مهدی هدایت
مدیرعامل سازمان نوسازی

عدم تحقق بازآفرینی بافت فرسوده باوجود تلاش‌های بی‌شماری که تاکنون صورت پذیرفته، از جمله موضوعاتی است که همواره در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.نسبت به اهمیت موضوع، بررسی اجمالی برخی از عوامل نشان می‌دهد یکی از موانع بازآفرینی بافت فرسوده شهر تهران، حوزه خدمات و زیرساخت است.حل موانع این حوزه به علت نیازمندی به انجام هزینه یکطرفه، معمولاً در اولویت تأمین‌کنندگان بودجه قرار نمی‌گیرد. از این رو، شاهدیم که در حال حاضر تعداد 3500 پلاک در شهر تهران در معرض برق فشار قوی قرار دارند. از علل دیگر می‌توان به اصلاح فرایندها اشاره داشت که با حل آنها بسیاری از مشکلات این حوزه همچون قرار گرفتن تیر برق در معابر باوجود عقب نشینی املاک که موجب استمرار نفوذ‌ناپذیری دوسوم از معابر بافت گردیده است، قابل مرتفع کردن است. بدیهی است لحاظ نگاه و رویکرد حل مسأله در اصلاح فرایندهای این حوزه، از ملزومات مداخله سازنده می‌باشد.
از این گذشته، میزان سرانه خدمات هفتگانه آموزشی، فرهنگی، مذهبی، درمانی، فضای سبز، تفریحی و اقامت در بافت پایین بوده یا فرسوده هستند. از آنجایی که هزینه نوسازی این خدمات بالا است برای حل این مشکل می‌بایست با مشارکت نهاد‌ها و دستگاه‌های ذی‌مدخل به سمت مولد‌سازی (تبدیل به احسن منابع بلااستفاده) آن‌ها حرکت کرد تا از محل املاک متعلقه، تأمین مالی مورد نیاز در جهت حل مسأله محقق گردد.
مشارکت جامعه می‌تواند تأثیر بسزایی در نوسازی بافت‌های فرسوده شهری داشته باشد. هنگامی که اعضای جامعه در فرایند تصمیم‌گیری و طراحی پروژه‌های نوسازی مشارکت دارند، به احتمال زیاد نسبت به نتیجه، احساس مالکیت و مسئولیت دارند که این امر می‌تواند منجر به افزایش رضایت و پذیرش پروژه شود. در اینجا چند راه وجود دارد که مشارکت اجتماعی می‌تواند بر نوسازی بافت‌های فرسوده شهری تأثیر بگذارد:
1- افزایش شفافیت و پاسخگویی: مشارکت جامعه می‌تواند به افزایش شفافیت و مسئولیت‌پذیری در فرایند نوسازی کمک کند و به اعضای جامعه اجازه می‌دهد تصمیماتی را که گرفته می‌شود درک کرده و در آن مشارکت داشته باشند.
2- همسویی با نیازها و خواسته‌های جامعه: مشارکت جامعه به اعضای جامعه اجازه می‌دهد تا نیازها و خواسته‌های خود را بیان کنند. این می‌تواند این اطمینان را حاصل کند که پروژه نوسازی با نیازها و خواسته‌های جامعه همسو است.
3- راه‌حل‌های طراحی بهتر: مشارکت جامعه می‌تواند با ترکیب دانش محلی، فرهنگ و سایر عوامل خاص جامعه در فرایند طراحی به راه‌حل‌های طراحی بهتر منجر شود.
4- افزایش حمایت جامعه و جلب مشارکت: با مشارکت دادن اعضای جامعه در فرایند تصمیم‌گیری و ایجاد احساس مالکیت و مسئولیت در قبال نتیجه، می‌تواند حمایت جامعه و جلب مشارکت را برای پروژه افزایش دهد.
5- احساس اجتماعی بیشتر: مشارکت اجتماعی می‌تواند با گردهم آوردن مردم حول یک هدف مشترک و ارتقای انسجام اجتماعی، حس اجتماعی بیشتری را تقویت کند. توجه به این نکته ضروری است که ممکن است میزان مشارکت جامعه و روش‌های خاص مورد استفاده، بسته به جامعه و پروژه خاص، متفاوت باشد. مشارکت مؤثر جامعه مستلزم ارتباط شفاف، مشارکت معنادار و همکاری مؤثر بین جامعه و تصمیم‌گیرندگان است.