزایش می‌یابد.
وی با بیان اینکه خودکفایی برنج در کشور شدنی است، می‌گوید: دلالان و واسطه‌گران به سبب ارزان بودن برنج خارجی خواستار واردات هستند و بدیهی است که با کاهش قدرت خرید، میزان آن در سبد مصرفی خانوار افزایش می‌یابد.
ذکر این نکته نیز در پایان این گزارش ضروری است که بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران بخش کشاورزی براین باورند که تولید برنج بدون استفاده از سموم بر ارتقای کیفیت تاثیر بسزایی دارد و امکان خودکفایی و ارتقای کیفیت تولید برنج بدون استفاده از سم و کود وجود دارد.