خـانـــه‌تــــان‌را بـــــه‌صــــرفـه بـــــــرق بــیـــــــنــــدازیـــــــد
خانه‌تکانی با مصرف آب و انرژی کمتر
میترا جلیلی
روزنامه‌نگار
هر سال با نزدیک شدن به سال نو و ایام نوروز، خانه‌تکانی آغاز می‌شود و همه تلاش می‌کنند تا خانه را برای ورود سال نو آماده کنند. خانه‌ای آب و جارو خورده که از تمیزی برق می‌زند و آغوشش برای میهمانان نوروزی باز است. اما داشتن این خانه تمیز و خوشبو، هزینه بالایی برای محیط زیست و ذخیره آب و انرژی کشور دارد. نگاهی به خشکسالی‌های اخیر و سال‌های کم‌بارش، می‌تواند تلنگری باشد که در سنت دیرینه خانه‌تکانی، در مصرف میزان آب و انرژی تجدیدنظر کنیم؛ موضوعی که ظاهراً هنوز آن را جدی نگرفته‌ایم چرا که خبرها حاکی است در اوایل اسفندماه، میزان مصرف آب در تهران و سایر شهرهای کشور به دلیل آغاز خانه‌تکانی، به‌طور چشمگیری بالا رفته است. شرکت آب و فاضلاب استان تهران، میزان مصرف لحظه‌ای آب در تهران را بیش از 51 هزار لیتر عنوان کرده و یادآور شده است که این رقم از مصرف لحظه‌ای تابستان گذشته نیز بیشتر است؛ آن هم در شرایطی که با وجود بارش برف و باران، همچنان معضل کم‌آبی در کشور پابرجاست و منابع آبی سدها خبر خوشی برای تابستان ندارند. اگر وضعیت همچون سال‌های گذشته باشد و مردم به مصرف آب هنگام خانه‌تکانی بی‌توجه باشند احتمالاً تابستان 1402، با چالش‌های بسیاری مواجه خواهیم بود و در این میان، مدیریت مصرف آب توسط مردم می‌تواند یک بازوی کمکی قدرتمند برای داشتن تابستانی بی‌دردسر باشد.
استفاده از آب شرب برای شستن فرش، ممنوع!
یکی از اولین‌های خانه‌تکانی هرساله، شست‌و‌شوی پرده‌ها و فرش‌هاست. هرچند حالا دیگر بیشتر خانه‌ها به آپارتمان و برج‌های چندطبقه تبدیل شده‌اند و عملاً جایی برای شستن فرش در خانه وجود ندارد اما همچنان برخی شهروندان، محلی برای شست‌و‌شوی فرش در اختیار دارند و بدون اینکه توجهی به وضعیت ذخایر آبی کشور داشته باشند، شیر آب را باز می‌گذارند و با صبر و حوصله فرش‌هایشان را با مصرف آب فراوان می‌شویند؛ آن هم آب تصفیه شده و شرب که هرگز نباید صرف شست‌و‌شوی فرش‌های خانه شود. درحالی که می‌توان با هزینه‌ای کمتر و بدون مصرف بالای آب، از خدمات قالیشویی موجود در بازار استفاده کرد. برخی از این شرکت‌ها فرش شما را با دستگاه‌هایی خاص، در خانه مورد شست‌و‌شو قرار می‌دهند و برخی نیز فرش را به محل قالیشویی می‌برند و پس از شست‌و‌شو با مواد شوینده مناسب، آن را برایتان برمی‌گردانند. با استفاده از این خدمات قالیشویی، علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب، می‌توانید به افزایش طول عمر فرش خود هم کمک کنید چراکه در خانه غالباً از مواد شوینده آنزیم‌دار، آن هم به میزان زیاد استفاده می‌شود و از سوی دیگر به دلیل آبکشی نامناسب، احتمال باقی ماندن مواد شوینده در فرش وجود دارد که در درازمدت سبب پوسیدگی فرش می‌شود. نحوه خشک کردن فرش هم اهمیت زیادی دارد چراکه اگر به آن توجه نشود، امکان دارد فرش آسیب ببیند درحالی که این مشکل در قالیشویی‌ها وجود ندارد.
آب سرد را دوست داشته باشیم
شست‌و‌شوی پرده با آب سرد، ساده‌ترین راه برای کاهش مصرف برق است چراکه می‌تواند بیش از 80 درصد در مصرف انرژی و هزینه شما صرفه‌جویی کند. بیشتر هزینه برق ماشین لباسشویی، صرف گرم کردن آب می‌شود. به عنوان مثال یک ماشین لباسشویی سالانه از 400 کیلووات ساعت برای شست‌و‌شوی گرم و 66 کیلووات ساعت برای شست‌و‌شوی سرد استفاده می‌کند. بسیاری گمان می‌کنند میزان پاک‌کنندگی آب گرم بیشتر است ولی واقعیت این است که آب سرد هم می‌تواند به اندازه آب گرم برای تمیز کردن پرده و لباس‌ها مناسب باشد. فقط به‌خاطر داشته باشید که هنگام استفاده از چرخه شست‌و‌شوی سرد، شوینده مناسب را انتخاب کنید زیرا برخی از مواد شوینده در آب سرد به خوبی عمل نمی‌کنند.
همچنین سعی کنید زمانی ماشین لباسشویی را روشن کنید که کاملاً پر باشد. اگر لباسشویی شما به فناوری سنجش بار (Load sensing technology) مجهز باشد، می‌توانید در مصرف انرژی، صرفه‌جویی بیشتری کنید، چراکه این فناوری کمک می‌کند تا مقدار آب با اندازه بار تنظیم شود و در مصرف آب صرفه‌جویی شود.
لباسشویی‌های مجهز به حالت سازگار با محیط زیست (eco-friendly mode) هم انرژی و آب کمتری مصرف می‌کنند. اگر پرده خانه شما چندان کثیف نیست از این حالت ماشین لباسشویی استفاده کنید تا میزان مصرف برق به حداقل برسد. روشن کردن ماشین لباسشویی در ساعات غیرپیک مصرف هم می‌تواند نقش مهمی در کاهش مصرف انرژی داشته باشد. برای شست‌و‌شوی مبل از خدمات مبل‌شویی استفاده کنید و رویه‌های کوسن را هم بهتر است در ماشین لباسشویی و با آب سرد مورد شست‌و‌شو قرار دهید. البته اگر کوسن‌ها رنگی هستند مراقب باشید که به یکدیگر رنگ ندهند تا مشکل خاصی پیش نیاید.
معجزه یک سطل و چند دستمال
یکی از اجزای آشپزخانه که هنگام خانه تکانی در کانون توجه قرار می‌گیرد، کابینت‌ها و ظروف درون آن و همچنین ظروفی است که در بوفه و ویترین‌های خانه نگهداری می‌شود. اگر احساس می‌کنید که ظروف درون کابینت یا ویترین‌ها نیاز به شست‌و‌شو دارند بهتر است آب زیادی به این کار اختصاص ندهید. برای شست‌و‌شوی آنها از ماشین ظرفشویی با حداکثر ظرفیت استفاده کنید تا در مصرف آب صرفه‌جویی شود. اگر ماشین ظرفشویی ندارید هم یک سمت سینک را پر از مخلوط آب و مایع ظرفشویی کنید و ظروف را در آن قرار دهید و در سمت دیگر آب تمیز بریزید. ظروف را به محض شست‌و‌شو درون آب تمیز قرار دهید تا مواد شوینده راحت‌تر از آن جدا شود و برای آبکشی، آب کمتری مصرف شود.
شست‌و‌شوی در و دیوار خانه، حیاط و پارکینگ هم بخش دیگری از مراحل خانه‌تکانی است که با توجه ویژه به برخی نکات کوچک، می‌توان در مصرف آب صرفه‌جویی کرد. بهتر است از یک سطل آب، تی و چند دستمال کمک بگیرید و از باز گذاشتن شیر آب خودداری کنید. برگ درختان را می‌توان ابتدا در حیاط یا پارکینگ جارو کشید و پس از آن با چند سطل آب و تی، زمین را کاملاً تمیز کرد. به این ترتیب نیازی به باز گذاشتن شیر آب و مصرف بالای آب وجود ندارد.
کاهش مصرف انرژی با لامپ‌های کم‌مصرف
تمیز کردن شیشه‌ها هم یکی از موارد ضروری در خانه تکانی است. برای تمیز کردن شیشه پنجره‌ها ابتدا با یک دستمال، گرد و خاک آنها را بگیرید تا مواد شوینده کمتری مصرف شود پس از آن با استفاده از شیشه پاک‌کن و یک دستمال تمیز، شیشه را پاک کنید. درزهای پنجره‌ها را هم به‌خوبی تمیز کنید و با قرار دادن درزگیرهای مناسب، از ورود گرد و خاک و همچنین خروج انرژی و هدررفت سرمای کولر یا گرمای بخاری، جلوگیری کنید. تمیز کردن لوسترها و لامپ‌های خانه هم در طول خانه‌تکانی می‌تواند کمک کند تا انرژی برق کمتری در خانه مصرف شود. از لامپ‌های LED کم‌مصرف استفاده کنید و همیشه هم به تمیزی و پوشیده نشدن آنها با گردوغبار دقت کنید.
پرده‌های براق خانه شستن پرده‌ها هم یکی از باید‌ها در خانه‌تکانی و آماده شدن برای استقبال از بهار محسوب می‌شود. اما چه کنیم که پرده‌ها با کمترین میزان مصرف آب و انرژی، شسته شوند؟ نحوه شستن پرده‌ها به میزان کثیفی آنها بستگی دارد. اگر به دلیل استفاده از بخاری در طول زمستان، پرده شما دوده گرفته، مطمئناً با یک‌بار شست‌و‌شو در لباسشویی، چندان تمیز نمی‌شود که این به معنای افزایش مصرف آب و هدررفت آب و برق است. بنابراین بهتر است پس از باز کردن پرده‌ها، آنها را در محلول آب و صابون قرار دهید تا حداقل نصف روز در این محلول باقی بمانند و خیس بخورند. در گام بعدی پرده را در ماشین لباسشویی بیندازید تا با دور کند و آب سرد شسته شود. به این ترتیب با کمترین میزان مصرف آب و برق، می‌توانید براق‌ترین و تمیزترین پرده را تحویل بگیرید.