استقبال از جشنواره فیلم 100 با صد اثر غیرتهرانی
گزارش یک گریز از مرکز
سید رسول حسینی
خبرنگار
آخرین‌بار سال 97 بود که فیلمسازان کوتاه برای برگزاری جشنواره فیلم 100 گردهم آمدند و گسترش ویروس کرونا برای چهار سال برگزاری این جشنواره را با مخاطره رو‌به‌رو کرد. آبان امسال اما با پایان فضای ملتهب کرونا طی یک نشست خبری به صورت رسمی از پوستر سیزدهمین دوره جشنواره فیلم 100 رونمایی شد و هنرمندان آماده شدند پس از سال‌ها جشنواره‌ای پرشور برگزار کنند. هر چه به زمان برگزاری جشنواره نزدیک می‌شویم، شواهد بسیاری نمایان می‌شود که این جشنواره با گذشته خود تفاوت‌هایی دارد. مهم‌ترین نکته سیزدهمین دوره این جشنواره که روند آن را با دوره‌های گذشته متفاوت کرده است، توجه برگزارکنندگان جشنواره به حضور و نقش‌آفرینی هنرمندان غیرتهرانی است که این امر سبب شده کارگاه‌های بسیاری برای انتقال تجربه با حضور فیلمسازان شاخص در استانها برگزار شود تا استقبال فیلمسازان استانی از جشنواره فیلم 100، پرشور باشد.
قصه فیلم صد
فیلم کوتاه در دنیا ادبیات نظری و نمونه‌های متعددی دارد و بسیاری از فیلمسازان شاخص، کار خود را با تولید فیلم‌های کوتاه شروع می‌کنند. «فیلم صد» اما یک قالب ابداعی است؛ قالبی که نخستین‌بار با جشنواره فیلم 100 و توسط حوزه هنری به فیلمسازان معرفی شد. فیلمساز در یک فیلمِ صد تنها 100 ثانیه فرصت دارد قصه‌ای را برای مخاطبش باز کند، شکل دهد و به نتیجه برساند. بزرگ‌ترین چالش فیلمسازی که قصد می‌کند فیلم صد بسازد،همین است؛ قصه‌گویی در یک زمان بسیار کوتاه. روی همین حساب است که می‌گویند مغز و هسته یک فیلم صد، ایده آن است و بیراه نیست اگر فیلم صد را اساساً یک «فیلم ایده‌محور» بدانیم. رسیدن به ایده، پروراندن آن و نگارش سناریویی که در کوتاهترین زمان ممکن آن ایده را به ثمر برساند، کار دشواری است که فیلمسازان برای ساخت یک فیلم صد، انجامش می‌دهند. شاید همین سختی است که باعث می‌شود برخی از کارشناسان معتقد باشند کسی که بتواند یک فیلم صدِ خوب بسازد، اولین قدم را برای فیلمساز شدن برداشته است. این روزها هنرمندان پرشماری در سراسر کشور برای برداشتن اولین قدم، آماده می‌شوند.
افراد موفق از جشنواره فیلم 100 شروع کردند
وحید شاهی، معاون امور استان‌های مرکز مستند سوره هم درباره این جشنواره می‌گوید: «جشنواره فیلم 100 شروع خوبی برای فیلمسازان جوان خواهد بود و آنها با دقت در گذشته این جشنواره می‌توانند این نکته را دریابند که افراد موفق امروز جامعه فیلمسازی ما، از جشنواره فیلم 100شروع کرده‌اند.»
او در مورد قالب مستند این جشنواره افزود: «استقبال استانها از تولید فیلم 100 ثانیه‌ای با توجه به هزینه تولید کم، بسیار خوب بوده است. به طور کلی فیلم 100 بستر خوبی برای رشد استعداد فیلمسازان جوان، خاصه فیلمسازان غیرتهرانی است. استقبال خوب هنرمندان استانها از جشنواره امسال نشان می‌دهد چرخه تولید در استانها وضعیت خوبی دارد و ان‌شاءالله در جشنواره شاهد مستندهای جذابی خواهیم بود.»
شاهی در مورد رویکرد فراتهران جشنواره نیز افزود: «به طور کلی ظرفیت بالقوه استانها با توجه به تنوع فرهنگی و زیست‌محیطی که دارا هستند بسیار بالا است ولی عدم توجه به استانها طی سال‌های گذشته، سبب مهاجرت فیلمسازان به تهران و دور شدن از محیط اختصاصی خود شده است. تمرکز جشنواره‌هایی مانند 100 نه تنها به استعدادیابی بلکه به تثبیت فیلمسازان در استانها و به تنوع تولیدات ارائه شده نیز کمک خواهد کرد.»
سبد فیلمسازی کشور در حال وسیع شدن است
محدثه پیرهادی، مدیر مرکز تولیدات کوتاه سازمان سینمایی سوره نیز در آستانه برگزاری جشنواره فیلم 100، تولد دوباره این جشنواره را خبر خوبی برای فیلمسازان جوان و مستعد سراسر کشور عنوان کرد و گفت: سازمان سینمایی سوره و معاونت راهبری استان‌های حوزه هنری بر حضور حداکثری هنرمندان استانها در این جشنواره تمرکز ویژه‌ای دارند. پیرهادی درباره حضور فیلمسازان استانی در جشنواره فیلم 100 این‌طور توضیح داد: «با برگزاری کارگاه‌های آموزشی در استانها، حدود 1700 طرح به مراکز استانی حوزه هنری ارسال شد که از این بین بیش از 300 طرح 100 ثانیه‌ای به دست ما رسید که با بررسی‌های صورت گرفته 100 اثر حائز شرایط حمایت قلمداد شد و در ادامه از حمایت‌های سازمان سینمایی سوره و معاونت راهبری استانها بهره بردند. این آثار در حال حاضر در فرایند تولید قرار گرفته‌اند. البته 30 طرح به دلیل فرایند تولید سنگین‌تر و ایده خاصی که داشتند، به صورت ویژه حمایت خواهند شد.» او این حمایت‌ها را ادامه‌دار عنوان کرد و گفت: «مرحله به مرحله تا فیلمساز شدن، این عزیزان را همراهی می‌کنیم و این فیلم‌ها ان‌شاءالله در جشنواره‌های مختلف شرکت خواهند کرد.»
محدثه پیرهادی دلیل تمرکز بر استانها را توسعه سبد فیلمسازی کشور و وسیع کردن پهنه فیلمسازی دانست و اضافه کرد: «با انتخاب جشنواره فیلم 100، فیلمسازان جوان ما از یک فرم کوچک شروع می‌کنند ولی مهم‌ترین رکن فیلمسازی را که ایده‌پردازی است در خلال شرکت در این جشنواره می‌آموزند.»
پیرهادی اما یک گلایه هم دارد؛ گلایه او از شمار اندک خانم‌های فیلمساز در بین 100 طرح برگزیده از استانها است. او گفت: «بنده انتظار داشتم نیمی از شرکت‌کننده‌ها و حتی برگزیده‌ها خانم باشند ولی کمتر از یک‌سوم سهم آنها است. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که گرچه خانم‌ها حضور پرتعدادی نداشته‌اند اما حضورشان در این جشنواره تا اینجا بسیار جدی و فعال بوده که این حضور امیدهای بسیاری را ایجاد کرده است.»
او همچنین درمورد پیش‌بینی‌اش از کیفیت فیلم‌ها گفت: «پیش‌بینی سختی است، اما با توجه به ایده‌های درخشان و فوق‌العاده‌ای که دیدیم بسیار امیدواریم و به نظر من بیش از یک‌سوم حاضرین در این جشنواره ظرفیت این را دارند که بزودی به‌عنوان یک فیلمساز مطرح به استان خود خدمت کنند.»
پیرهادی در انتها تأکید کرد: او و همکارانش هیچ محدودیت محتوایی در ایده‌پردازی برابر فیلمسازان جوان قرار نداده‌اند ولی آنچه واضح است اینکه با توجه به تجربه زیسته هنرمندان غیرتهرانی، این ایده‌ها از موضوعات انسانی بخصوص از محیطی که در آن رشد کرده‌اند نشأت گرفته که این موضوع مایه خرسندی است.
شعار ما «ایران عزیز» است
به گفته یوسف منصوری، دبیر سیزدهمین جشنواره فیلم 100، این جشنواره در سه بخش مسابقه ملی، بین‌الملل و خارج از مسابقه که برای فیلمسازان کودک و نوجوان است، برگزار می‌شود. شرکت‌کنندگان می‌توانند آثارشان را در یکی از بخش‌های ملی یا بین‌المللی شرکت دهند که قالب‌های تولید اثر می‌تواند مستند، داستانی و پویانمایی باشد. مهلت ارسال آثار به این جشنواره نیز چند روز دیگر یعنی دهم بهمن‌ماه به اتمام می‌رسد.
منصوری درباره محتوای جشنواره فیلم100 می‌گوید:«در بخش ملی شعار ما «ایران عزیز» است که توضیحات آن و محورهایش را در سایت جشنواره قرار داده‌ایم. محور‌هایی مانند «امید»، «پیشرفت»، «میهن‌دوستی»، «عدالت»، «آزادی»، «خانواده» و خیلی از چیز‌هایی که به‌عنوان یک ایرانی دوست دارید برای معرفی ایران به آن بپردازید، در این فهرست قرار می‌گیرد. همچنین مواردی مثل «خانواده ایرانی»، «رسم و رسوم محلی و ملی ایرانی»، «فرهنگ میهمان‌دوستی و همنوع‌دوستی»، «یتیم‌نوازی»، «پیشرفت ایران» و «امید به آینده» یا در بخش «تولید ثروت ملی» بحث‌هایی مانند اصلاح الگوی مصرف، اقتصاد دانش‌بنیان و عِرق به مصرف کالای ایرانی از جمله محور‌ها و موضوعاتی است که فیلمسازان می‌توانند متناسب با آنها فیلم را تولید و ارسال کنند.»
میزبانی استانها از کارگاه‌های آموزشی
تاکنون کارگاه‌هایی از ایده تا تولید با محوریت تولید آثار 100 ثانیه‌ای به همت دبیرخانه جشنواره فیلم100 در بسیاری از استانها مثل زنجان، قزوین، هرمزگان، اصفهان و... برگزار شده است. استادان و فیلمسازان برجسته‌ای مانند محمدرضا خردمندان، هادی مقدم‌دوست، حسین دارابی و محمدباقر مفیدی‌کیا از جمله استادان حاضر در این کارگاه‌ها بودند. در رابطه با این کارگاه‌ها محمدرضا خردمندان کارگردان سینما و تلویزیون که خود سابقه شرکت در جشنواره فیلم 100 و دریافت جوایز متعددی را دارد، گفت: «این اتفاق خوبی است که کارگاه‌ها از تهران خارج شده و در حال برگزاری در سراسر کشور است. آنچه در این سفرها با آن مواجه بوده‌ام فقر و بی‌عدالتی آموزشی بوده است که احساس می‌کنم همین امروز هم در سطح کشور وجود دارد. برگزاری کارگاه‌ها در شهرستان‌ها اتفاق مثبتی است که می‌تواند ما را در جهت تحقق عدالت آموزشی حرکت دهد. شاهد اشتیاق بسیار زیادی هم از سوی بچه‌های استانی هستیم که واقعاً مشخص است علاقه‌مند به سینما هستند. باید برنامه‌ریزی جدی‌تری در این زمینه صورت بگیرد و این اتفاق مثبت که به مدد جشنواره فیلم 100 در حال رقم خوردن است، فراگیرتر شود.»
صد، گام اول
ساخت یک فیلم 100ثانیه‌ای، هم کم‌هزینه است، هم کم‌دردسر. برای همین یک گام کم‌ریسک و زودبازده برای کسانی است که رؤیای فیلمساز شدن در سر می‌پرورانند. بعد از چهار سال وقفه، جشنواره فیلم 100 دوباره برای تحقق رؤیاهای فیلمسازان کاراولی برگزار می‌شود. به نام‌هایی که در صف برگزیدگان «صد» قرار می‌گیرند خوب دقت کنید. آنها احتمالاً نسل جدید فیلمسازان این کشور هستند، درست مثل محمدرضا خردمندان و حسین دارابی که درخشیدن در عالم سینما را از «صد» آغاز کردند. سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم 100 به همت سازمان سینمایی سوره، دهم تا دوازدهم اسفند ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد. این زمان را خوب به خاطر بسپارید. فیلم‌های صد، این کوچک‌های ایده‌محور، در راهند.