راضیه‌خوئینی
مترجم

مفهوم «شهر یک ربع ساعت»، ایده‌ای است که توسط محققی به نام کارلوس مورنو نوآوری شد. او از همه مقامات دولتی دعوت کرد تا مناطق شهری را به گونه‌ای تقسیم‌بندی و سازماندهی کنند که تمام نیازهای شهروندان اعم از رسیدن به محل کار، مدرسه، مراکز تجاری و در کل همه رفت و آمدهای شهری، در عرض یک ربع ساعت امکان‌پذیر باشد؛ یعنی در کمتر از 15 دقیقه و بدون ماشین. این روزها الزامات تحرک شهری و رفت و آمدها با تغییراتی ملموس در شهرها در حال دگرگونی است. علاوه بر این مشکلات اقلیمی، میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان مجبور کرده است تا نحوه رفت و آمد و سفرهای خود، از جمله در داخل شهر را مورد بازبینی قرار دهند. در این میان، خدمات جابه‌جایی خرد، فرصتی واقعی برای بازنگری در فضاهای شهری، علاوه بر حمل‌ونقل عمومی سنتی است. راهکارهایی که باید به آمدوشد بهتر، شهرهای دلپذیرتر برای زندگی، تراکم جمعیت و آلودگی کمتر ازجمله آلودگی صوتی، هوا و خاک منجر شود.

از مفهوم تا کاربرد ملموس تحرک پاک
اقدامات تهاجمی و اهداف بلندپروازانه برای حفاظت از محیط زیست و حمل‌ونقل پاک از سوی تصمیم گیرندگان کشورهایی که نگاهی پیشرو به محیط زیست دارند، کم نبوده‌. هدف روشن است؛ تا سال 2035، دیگر هیچ نوع وسیله نقلیه حرارتی برای فروش ارائه نخواهد شد. این پروژه بلندپروازانه باید به تغییراتی سریع منجر شود، در نتیجه شهرها به آزمایشگاه‌هایی برای انجام این انتقال تبدیل می‌شوند. برای مثال، در لیون، شهرداری، پروژه منطقه تحرک با انتشار حداقل آلاینده را در سال 2022 راه‌اندازی کرد. این امر علاوه بر ممنوعیت دسترسی به آلاینده‌ترین وسایل نقلیه تا سال 2026، شامل سرمایه‌گذاری‌ در زمینه جابه‌جایی سبز می‌شود، از جمله: بازسازی پیاده‌روها یا سرعت بخشیدن به طرح ایجاد مسیرهای دوچرخه‌سواری.
با این حال، این اقدامات احتمالاً منجر به ناامیدی می‌شود، چراکه خودروها وسیله حمل‌ونقل ترجیحی برای اکثر خانواده‌ها باقی خواهد ماند و اگرچه شهروندان به‌دنبال عملی شدن طرح‌های سبز هستند، اما تقاضا برای تحرک در مناطق شهری مدام در حال افزایش است.

جایگزین‌هایی که مردم را ترغیب می‌کند
با افزایش شهرنشینی و در نتیجه فشار زیاد بر شبکه‌های جابه‎‌جایی و حمل و نقل، پیشنهاد راه حل‌های جایگزین باید در اولویت قرار بگیرد. می‌توان به برخی از ابتکارات ازجمله الکترونیکی شدن بانک‌ها یا طرح زوج و فرد برای خودروها اشاره کرد. با این حال، باید به فکر انتقالی مؤثرتر و بیش از هرچیز تکاملی‌تر باشیم.
چندین سال است که پیشنهادهای جایگزین از نظر تحرک نرم رو به افزایش است (جابه جایی نرم یعنی رفت و آمد با وسایل حمل‌ونقل بدون کربن مثل دوچرخه و اسکوتر). ساکنان شهرها هم نسبت به این امر متقاعد شده و آماده‌اند تا تلاش زیادی انجام دهند تا از شهرهایی که فضاهای اختصاصی برای این نوع سفرها ارائه می‌دهند، حمایت کنند. این راهکارها با گذشت زمان، عواقب سودمندی خواهد داشت و سفر با ماشین را کاهش می‌دهد تا سطح آلودگی هوا و صوت کمتر شود، ولی کافی نیست.

یک مدل چندوجهی برای رفع نیازهای مختلف جابه‌جایی
ایده تحرک ‌خرد نقشی اساسی در کنار حمل‌ونقل عمومی برای ایجاد یک سیستم حرکتی طولانی مدت کاربردی، کارآمد و بدون آلودگی دارد. در حال حاضر، تعداد زیادی از مردم جهان علاوه بر استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، به تحرک نرم و استفاده از وسایل نقلیه غیرحرارتی روی آورده‌اند و شاهدیم که رفت و آمد با پای پیاده یا دوچرخه رو به افزایش است.

اتوبوس ترن هوایی، یک نوآوری
از آنجایی که دیگر مترو، اتوبوس و قطارهای شهری جوابگوی شلوغی و ازدحام شهرها نیستند، استارتاپی به نام سوپروی، به منظور تحقق حمل‌ونقل بدون آلودگی و کاهش ترافیک و ازدحام، یک پروژه حمل‌ونقل هوایی را توسعه داده که تلفیقی از ترن هوایی و تله کابین است. این وسیله نقلیه تا سال 2024 قرار است پا به عرصه ظهور بگذارد.
«پرواز بر فراز شهرتان»؛ این شعار آینده‌نگر استارتاپی به نام سوپروی، مستقر در لیون است که در سال 2015 برای تسخیر «مسیرهای هوایی» با هدف رفع تراکم ترافیک شهری در ساعات شلوغی تأسیس شد. مدیر عامل این شرکت، کار خود را در صنعت فتوولتائیک رها کرد تا این ایده را توسعه بدهد: ترانزیت سریع هوایی افراد (PRT). و به این ترتیب «واگن‌های تخم مرغی شکلی» که از ارتفاع 10 متری از سطح زمین روی ریل‌هایی معکوس آویزان شده‌اند، پدیدار شد. واگن‌هایی مجهز به 7 تا 9 صندلی که با سرعت بالا روی شبکه‌ای از خطوط و حلقه‌های به هم پیوسته می‌لغزند تا مسافران را زودتر به مقصد برسانند. سیستم هوشمندی که هر کپسول را کنترل می‌کند، به آن اجازه می‌دهد تا به طور خودکار روی شبکه مسیریابی و هدایت شود. این وسیله حمل‌ونقل عمومی تا سال 2024 در لورن و ایل دوفرانس و سپس در شهرهای دیگر فرانسه راه‌اندازی می‌شود.  سیستم الکتریکی این وسیله نقلیه تا حدی با انرژی خورشیدی شارژ می‌شود و کابین‌های آن می‌توانند حتی برای حمل‌ونقل بار مورد استفاده قرار گیرند. آنها می‌توانند باری معادل 2.5 تن را حمل کرده و با سرعتی بیشتر از یک ماشین به گردش در ‌آیند، بدون موانع و ترافیک.

راحتی و برتری
این شبکه به گونه‌ای طراحی شده که 10هزار مسافر را در هر ساعت جابه جا کند. مسافر از ایستگاه مبدأ حرکت خود، ایستگاه مقصدی را که می‌خواهد به آنجا برسد به سیستم معرفی می‌کند؛ سپس منتظر اولین وسیله نقلیه‌ای می‌شود که مقصدش را نشان می‌دهد و بعد، یکباره به آنجا خواهد رفت. هر کابین، علاوه بر داشتن صندلی‌های راحت، امکان حمل یک کالسکه، دوچرخه یا ویلچر را خواهد داشت. مسیرهای ریلی سوپروی براحتی در منظر شهری قرار گرفته و با زیبایی شهر در تضاد نیست. در اوج تقاضا، هر 3 ثانیه یک کابین وارد ریل می‌شود. اگرچه خالی باشد، ولی بلافاصله راه می‌افتد. برعکس، هر چه تقاضا کمتر باشد، سرعت آن کمتر می‌شود. حتی امکان خصوصی‌سازی کابین با پرداخت هزینه اضافی وجود دارد. ستون‌های این ریل‌ها روی پایه‌هایی با قطر 80 سانتیمتر استوار شده‌اند. کابین‌هایش بی‌صدا بوده و حدود 45 دسی بل – کمتر از یک تراموا – صدا ساطع می‌کنند.

هزینه‌ای جذاب
راه‌اندازی این نوع حمل‌ونقل بین 8 تا 10 میلیون یورو در هر کیلومتر هزینه می‌برد که نصف قیمت یک تله کابین یا تراموا آب می‌خورد. هزینه عملیاتی آن نیز به‌دلیل غیاب راننده کمتر خواهد بود.