عطرآلود، فیلمی با ایده خوب اما کم‌رمق!
مصطفی محمودی
منتقد سینما، تئاتر و مدرس دانشگاه
عطرآلود از ایده بسیار خوبی سود برده است؛ ایده‌ای که متأسفانه در بسط فیلمنامه دچار اشکالات فراوانی شده و همین پرداخت ناقص باعث شده تا فیلمی با ایده‌ای خوب اما کم‌رمق را شاهد باشیم. اینکه می‌گویم ایده عطرآلود خوب بوده دلیل دارم و معتقدم فیلمنامه‌نویس یا ایده‌پرداز عطرآلود تجربیات یا مطالعات زیادی در حوزه عطر و عطرسازی داشته که توانسته با چنین ظرافتی آن را به مقوله‌های انسانی و معنوی و اخلاقی پیوند دهد. عطر نیز در تشابه با نت‌های موسیقی به داشتن سه گروه از نت‌های گوناگون توصیف می‌شود که یک رایحه هماهنگ را به وجود می‌آورند. این نت‌ها به مرور زمان آشکار می‌شوند و اولین بویی که از عطر به مشام می‌رسد، مربوط به نت بالایی است. به‌دنبال آن نت میانی احساس می‌شود و در آخرین مرحله نت پایه خود را بتدریج آشکار می‌کند. این نت‌ها با دقت و با توجه کامل به فرایند تبخیر عطر به وجود می‌آیند.
رایحه‌های نت‌های بالایی و میانی تحت تأثیر رایحه نت پایه قرار می‌گیرند، به علاوه رایحه نت پایه نیز بوسیله مواد استفاده شده در نت میانی تغییر می‌کند. سازندگان عطرها معمولاً نت‌های عطرها را منتشر کرده و به طور معمول آنها را به‌صورت هرم رایحه‌ها با عبارات نمایشی و انتزاعی به نمایش می‌گذارند. این تعاریف تخصصی را زمانی که با محتوای موجود در فیلمنامه عطرآلود تطبیق می‌دهیم به راحتی به مفاهیم مستتر در آن پی می‌بریم. اما متأسفانه مشکل از جایی آغاز می‌شود که با وجود پیوند بسیار مناسب این دو مقوله با هم، فیلمنامه نتوانسته در شخصیت‌پردازی و بیان پذیرفتنی روایت خود به‌صورت صحیح و مقبول عمل کند به‌گونه‌ای که اکثر قریب به اتفاق شخصیت‌ها پرداخت کامل و دقیقی ندارند و از سوی دیگر روایت در جای جای اثر دچار لکنت‌های زیادی شده است. اگرچه فیلمساز تلاش کرده از طریق اجزای اجرایی و ساختاری اثر از جمله بازیگری، طراحی صحنه، لوکیشن و... بر جذابیت‌های اثرش بیفزاید و شاید قدری از ضعف‌های محتوایی را بکاهد اما به هر شکل تماشاگر با فیلمی مواجه است که بسان فیلم‌های کلاسیک دهه 40 سینمای ایران تهیه شده و یک فرمول کلیشه‌ای فیلم‌های اینچنینی آن دوران را دستمایه خود قرار داده: یک مرد خانواده‌دوست که دچار لغزش و اشتباهاتی می‌شود و خطا می‌کند و آسیب می‌بیند و در نهایت پشیمان شده و به آغوش همسر مهربان و خانواده‌اش بازمی‌گردد و تلاش می‌کند خطاهایش را جبران کند. اگرچه عطرآلود نگاهی قابل تأمل و زیبا با مقوله‌های معنوی و انسانی داشته و به معنایی یک فیلم خانوادگی و سالم است اما ساختار فیلمنامه و شکل اجرایی آن بشدت شبیه همان کلیشه‌ای است که پیشتر به آن اشاره کردم.
در مجموع اما عطرآلود یک فیلم خانوادگی سالم و شریف است، مؤلفه‌هایی که نیاز جدی امروز سینمای ایران است تا بار دیگر عامه مردم و بویژه خانواده‌ها را با سالنهای سینما آشتی دهد.