ســــرمــــقــــالــــه
لزوم بازنگری در جایزه جلال
محمدصادق علیزاده
سردبیر«ایران جمعه»
Mhsadeq1414@gmail.com
پانزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد هم در هفته گذشته در تالار وحدت به کار خود پایان داد. جایزه‌ای که می‌توان آن را حاکمیتی‌ترین کنش ادبی در حوزه کتاب و ادبیات دانست. با این همه اما حالا بعد از پانزده دوره برگزاری ضرورت بازنگری در مورد این جایزه ادبی احساس می‌شود چه آنکه هر رویداد بشری به دلیل آنکه ساخته و پرداخته فکر و ذهن انسان است، لاجرم باید مدام روزآوری شود. طبعا جایزه ادبی جلال هم از این قاعده مستثنی نیست. اصول و سیاست‌های کلی این جایزه توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده است تا مسیر برخورد انتقادی به جریان غربگرا را تسهیل و موجبات تقویت ادبیات و نقد بومی در کشور را فراهم آورد.
سیاستی که در صورت اجرای درست و مراقبت دائم می‌تواند سنگ بنای جریان‌های ادبی و نقد ادبی را بگذارد که ریشه‌هایش درون تاریخ و فرهنگ و جغرافیای این دیار باشند. با همه این احوالات اما به دلیل آنکه مجری پایین‌دستی این سیاست‌های کلی دستگاه‌های اجرایی دولتی بوده و هستند، شکل و شمایل اجرای این سیاست‌ها با رفت و آمد دولت‌های مختلف نوسان پیدا کرده و بعضا حتی در جهت عکس هدف اصلی خود حرکت می‌کنند. از یاد نبرده‌ایم در سوابق جایزه‌ای ادبی که قرار بود هویت و ماهیت آن نگاه انتقادی به غرب باشد، در سال‌های گذشته بعضا آثاری برگزیده و مورد تقدیر قرار گرفتند که هیچ نسبتی با این هویت نداشتند.
لزوم بازنگری در مورد سازوکارهای اجرایی این جایزه ادبی و مراقبت و نظارت نزدیک‌تر شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان نهاد بالادستی در این موارد اهمیت مضاعف پیدا می‌کند.
تجربه دوره‌های گذشته نشان می‌دهد که این شورا در جهت پاسبانی از هویت جایزه جلال، ورود موثر و ملموس نداشته است. همین هم باعث شده سیاست‌های بالادستی مصوب در میدان اجرا متناسب با جهت‌گیری‌های دولتی که در مسند کار است، بالا و پایین شده و از هدف اصلی خود فاصله بگیرند.