گروه اقتصادی / موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا امضا شد، بر این اساس پس از تصویب در دولت کشورهای عضو، این موافقتنامه تا نیمه سال ۱۴۰۲ عملیاتی می‌شود. اتحادیه اقتصادی اوراسیا که شامل کشورهای بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است، می‌تواند در حجم تجارت ایران و بخصوص صادرات، نقش بزرگی را ایفا کند. این پنج کشور سالانه بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار واردات و حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار صادرات دارند از این‌رو ایران با یک اقتصاد بین ۸۰۰ تا هزار میلیارد دلار روبه‌رو است.
در حالی ایران از تابستان سال آینده، وارد فاز اجرایی و عملیاتی این تجارت آزاد می‌شود که کشورهای هند، تایلند، تایوان، اندونزی، کره جنوبی، مصر، چین و... به دنبال آن هستند که عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا شوند.
عضویت دراتحادیه اوراسیا، به نفع کشور است چرا که شرایط ایران برای ورود به اتحادیه‌ای تسهیل می‌شود که این اتحادیه با مرکزیت روسیه است و مابقی نیز کشورهایی هستند که در منطقه اوراسیا واقع شدند و همچنین این اتفاق باعث می‌شود ما برای یک رقابت همه جانبه آماده شویم. ایران تا پیش از این نتوانسته عضو اتحادیه‌های بین‌المللی شود که در حوزه‌ اقتصاد فعالیت گسترده دارند. البته اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا و یا اتحادیه اروپا وجود دارد که فعالیت‌های اقتصادی دارند اما ایران عضو آنها نیست.
بهار سال ۱۳۹۸ تجارت ترجیحی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا با مصوبه مجلس وارد فاز اجرایی شد و در آبان همان سال موافقتنامه تجارت ترجیحی بین ایران و اتحادیه اروپا - آسیا (اوراسیا) به امضا رسید. بر اساس این موافقتنامه که از آبان‌ماه ۱۳۹۸ لازم‌ الاجرا شد، ایران توانست به مدت ۲ سال توافقنامه موقت تعرفه با این اتحادیه امضا کند که براساس توافقنامه موقت تعرفه گمرکی ۸۶۲ قلم کالا برای تجار ایرانی و اوراسیا کاهش یافت. با عضو شدن ایران در اتحادیه اوراسیا برخی تعرفه‌ها را می‌توان صفر کرد و حتی یک سری کالاها را از شمول تعرفه خارج و اگر کشوری روی یک کالا مزیت رقابتی نسبی دارد می‌توان آن کالا را استثنا کرد. در این خصوص سازمان توسعه تجارت اعلام کرده است که در موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، مذاکرات برای تعرفه ترجیحی
7 هزار و 500 قلم کالا بود. بدین جهت با آنکه در ۷۰۰ قلم کالا تعرفه‌ها صفر نشد و تنها کاهش یافت، رقم صادرات کشور افزایشی شد. در سال اول صادرات ۳۰ درصد، در سال دوم ۴۰ درصد و سال سوم این عدد به ۵۰ درصد رشد یافت. حال پیش‌بینی این است که با ادامه تجارت آزاد می‌توان بازار حداقل ۱۰ میلیارد دلاری را در کوتاه مدت تضمین کرد. در این میان فعالان اقتصادی و برخی از اعضای کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران اظهارداشتند که دولت سیزدهم به تعهدات تجاری خود عمل کرده و توانسته در زمینه تسهیل تجارت و عضویت در اتحادیه‌های بین‌المللی نقش آفرین شود.
آنها معتقدند که روند تجارت کشور نسبت به گذشته تغییر محسوسی داشته و تجار و فعالان اقتصادی به قدرت پیش‌بینی برای ماه‌های آینده تا حدودی دست یافتند. از این‌رو می‌توان تأکید کرد که تا سال 1404 حجم صادرات کشور از رقم 75 میلیارد دلار عبور خواهد کرد.
در حال حاضر سهم مبادلات تجاری ایران با اوراسیا حدود ۵ میلیارد دلار است که امید می‌رود با نهایی شدن این موافقتنامه جهشی در این رقم صورت گیرد. اتحادیه اوراسیا که یک بلوک اقتصادی متشکل از ۵ کشور است از حدود ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت فعال برخوردار است و همچنین این کشورها دارای یک هزار و ۹۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی، رتبه اول در تولید نفت، رتبه دوم در تولید گاز و رتبه چهارم در تولید برق هستند که یکی از پر رونق‌ترین بازارهای سرمایه‌گذاری در جهان به شمار می‌آیند. در این میان باید عنوان کرد که طی چند ماه گذشته که ارتباطات ایران و روسیه نزدیک‌تر شده است هیأت‌های تجاری بسیاری به دو کشور سفر کرده‌اند و نمایشگاه‌های متعددی برگزار شد و حال به نظر می‌رسد که ایران و روسیه می‌توانند بیش از گذشته روابط خود را گسترده کنند. در این مدت مسأله مهم و شاخص، علاقه‌مندی به ارتباط و همکاری با شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی بود که ناشی از شناخت و معرفی توانمندی‌های کشورها است. حال با امضای موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا که با حضور رئیس سازمان توسعه تجارت و هیأت رسمی اتحادیه اقتصادی اوراسیا صورت گرفت، می‌توان پیش‌بینی کرد که تا پایان سال ۱۴۰۳ به مبادلات بیش از ۱۰ میلیارد دلار دست پیدا کنیم.
علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت با تأکید بر اینکه امضای موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اوراسیا می‌تواند توسعه روابط اقتصادی و تجاری را تسهیل و تسریع کند، تصریح کرد: آمادگی کامل داریم تا در کنار موافقتنامه، کارگروه مشترک تشکیل دهیم، تاکنون نیز فعالیت‌های مالی خوبی انجام شده و اقدامات لجستیکی در دستور کار قرار دارد.همچنین آمادگی داریم تا با همکاری بیشتر در بخش کشاورزی، در زمینه امنیت غذایی اقدام کنیم زیرا رئیس جمهور نیز بر توسعه روابط با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا تأکید دارد. رئیس سازمان توسعه تجارت گفت: موافقتنامه تجارت آزاد ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا پس از تصویب در دولت کشورهای عضو تا نیمه سال ۱۴۰۲ عملیاتی می‌شود. او گفت: مذاکرات نهایی در مورد تجارت آزاد با اوراسیا انجام شد و لیست اقلام ممنوعه فاقد تعرفه صفر مشخص شدند که بر اساس آن ۹۰ درصد کالاها در لیست سبز تجاری قرار گرفت و ۱۰ درصد محصولات ممنوعه مشخص شد. معاون وزیر صمت با بیان اینکه طی یک ماه آینده این موافقتنامه به امضای دولت‌ها خواهد رسید، تصریح کرد: همکاران سازمان توسعه تجارت به همراه همکاران و مسئولان در وزارت صمت، وزارت کشاورزی، حوزه معاونت حقوقی ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه، در دو سال و نیم گذشته، بیش از ۳۰ دور مذاکره با نمایندگان پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا داشتند و خداراشکر در این دور در ایران به توافق نهایی رسیدیم که برای امضای وزرا و تصویب در دولت‌ها پاراف می‌شود. پیمان پاک با بیان اینکه امیدوارم این توافقنامه در جهش تجارت اثر‌گذار باشد، تأکید کرد: مطالعات نشان می‌دهد موافقتنامه تجارت ترجیحی در سه سال گذشته با تجارت ترجیحی اثر مثبتی داشته است و اکنون نیز تعرفه صفر گمرکی برای ۹۰ درصد کالاها می‌تواند منجر به جهش جدی در صادرات و واردات شود.
او با بیان اینکه عمده اقتصاد کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا مکمل با ایران هستند، گفت: کالاهای تولید داخل مورد نیاز بازارهای کشورهای عضو اوراسیا است و از سوی دیگر برخی نیازهای مواد اولیه ایران را این کشورها می‌توانند تأمین کنند.
آندری اسلپنو، وزیر تجارت اوراسیا نیز با اشاره به افزایش تحرک در همکاری ایران با اتحادیه، گفت: موافقتنامه تجارت در گام نخست به صورت موقت به امضا رسید که بسیار مسیر را برای امروز هموار کرد. برخلاف اعمال تحریم‌های خارجی بر ایران و روسیه با عزم دو کشور سطح همکاری‌ها افزایش چشمگیری داشته است.
او با تأکید بر اینکه موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اوراسیا به گسترش همکاری‌های آینده کمک بسیاری خواهد کرد، گفت: برنامه‌های بزرگی در زمینه حمل و نقل، مالی و کشاورزی و زمینه‌های دیگر وجود دارد که با حمایت‌های سیاسی کشورها به نتیجه خواهد رسید. ایران تجربه زیادی در زمینه تحریم‌ها دارد و ما بر این تجربه ارج می‌گذاریم. وزیر تجارت اوراسیا با بیان اینکه پنج کشور این اتحادیه برای همکاری با ایران اهمیت بسیاری قائل هستند، گفت: ایران شریک نزدیک و مهمی برای روسیه و اعضای دیگر محسوب می‌شود، بر همین اساس موافقتنامه موقت تجارت ترجیحی موجب گسترش فعالیت‌های اقتصادی میان کشورها شد. او با اشاره به شیوع بیماری کرونا و توقف برخی تجارت‌ها، خاطرنشان کرد: با وجود تمام مشکلات و محدودیت‌ها در تجارت اوراسیا با ایران فقط در یکسال اخیر ۲۰ درصد افزایش واردات و صادرات را تجربه کردیم و تداوم نیز خواهد داشت، لذا این موافقتنامه به افزایش بیشتر تعاملات میان کشورها کمک خواهد کرد.