برخی از مدارس تهران به لحاظ ایمنی بنا و استحکام سازه در وضعیت مطلوبی قرار ندارند هرچند گفته می شود در این مدت آموزش و پرورش تلاش کرده سطح ایمنی مدارس را  ارتقا دهد. به همین بهانه با علی شهری مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان تهران درباره وضعیت ایمنی مدارس گفت‌وگو کردیم که در زیر می‌خوانید.

چندی پیش شهردار تهران اعلام کرد که حدود 900 مدرسه تهران در خط قرمز ایمنی قرار دارند، آیا این آمار را تأیید می‌کنید؟ اگر نه، لطفاً بگویید تعداد مدارس تهران درحال حاضر چقدر است و چند درصد از این مدارس دارای ایمنی و استانداردهای لازم هستند؟
وضعیت فضاهای آموزشی استان تهران الان مطلوب نیست، اما دارای وضعیت قرمز و امکان بروز مشکلاتی در شرایط عادی  هم نیستند. تعدادی از کلاس‌های درس شهر تهران و شهرستان‌های استان تهران نیازمند «مقاوم‌سازی» یا «تخریب و بازسازی» هستند که این موضوع در دستور کار اداره کل نوسازی مدارس استان تهران قرار گرفته است. براین اساس از ابتدای طرح مقاوم‌سازی و تخریب و بازسازی در شهر تهران، 10 هزار و 617 کلاس درس شهر تهران نیازمند تخریب و بازسازی بود که با تلاش اداره کل نوسازی مدارس استان تهران، 3 هزار و 548 کلاس درس تخریب و بازسازی شد، همچنین 11 هزار و 707 کلاس درس شهر تهران نیازمند مقاوم‌سازی بود که 2 هزار و 878 کلاس درس مقاوم‌سازی شدند. این آمار نشان می‌دهد که کار مقاوم‌سازی و تخریب و بازسازی مدارس شهر تهران در حال انجام است و براساس اعتباراتی که در اختیار نوسازی مدارس قرار می‌گیرد، مدارس بر اساس اولویت در طرح مذکور بازسازی می‌شوند، اما در شرایط عادی هیچ کدام از مدارس شهر تهران و حتی شهرستان‌های استان تهران دچار مشکل نخواهند شد و بر اساس طرح تخریب و بازسازی و مقاوم‌سازی، کار بازسازی مدارس نیز هم اکنون در حال انجام است. اینکه وضعیت‌هایی را اعلام کنیم که حاصل آن جز نگرانی برای اولیا نیست، شرایط را برای مردم سخت می‌کنیم و نتیجه خوبی نخواهد داشت. دوباره تأکید می‌کنم که مدارس استان تهران شرایط مطلوبی ندارند اما در شرایط کنونی و عادی هیچ مشکلی برای این مدارس رخ نخواهد داد.

در تهران هم اکنون چه تعداد فضای آموزشی ساخته شده است؟
در حوزه دولتی استان تهران، 5 هزار و 600 فضای آموزشی با 57 هزار کلاس درس و یک میلیون و 800 هزار دانش‌آموز وجود دارد و در حوزه غیردولتی هم  2 هزار و 800 فضای آموزشی با 19 هزار کلاس درس و 300هزار دانش‌آموز فعالیت می‌کنند.

سن غالب مدارس تهران چقدر است؟
مدارس تهران بویژه در قسمت مرکزی و جنوب پایتخت از نظر قدمت، به نسبت سایر مناطق سن بالاتری دارند. حدود 235 مدرسه شهر تهران سن بالاتر از 60 سال دارند که بیشترین آنها در مناطق 12، 11 و 6 تهران است.
درباره مبحث حفظ و نگهداری مدارس هم، از سال گذشته تاکنون حدود 550 مدرسه استان تهران مورد رصد و بازرسی در 18 مورد ایمنی قرار گرفتند و بر اساس اولویت نیز ایرادات جزئی آنها برطرف یا در حال برطرف شدن است. این موضوع تداوم دارد تا بتوانیم در موضوع ایمنی مدارس قدیمی نیز به یک شرایط پایدار برسیم.

مدارس تهران از نظر کیفیت و ایمنی چگونه ارزیابی می‌شوند؟ آیا ساختمان یک مدرسه، استاندارد ساختمان‌های عادی را پاس می‌کند یا باید ویژگی‌های دیگری هم داشته باشد؟
ساخت فضاهای آموزشی در مجموعه استان تهران و از سوی اداره کل نوسازی مدارس استان تهران مطابق بالاترین استانداردهای فنی و مهندسی انجام می‌شود، براین اساس مدارس جدید الاحداث دارای بهترین ایمنی در بین تمام ساختمان‌های سطح شهر تهران هستند. مدارسی که در سال‌های اخیر توسط اداره کل نوسازی مدارس ساخته شده است، در شرایط وقوع بحران به محل مدیریت بحران و اسکان مردم تبدیل می‌شود. شهرداری تهران هم هزار مدرسه سطح شهر تهران را به عنوان نقاط امن برای مردم در شرایط بحران معرفی کرده است که نشان از امنیت بالای فضاهای آموزشی است و مردم می‌توانند در شرایط اضطرار نیز به مدارس اطمینان کامل داشته باشند.

سند مخاطرات در رابطه با مدارس تهران اجرا می‌شود یا نه؟
بله، از سال گذشته موضوع پیش‌بینی چک لیست‌هایی برای بررسی وضعیت ایمنی مدارس در قالب 18 مورد ایمنی تهیه و آغاز شد و تاکنون حدود 550 مدرسه را بر اساس استانداردهای مورد نظر احداث فضاهای آموزشی مورد رصد و پایش قرار داده‌ایم. از این تعداد، 50 مدرسه که بر اساس اولویت‌ها نیازمند توجه بیشتر بود، عملیات تعمیرات آنها آغاز شد. براین اساس همزمان موضوع سند مخاطرات در حوزه وظایف اداره کل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان تهران در حال انجام است و امیدواریم سایر نهادها نیز به وظایف خود در این بخش عمل کنند.

اگر بخواهیم وضعیت مدارس را از نظر کیفیت و ایمنی بررسی کنیم،  بیشترین آسیبی که متوجه مدارس است، چیست؟
با توجه به مستنداتی که در طرح پایش و بررسی وضعیت مدارس در طرح کنونی به دست آمده است، تأسیسات زیرساختی، عدم امکان عبور ماشین آتش‌نشانی و برخی مشکلات در سازه فضای آموزشی از جمله موضوعات مورد تأکید در این بررسی‌ها بوده است.

وضعیت مدارس از نظر مقابله با زلزله چگونه است؟
با تلاش دولت و خیرین مدرسه ساز، هرسال حدود هزار کلاس درس جدید، نوساز، با ایمنی بسیار بالا و مطابق استانداردهای روز به مجموعه فضاهای آموزشی استان تهران اضافه می‌شود که این موضوع در نوع خود بسیار ارزشمند است و باید توجه کافی به آن داشت. در وهله دوم، در شرایط عادی که اکنون در آن حضور داریم، نه تنها برای مدارس نوساز با استانداردهای بالا، بلکه برای مدارس فرسوده نیز هیچ مشکلی اتفاق نخواهد افتاد و در این بخش جای نگرانی وجود ندارد.
موضوع سوم اما، در شرایط غیرعادی و بروز رخدادهای طبیعی مانند زلزله و سیل، نه تنها فضاهای آموزشی فرسوده، بلکه اماکن و ساختمان‌های مختلف نیز در تمام دنیا دچار مشکلاتی می‌شوند؛ اما تمام تلاش مجموعه نوسازی مدارس برای ساخت فضاهای آموزشی استاندارد و همچنین توجه ویژه به مدارس فرسوده است.

آیا ساخت مدارس در ایران از استانداردهای خاصی پیروی می‌کند و آیا در کشورهای دیگر مقررات ایمنی ویژه‌ای برای مدارس در نظر می‌گیرند؟
کار مقاوم‌سازی و تخریب و بازسازی مدارس در ایران به اذعان نهادهای بین المللی کاری بی نظیر نه تنها در منطقه بلکه در جهان بوده است. ساخت فضاهای آموزشی با بالاترین استانداردهای فنی و مهندسی انجام می‌شود و بدون شک بالاترین مقررات ایمنی مربوط به ساخت مدارس است. در تمام دنیا نیز توجه به ساختمان‌های آموزشی مورد تأکید است اما ایران در سال‌های اخیر نشان داده که در این بخش پیشتاز است و در تلاش هستیم با فعالیت بسیار زیاد بتوانیم شرایط تحصیل را برای کودکان و نوجوانان کشورمان که حق طبیعی آموزش رایگان در فضای آموزشی مناسب دارند فراهم کنیم.

دراین گزارش سعی شده تا از زوایای مختلف به موضوع کیفیت و ایمنی ساختمان‌ها پرداخته شود. برخی تصور می‌کنند مبحث ایمنی فقط به ساختمان‌های قدیمی و فرسوده مرتبط است، درحالی که ساختمان‌های جدید هم در معرض این سؤال قرار دارند که تا چه اندازه باکیفیت و ایمن ساخته شده‌اند؟ جواب شما به‌عنوان یک شهروند به این سؤال چیست؟ آیا فکر می‌کنید مقصر اصلی ساختمان‌های ناایمن، سازنده‌ها هستند یا این شهرداری است که باید با وضع قوانین سخت و محکم جلوی تخلفات بایستد؟ اساساً سازمان‌های دیگر مثل نظام مهندسی تا چه اندازه موظف به تعیین ضوابط سختگیرانه هستند و اگر زمانی اتفاق تلخی افتاد چه کسی باید پاسخگوی این بی‌مبالاتی باشد؟ پلاسکو حالا یکی از بهترین مثال‌ها برای رعایت ضوابط و مقررات در کشور است. ساختمانی که با فرو ریختنش اگرچه یک فاجعه آفرید، اما بحث ایمن‌سازی را به یک جنبش فراگیر تبدیل کرد.

گزارش‌ها و گفت‌و‌گو: حمیده امینی فرد
سازمان نظام مهندسی در ارتقای کیفیت و ایمنی ساختمان‌ها چه نقشی دارد؟ این سؤالی است که مهندس مهیار فرنیا، عضو هیأت مدیره سازمان نظام مهندسی به آن پاسخ می‌دهد. او از جلسه‌ای نام می‌برد که بتازگی سازمان استاندارد با وزارت راه و شهرسازی برگزار کرده است.
«درباره ساختمان‌هایی که جدید ساخته شده و به اصطلاح نوساز تلقی می‌شوند، اخیراً سازمان استاندارد در جلسه‌ای با وزارت راه و شهرسازی پیگیر شده تا ساختمان به‌عنوان یک کالای تولیدی مثل سایر اقلام در نظر گرفته شده و حائز استانداردهای لازم باشد، الان برخی اجزای ساختمان، استانداردهای لازم را دارند اما این شامل همه اجزا نمی‌شود.» فرنیا، با اشاره به مبحث 22 مقررات ملی ساختمان که به تعیین حداقل الزاماتی برای نگهداری ساختمان در طول عمر مفید آن می‌پردازد، می‌گوید: این مسأله یکی از مباحث بسیار مهمی است که متأسفانه در کشور ما اجرا نمی‌شود و علت آن هم صرفاً کم کاری نظام مهندسی یا شهرداری نیست، اجرای این مبحث منوط به همکاری چندین سازمان با یکدیگر است. چون زمانی‌که ساختمانی ساخته می‌شود، باید هر چند سال از آن به‌صورت ادواری بازدید کرد که البته متناسب با هر بخش متفاوت است. مثلاً بازدید از تأسیسات برقی باید هر دو سال انجام شود، اما این کار نیاز به مقدماتی دارد و اصل بر این است که بهره بردار یا صاحبان ملک اعلام رضایت کرده که خب این کار راحتی نیست و بحث‌های حقوقی خاص خود را دارد. بازدید‌های دوره‌ای البته به گفته فرنیا در نهایت به نفع بهره بردار تمام می‌شود، چون زمانی‌که ایرادی مشخص شود، سعی در برطرف کردن آن می‌کند و جلوی بسیاری از سوانح و حوادث از این طریق گرفته می‌شود. طبق مقررات ملی این وظیفه‌ای است که بر عهده وزارت راه گذاشته شده و قانونی است که باید حتماً اجرا شود. تاجایی‌که من می‌دانم شورا، شهرداری و نظام مهندسی جلسات متعددی را در این حوزه برگزار کرده‌اند، اما مسأله مهم حق الزحمه این کار است که مشخص نیست چه کسی باید پرداخت کند. البته منطقی است که بهره بردار یا مالک این هزینه را پرداخت کند. اما اینکه ایراداتی که در بازدیدهای دوره‌ای احصا می‌شود بر عهده چه کسی است و در چه دوره‌ای مثلاً پیش از ساخت یا هنگام ساخت به وجود آمده هم مسأله پیچیده‌ای است و نیاز دارد تا جزء به جزء مشخص شود. فرنیا البته به ایراد تراکم فروشی و شهرفروشی هم اشاره کرده و معتقد است که میل به دریافت یک طبقه اضافی یا سودی که از ساخت یک ساختمان جدید به‌دست می‌آید معمولاً سازنده‌ها را ترغیب می‌کند تا ساختمانی که حتی عمرش به 10 سال نرسیده را هم تخریب کنند. اگرچه عمر ساختمان در کشور ما به 20 سال هم نمی‌رسد، درحالی که در کشورهای اروپایی، ساختمان‌ها به مثابه آثار تاریخی و بافت قدیمی نگهداری می‌شوند و کسی حق ندارد حتی در نما دخل و تصرف داشته باشد و این به‌دلیل کنترل‌های سخت و نظارت‌های قوی است. با این همه همچنان این سؤال باقی می‌ماند، اگر در شهر ساختمانی دچار مشکل شد، چه کسی باید پاسخگو باشد؟ فرنیا می‌گوید که مسئولیت شهر برعهده شهرداری است و هنگام صدور جواز ساختمانی باید به تمام این نکات توجه شود. نه اینکه پس از ساخت با جریمه و توافق حل شود. ما در نظام مهندسی نهایت زورمان به ابطال پروانه اشتغال ختم می‌شود. درحالی که در کشورهای دیگر کنترل و نظارت‌های شدید وجود دارد و حتی پلیس ساختمان دارند که روی همه جزئیات و نما نظارت دارد. ما اگر از سال 75 که قانون نظام مهندسی به اجرا درآمد، درست عمل می‌کردیم، می‌توانستیم از تهران یک شهر خوب بسازیم، اما الان ضعف‌های زیادی داریم.

خیلی‌ها معتقدند که سازنده‌ها در افزایش یا کاهش کیفیت ساختمان‌ها تأثیر بسیاری دارند، شهروندان اما بیش از آنکه به اسم و رسم سازنده‌ها توجه کنند، درگیر ظاهر ساختمان‌ها می‌شوند، این میل شدید موجب شده تا برخی سازنده‌ها نیز بی‌توجه به اصل کیفیت و استاندارد به سراغ ظاهرسازی‌های ارزان قیمت بروند. این گرایش البته بازار کسب و کار سازندگان واقعی را هم تحت‌الشعاع قرار داده و حتی آن‌دسته که ترجیح می‌دهند نکات ایمنی را رعایت کرده و از مصالح با کیفیت هم استفاده کنند در دسته بساز و بندازها قرار دهد. برای همین اعتماد عمومی نسبت به کیفیت ساختمان‌ها نسبت به دوره‌های گذشته کاهش یافته است. این درحالی است که برخی سازندگان معتقدند این تصور که ساختمان‌ها بی‌کیفیت و ناایمن ساخته می‌شوند، درست نیست و اتفاقاً وضعیت ساخت و ساز در این چند سال اخیر به مراتب بهتر شده است. علیرضا محمدی، یکی از سازندگان مناطق شمالی تهران است. او می‌گوید: «ساختمان‌ها از نظر ایمنی و کیفیت به دو دسته تقسیم می‌شوند، یک مرحله سفت کاری است و مرحله بعد نازک کاری، در بخش نازک کاری، کیفیت دست سازنده است، البته ما از روی نقشه کار را جلو می‌بریم، اما بیشتر کار دست خود ماست. اینکه بخواهید مطمئن شوید از نهادهای نظارتی، کسی نظارت می‌کند یا نه؟ باید بگویم همه چیز به وجدان سازنده ربط دارد. چون کیفیت کار باهم متفاوت است، اما ظاهر یکسانی دارد. من می‌توانم شبیه یک لوله متری 20 هزار تومان را 5 هزار تومان هم پیدا کنم. در مقابل اما ساختمان‌ها در مرحله اسکلت و سفت کاری، بشدت از سوی نظام مهندسی نظارت می‌شوند. فکر می‌کنم به خاطر حرکت گسل‌ها و احتمال وقوع زلزله، این فشارها بیشتر شده است. به این صورت که نقشه زمین‌های بالاتر از 500 متر به نظام مهندسی می‌رود. برای تأیید نقشه، باید اسکلت فوق‌العاده سنگین و تعداد میلگردها هم بالا باشد، ما به اصطلاح می‌گوییم اسکلت سنگین که ارتفاع تیرها بیشتر و قوی‌تر است. اگر بخواهم نسبت به‌گذشته مقایسه کنم باید بگویم سازه دو برابر قوی‌تر از گذشته شده است.»
به‌گفته او، هم‌اکنون ساختمان‌هایی با بنای 1500 متر، دارای 4 ناظر هستند. اما در گذشته حتی نقشه‌ها به سازمان نظام مهندسی نمی‌رفت و شهرداری باید نقشه را تأیید می‌کرد، یعنی برگه را مهندس ناظر تأیید می‌کرد و سازمان نظام مهندسی اصلاً نقشه را نمی‌دید. اما حالا نقشه بعد از تأیید شهرداری، به نظام مهندسی می‌رود که آنها هم بسیار سخت می‌گیرند و نمی‌توان با پرداخت رشوه و پارتی بازی هم تأییدیه نقشه را گرفت.»
محمدی با بیان اینکه از سال 94-93 این سخت‌گیری‌ها بیشتر شده است، می‌گوید: «پایه و اساس ساختمان از قدیم روی اسکلت بنا می‌شده و به‌همین علت می‌گوییم اسکلت مهم‌ترین بخش یک ساختمان است و از این نظر وضعیت بسیار متفاوت شده و می‌توان امیدوار‌تر بود. اما بالاخره اگر سازنده بخواهد می‌تواند بازهم مثلاً از میلگرد بدزدد، چون برخی مهندسان ناظر، نظارت نمی‌کنند، با وجود آنکه باید مرتب سر ساختمان باشند و همه امور را بررسی کنند. مهندس ناظر باید قبل از بتن‌ریزی سقف، نقشه را چک کند، اما ناظر را می‌خرند، درحالی‌که اگر ساختمانی بعد از 10 سال فرو بریزد، مهندس ناظر باید پاسخگو باشد نه مالک!»
او می‌گوید که این سخت گیری‌ها در مناطق 22 گانه شهر تهران به‌صورت یک قانون اجرا می‌شود و در جنوب و شمال شهر هم یکسان است، اما اگر مثلاً نمای یک ساختمان ولو نوساز، هنگام وزش باد شدید، بر سر عابران بیفتد که این اتفاق هم بارها افتاده، دلیل بر فنی کار کردن است نه جنس مصالح! البته ممکن است سازنده از مصالح درجه چندم استفاده کرده باشد، اما اگر جنس درجه یک را هم خوب کار نکرده باشد، باز هم این اتفاق محتمل است. در اینجا باید مهندس معمار جواب بدهد. مهندسی که گاهی سالی یکی- دوبار بیشتر سر ساختمان دیده نمی‌شود. البته منظورم ساختمان‌هایی است که خود من ساخته‌ام!
به‌گفته او، درحال حاضر ضوابط سختگیرانه بیشتری اعمال می‌شود، اما در مرحله اجرا همچنان ضعف‌های زیادی وجود دارد، چون یک ناظر نمی‌تواند بدون توقف سر ساختمان بایستد و لحظه به لحظه را رصد کند. «با این‌همه من به‌عنوان سازنده به خریداران می‌گویم میانگین کیفیت ساختمان و سطح ایمنی بالا رفته است، اما در داخل ساختمان مثلاً دیواری ترک بر دارد، این ربطی به کیفیت ندارد، چون در مناطقی مثل آزادی، هفت تیر و اطراف ایستگاه‌های مترو، نشست ساختمان زیاد است و حتی بهتر است در کنار مترو، ساخت و ساز نشود. اما خب پول حرف اول را می‌زند! از طرفی ترک برداشتن دیوارهای داخلی در 5 سال اول عادی است، یا مثلاً اینکه لوله‌ای آب بدهد، اینها ایراداتی است که باید اصلاح شود.

شورای شهر در این دوره در زمینه بالا بردن کیفیت و ایمنی ساختمان‌های تهران چه اقداماتی انجام داده است؟ آیا می‌توان امیدوار بود که در این دوره، بازوی نظارتی شهر به کمک شهروندان آمده و اجازه ندهد تا بازار ساخت و سازهای به‌ظاهر گران، اما از اساس ارزان، کیفیت مسکن را تعیین کند؟ محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران می‌گوید: «ما در این دوره از شورا با وجود کمبود منابع مالی شدید، اما بحث افزایش تاب‌آوری و ایمن‌سازی شهر بویژه ساختمان‌های عمومی و فرسوده و قدیمی را با جدیت پیگیری کردیم. در همین زمینه شهرداری تهران مکلف شد تا در این مناطق با محوریت سازمان آتش‌نشانی با نمایندگان کسبه این پاساژ‌ها و هیأت مدیره ساختمان‌های عمومی جلسه بگذارد و با رویکرد اقناعی، مشارکت واقعی ذینفعان این مراکز و اماکن را برای استاندارد‌سازی و نصب تجهیزات جلب کند.»
 البته به‌گفته او، شهرداری براساس قانون هیچ تکلیف و وظیفه‌ای ندارد از بودجه عمومی برای ایمن‌سازی مراکز و ساختمان‌های خصوصی و دولتی استفاده کند.
اگرچه‌بند 14 ماده 55 قانون شهرداری‌ها تکالیفی را در این زمینه بر عهده شهرداری‌ها گذاشته است، اما این بند مربوط به دوران گذشته و با توجه به اقتضائات آن دوران است و با مقتضیات شهر امروز تفاوت جدی دارد.
براساس گفته‌های سالاری، مناطق مرکزی مثل مناطق 11، 12 و مناطقی که بیشترین تراکم جمعیتی را دارند مثل مناطق، 7، 9 و 10 و حتی ساختمان‌های جدید الاحداثی که استانداردهای ایمنی را رعایت نکرده‌اند، در این چارچوب قرار می‌گیرند، اما تکلیف بر این است تا ساختمان‌های نا ایمن از جمله ساختمان‌های عمومی و بلند مرتبه در اولویت باشند. البته سازمان آتش‌نشانی ساختمان‌های ناایمن در پایتخت را شناسایی کرده است، اما اعداد و ارقامی که اعلام می‌شود کاملاً متفاوت است و نمی‌توان به آنها استناد کرد. برخی از آمار 2 هزار ساختمان ناایمن نام می‌برند و برخی آمارها هم از عدد 22هزار ساختمان حکایت دارد.اما سالاری می‌گوید: «میزان ساختمان‌های ناایمن باهم تفاوت زیادی دارد و نمی‌توان رقم دقیقی را اعلام کرد. خوشبختانه هم‌اکنون جنبش ایمن‌سازی شروع شده است. شخصاً از ساختمان 201 و آلومینیوم بازدید کردم، شهرداری در تلاش است تا آنها را اقناع کند، آنها نیز کارشان را شروع کرده‌اند. جالب اینکه علی رغم اینکه ذینفعان و مالکان هزینه‌های قابل توجهی را در این زمینه پرداخت کرده‌اند، اما احساس برد می‌کنند. مثلاً مالک ساختمان آلومینیوم برای ایمن‌سازی و بازسازی 500 میلیون تومان هزینه کرده است.»
به گفته او این مسأله به افزایش نرخ واحدهای تجاری بر می‌گردد. از طرفی آنها معتقدند که هم احساس ایمنی بیشتری می‌کنند و جان و مالشان حفظ می‌شود و همین که ملک‌شان از نظر اقتصادی ارزش افزوده بالایی پیدا کرده است.
اما این احساس ایمنی تنها به ساختمان‌ها و مراکز عمومی و دولتی ختم نمی‌شود. افزایش اعتبار و همین طور به روز کردن تجهیزات و امکانات آتش‌نشانی براساس استانداردهای بالا، از جمله اتفاقاتی است که سالاری از آن به‌عنوان روزهای طلایی سازمان آتش‌نشانی در این دوره نام می‌برد. افزایش اعتبار آتش‌نشانی اگرچه یک اقدام مثبت تلقی می‌شود، اما سؤال مهم اینجاست شورا در ساخت و سازها و پیش از بهره‌برداری تا چه اندازه به ارتقای کیفیت و ایمنی ساختمان ها توجه کرده است؟ سالاری می‌گوید که طی سال‌های اخیر در فرآیند صدور پروانه، این الزام به‌وجود آمده که حتماً باید استانداردهای ایمنی از اطفای حریق گرفته تا ضوابط مربوط به شهرسازی مثل پله فرار یا فضای راه پله‌‌ها رعایت شود. شناسایی ساختمان‌ها ناایمن و قدیمی که هم‌اکنون در دستور کار قرار گرفته، به این علت است که در گذشته این اصول و استانداردها در حوزه ساخت و ساز رعایت نمی‌شد، اما از این به بعد همه ساختمان‌های بلندمرتبه که ساخته می‌شوند، همه این استانداردها را دارند و از این جهت مشکلی به‌وجود نخواهد آمد. علاوه بر این به ساختمان‌های قدیمی هم اخطار داده می‌شود تا در فرصت قانونی این نکات را لحاظ کنند، وگرنه نماینده دادستان در این زمینه ورود خواهد کرد.  به‌گفته او، براساس دستورالعمل‌ها و مصوبه‌های ابلاغی از سوی معاونت شهرسازی به سازمان آتش‌نشانی، ساختمان‌های بلند مرتبه حتماً باید در فرآیند صدور پروانه، استانداردهای ایمنی مثل عرض راه پله‌ها، ورودی‌ها و نصب سیستم‌های اعلام و اطفای حریق را رعایت کنند که این فراتر از استانداردهای ایمنی رایج است.  البته سالاری به مسأله‌ای اشاره می‌کند که از نظر بسیاری دور مانده است. او می‌گوید در ساختمان‌هایی که جدیداً پروانه می‌گیرند، مشکل فرهنگ‌سازی وجود دارد. به عبارتی ساختمان مجهز است و سازنده نیز هزینه‌های زیادی برای نصب برخی تجهیزات انجام داده، اما مثلاً هیأت مدیره تصمیم می‌گیرد تا این تجهیزات را برای راحتی ساکنین غیر فعال کند. مثل آب پاش‌های ساختمان که برخی از ترس فعال شدن آن و آسیب دیدن وسایل خانه شان، ترجیح می‌دهند غیر فعال شود، درحالی که وقتی حادثه‌ای رخ می‌دهد، این تجهیزات کار نمی‌کنند و این کار نیاز به فرهنگسازی و آموزش شهروندان و ساکنین دارد.

هم‌اکنون چه تعداد از ساختمان‌های پایتخت دارای تأییدیه آتش‌نشانی هستند. شاید به درصد هم نمی‌رسد. این البته جدا از ساختمان‌های مسکونی 6 طبقه به بالاست که هم‌اکنون مکلف به گرفتن تأییدیه ایمنی هستند، اما چه تعداد ساختمان با این مشخصات در تهران ساخته شده است؟ جالب اینکه آمار آتش‌سوزی در ساختمان‌های بلند مرتبه نوسازی که تأییدیه گرفته‌اند، کمتر از 10 درصد است. به‌گفته جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی مشکل امروز تهران، ساختمان‌های قدیمی بالای 10 سال ساخت است. البته برخی مالکان ساختمان‌های قدیمی مثل علاءالدین که تا چند سال قبل جزو ناایمن ترین‌ها بود، مراجعه کرده و درحال رفع ایرادات هستند، اما هنوز به دریافت تأییدیه ایمنی منجر نشده است. با وجود این تعداد مراجعه‌کنندگان بسیار کم است و زور آتش‌نشانی نیز به مجاب کردن آنها نمی‌رسد. چرا که آنها قدرت اجرایی ندارند و باید حتماً دستگاه قضا ورود کند. تعطیلی ساختمان معروف دراکولا یکی از همین اقدامات دستگاه قضا بود که با صدور حکم تخریب و نوسازی اتفاق افتاد. اما ملکی می‌گوید حتی اگر سالی 10 ساختمان پر خطر هم بسته شود باز تا آمار 3 هزار ساختمان فاصله زیادی داریم. «طرحی که اخیراً در حال انجام است، همان طرح نظام بازرسی است که در سال 95 تصویب شد. این طرح 11 بند داشت که‌بند اول آن شهرداری و به‌عبارتی آتش‌نشانی را ملزم می‌کرد تا ساختمان‌های نا ایمن را شناسایی کند. آتش‌نشانی البته از آن زمان به بعد پس‌از فراهم شدن سازوکارهای لازم، شناسایی ساختمان‌های پر خطر را در دستور کار قرار داد. طی یک سال گذشته، از 34 هزار ساختمان بازدید و حدود 3 هزار ساختمان پر خطر و میان خطر شناسایی شد. البته ما به آنها اخطاریه و دستورالعمل داده‌ایم تا پای کار بیایند و درصورتی که ایرادات و نواقص را برطرف کنند، تأییدیه ایمنی دریافت می‌کنند. اما از آنجا که تجربه نشان داده تا زمانی‌ که اتفاقی رخ ندهد، کسی این ایرادات را جدی نمی‌گیرد، همچنان تعداد بسیارکمی مراجعه می‌کنند. شاید کمتر از یک یا دو درصد!» او معتقد است که وضعیت ایمنی در تهران خوب نیست، هرچند نسبت به 10 سال گذشته بهتر شده است و ساختمان‌هایی که در گذشته هیچ اعتنایی به اخطاریه‌ها نداشتند، حالا پای کار آمده‌اند، اما شهری که طی چند دهه بدون رعایت اصول ایمنی بویژه در بافت‌های فرسوده و معابر باریک ساخته و بعد به‌حال خود رها شده است، نمی‌تواند وضعیت خوبی داشته باشد. او البته به طرح دیگری اشاره می‌کند که اخیراً مقدمات اجرایش فراهم شده و فعلاً در مرحله آزمون و خطاست. «پلاک ایمن» نام طرحی است که در یک رویکرد جدید، به مسأله ایمنی می‌پردازد، اما شهروندان نگران نباشند، آتش‌نشانی به‌دنبال دادن اخطاریه و توصیه نامه نیست. این طرح تنها بر رفتار شهروندان و آموزش تأکید دارد، به این صورت که مردم یاد می‌گیرند در زمان حادثه چه اقداماتی را شخصاً انجام دهند. به‌گفته ملکی در این طرح، پلاک به پلاک آموزش‌ها متفاوت می‌شود و البته بیشترین رویکرد بر ایمنی در برابر آتش‌سوزی است. ملکی هم تأکید می‌کند که آتش‌نشانی از نظر تجهیزات، شرایط مناسبی دارد و اطلاعات آتش‌نشانان نیز به روز است. اما مشکل توجه بیش از حد شهروندان به ظاهر ساختمان است و کسی در قبال پولی که می‌پردازد از تأییدیه آتش‌نشانی سراغی نمی‌گیرد.ملکی با بیان اینکه ساختمان‌های اداری وضعیت بهتری از شخصی‌ها ندارند، می‌گوید: ما مشکل کمتری با شخصی‌ها داریم، اما زورمان به دولتی‌ها و عمومی‌ها نمی‌رسد، حتی برخی‌ها کارشناسان ما را هم به داخل ساختمان راه نمی‌دهند.