در حافظه موقت ذخیره شد...
«ایران» از عملکرد بخش حمل‌ونقل باری گزارش می‌دهد
رشد ۱۳ درصدی حمل بار جاده‌ای نسبت به ریلی
به‌رغم هدف‌گذاری رشد سهم بخش ریلی از کل حمل بار زمینی کشور، این سهم در ۸ ماه امسال از ۱۱.۲ درصد به ۱۰ درصد تنزل یافته است
ترانزیت می‌تواند از طریق روش‌های مختلف جاده‌ای، ریلی، دریایی و هوایی انجام شود اما ترانزیت ریلی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی از جمله ایمنی بالا، امکان جابه‌جایی کالا در حجم بیشتر و مصرف سوخت و هزینه کمتر و در نتیجه کاهش آلودگی است که می‌تواند بیش از سایر شقوق ترانزیتی مورد استفاده و توجه قرار گیرد. کشور ما نیز به دلیل قرار گرفتن در مسیر کریدورهای بین‌المللی، می‌تواند منابع درآمدی قابل‌توجهی از ترانزیت داشته باشد که البته در سال‌های گذشته رقم ترانزیت متغیر و کاهشی بوده است. با توجه به اینکه هدف‌گذاری برای رشد ترانزیت به 20 میلیون تن در دستور کار سیاست راهبردی دولت قرار گرفته، افزایش ترانزیت جاده‌ای و ریلی در بخش حمل‌ونقل با توسعه ناوگان و زیرساخت‌ها امکان‌پذیر است. با توجه به سهم بالای جاده در ترانزیت (سهم بیش از 90 درصدی)، افزایش ترانزیت ریلی تأثیرزیادی بر تحقق هدف رشد ترانزیت دارد، از این‌رو افزایش سهم بخش ریلی از ترانزیت بار سیاستی است که متولیان بخش حمل‌ونقل آن را دنبال می‌کنند، اما آمارهای حمل‌ونقلی نشان می‌دهد عملکرد راه‌آهن در ترانزیت بر اساس برنامه پیش نرفته و امسال نیز روند ترانزیت در بخش ریلی کند است.
آمارهای بخش بار نشان می‌دهد در بازه زمانی 8 ماه نخست سال جاری به موازات کاهش 9 درصدی حمل بار ریلی، بخش جاده‌ای توانسته است نسبت به مدت مشابه سال قبل 4 درصد رشد داشته باشد. بنابراین به‌رغم هدف‌گذاری رشد سهم بخش ریلی از کل حمل بار زمینی کشور، این سهم در مدت یاد‌شده از 11.2 درصد به 10 درصد تنزل یافته است.
از یکم آذرماه 1400 تا سی‌ام آبان‌ماه 1401 شاخص تن‌کیلومتر کل بار ریلی حمل شده نسبت به مدت مشابه قبلی 12 درصد افت داشته است. در همین بازه زمانی شاخص بهره‌‌وری ماهانه واگن‌های باری با کاهش شدید و کم‌سابقه تا حد 83 هزار تن‌کیلومتر، افت 16 درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده است. شاخص تن‌کیلومتر بار ترانزیت ریلی حمل شده طی بازه زمانی مذکور 14 درصد نسبت به مدت مشابه قبلی افت داشته است.
شاخص تن‌کیلومتر بار ترانزیت ریلی حمل شده طی بازه زمانی مذکور 14 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افت داشته است. البته این شاخص نسبت به بازه‌های زمانی یکم آذرماه 1398 تا سی‌ام آبان‌ماه 1399 و یکم آذرماه 1397 تا سی‌ام آبان‌ماه 1398 به ترتیب 330 و 102 درصد بیشتر بوده است. سهم بارهای ترانزیتی از مجموع بارهای ریلی حمل شده بر اساس شاخص تن‌کیلومتر از سال 1380 تا سال جاری به صورت میانگین 8 درصد بوده و در بهترین حالت در سال 1383 به 15 درصد رسیده است.
آمارهای شرکت راه‌آهن درباره فعالیت ترانزیت ریلی حاکی از آن است که متوسط سیر بار ترانزیت شده در هفت ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ به یک هزار و ۱۰۲ کیلومتر رسیده است. این آمار در سال ۱۴۰۰ به میزان یک میلیون و ۹۱۳ هزار تن ثبت شده بود.
بر اساس این گزارش، بیشترین سیر بار ترانزیت طی سال جاری در فروردین‌ماه به میزان یک هزار و ۳۹۳ کیلومتر انجام شده است. مجموع کل تعداد واگن نفتی و غیرنفتی ترانزیت شده در این مدت ۱۷ هزار و ۳۹ دستگاه بوده است. مجموع تناژ بار نفتی و غیرنفتی ترانزیت شده نیز معادل ۸۴۱ هزار و ۶۵۴ تن بوده است.
این آمار نشان می‌دهد مجموع کل بار نفتی و غیرنفتی ترانزیت شده ۹۲۷ میلیون و ۲۲۹ هزار و ۷۳۸ تن‌کیلومتر به ثبت رسیده است. میزان ترانزیت ریلی انجام شده در نواحی مرزهای چهارگانه کشور و بررسی سهم هر یک از این مرزها در منابع درآمدی نشان می‌دهد در مقوله ترانزیت ریلی مرز سرخس نقش قابل توجه در منابع درآمدی دارد و نسبت به سایر مرزها پیشتاز است.
از مهم‌ترین روندهای چند سال اخیر بخش حمل‌ونقل ریلی، کاهش لکوموتیوهای آماده به کار بوده است. با توجه به آمار موجود، طی چند سال اخیر همواره درصد آماده به‌کاری لکوموتیوها رو به کاهش بوده است. از ابتدای سال 1399 تاکنون حدود 50 دستگاه لکوموتیو باری به دلیل ضعف تعمیر و نگهداری و همچنین رسوب مطالبات بخش خصوصی نزد شرکت راه‌آهن زمینگیرو از چرخه سیر خارج شده‌اند.
کریدور اول کشور از حیث قابلیت حمل بار و درآمدزایی، کریدور سرخس–بندرعباس است و رتبه دوم را کریدور رازی–سرخس به خود اختصاص می‌دهد.
نکته مهم این است که با توجه به اینکه در مرز سرخس، حمل بار یکسره ریلی از روسیه، آسیای‌میانه و چین امکان‌پذیر است، بنابراین بیشترین بار ترانزیتی در این منطقه جذب شده است. این موضوع نشان می‌دهد با تکمیل بخش پایانی ریلی کریدور شمال-جنوب (راه‌آهن رشت-آستارا) در شمال‌غرب کشور و در غرب دریای خزر، شاهد افزایش ترانزیت در کشور خواهیم بود. ایران و روسیه برای ترانزیت 10 میلیون تن کالای این کشور توافق کرده‌اند که تحقق آن مستلزم تکمیل راه‌آهن رشت-آستارا است. در حال حاضر ترانزیت کالا در این منطقه ترکیبی است و بار ریلی که از روسیه حمل می‌شود در آستارا از ریل به جاده منتقل می‌شود همچنین بار دریایی نیز باید از جاده منتقل شود که این موضوع موجب افزایش ترافیک کامیون‌ها در منطقه شده و زمان و هزینه حمل بار را افزایش داده است.
در خصوص مشکل حمل بار در مرز آستارا، داریوش امانی، رئیس سازمان راهداری از رفع مشکل کامیونداران در گمرک آستارا تا دو هفته آینده خبر داد.
امانی گفت: مسائل و مشکلات آستارا بخشی مربوط به مسائل داخلی و بخشی خارجی است و سفیر ایران در جمهوری آذربایجان در حال پیگیری برای تسهیل تردد کامیونداران است. در بخش داخلی هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف، مجهز شدن پایانه و مجهز شدن دستگاه‌های مختلف به امکانات روز مثل ایکس‌ری از جمله مشکلات بود که در حال رفع است و در این زمینه نشست‌هایی با دستگاه‌های مختلف انجام شده است. در بخش خارجی مشکل مربوط به کشور جمهوری آذربایجان است که برای رفع آنها در حال پیگیری هستیم.
امانی با بیان اینکه بیشتر مقصد بار به کشور روسیه است، افزود: قرار است وزارت امور خارجه نشست سه‌جانبه و چند‌جانبه‌ای برای تسهیل روند تردد برگزار کند.
به گفته امانی در بخش خارجی لازم است دیپلماسی فعالی داشته باشیم تا پذیرش بیشتری از جمهوری آذربایجان صورت پذیرد و مشکل انباشت در آستارا رفع شود.
رئیس سازمان راهداری گفت: در بخش داخلی تا دو هفته آینده مسائل و مشکلات داخلی برطرف می‌شود، اما از طرف کشور مقابل با توجه به پیگیری‌های مکرر امیدواریم تا 10 روزه آینده بخشی از مشکل حل شود.
