معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی از معماری جدید تأمین خوراک می‌گوید

از مشعل تا مخزن

صنعت پتروشیمی ایران در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از موتورهای پیشران اقتصاد ملی، نقشی بی‌بدیل در ایجاد ارزش افزوده، تولید صادرات غیرنفتی و تقویت زیرساخت‌های صنعتی کشور ایفا کرده است. این صنعت که بر پایه منابع عظیم هیدروکربوری و ظرفیت‌های کم‌نظیر فنی و انسانی شکل گرفته، امروز در نقطه‌ای قرار دارد که عملکرد آن نه‌تنهابر تراز اقتصادی کشور، بلکه بر روند توسعه منطقه‌ای، اشتغال‌زایی پایدار و جایگاه ایران در بازارهای جهانی مواد پتروشیمی تأثیری مستقیم دارد. با این حال، مسیر دستیابی به این جایگاه، فراز و فرودهای متعددی را پشت سر گذاشته و اکنون نیز با چالش‌هایی مواجه است که مدیریت علمی، سرمایه‌گذاری هدفمند و هماهنگی ملی را بیش از هر زمان دیگری ضروری می‌سازد. حسن عباس‌زاده، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی در گفت‌وگو با روزنامه ایران، تصویری جامع و تحلیلی از وضعیت کنونی صنعت پتروشیمی ایران ارائه می‌کند؛ تصویری که نه بر اساس کلی‌گویی، بلکه بر پایه واقعیت‌های آماری، برنامه‌های توسعه‌ای و تحلیل روندهای آینده ترسیم شده است. او با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های عظیم ۹۲ میلیارد دلاری انجام‌شده در این صنعت و دستیابی به ظرفیت تولید ۱۰۰ میلیون تن، در عین حال تأکید می‌کند که ۲۲ درصد ظرفیت نصب‌شده همچنان غیرفعال مانده؛ موضوعی که علت اصلی آن کمبود خوراک گازی است، مسأله‌ای که این روزها به یکی از چالش‌های حیاتی اقتصاد انرژی کشور تبدیل شده است. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با رویکردی مبتنی بر ارقام، برنامه‌ها و تجارب عملی، نشان می‌دهد که چگونه تأمین پایدار خوراک پتروشیمی می‌تواند نه‌تنها مسیر توسعه صنعتی را هموار کند، بلکه بنیان‌های ثبات ارزی و رشد اقتصادی کشور را تقویت می‌کند. این گفت‌وگو، فرصتی است برای بازخوانی مسیر گذشته، درک چالش‌های امروز و ترسیم آینده‌ای که در آن صنعت پتروشیمی نقش‌آفرین اصلی اقتصاد مولد ایران باقی بماند.

با توجه به نقش محوری صنعت پتروشیمی در اقتصاد ایران، ارزیابی شما از وضعیت کنونی این صنعت و مهم‌ترین اولویت‌های توسعه‌ای آن چیست؟
صنعت پتروشیمی ایران در دهه‌های اخیر از ارکان اصلی اقتصاد ملی و موتور محرک توسعه صنعتی کشور بوده است. این صنعت امروز با جذب حدود ۹۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، به ظرفیت حدود 100 میلیون تن در سال دست یافته و بر اساس اهداف برنامه هفتم توسعه، مقرر است تا پایان دوره، ظرفیت تولید صنعت به حدود ۱۳۱.۵ میلیون تن افزایش یابد.
با وجود این دستاوردها، حدود ۲۲ درصد از ظرفیت نصب‌شده پتروشیمی کشور غیرفعال مانده است؛ موضوعی که معادل بیش از ۱۸ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری بلااستفاده تلقی می‌شود. مهم‌ترین عامل این ناکارآمدی، چالش تأمین خوراک پایدار است که سبب شده بخشی از ظرفیت‌های ایجادشده در عمل بدون بهره‌برداری بمانند.
این نکته را باید متذکر شوم که در سال‌های اول توسعه میدان گازی پارس جنوبی، به دلیل فراوانی تولید گاز، تمرکز سیاست‌گذاری بر احداث مجتمع‌های پتروشیمی با خوراک گازی قرار گرفت. اما در ادامه، با وجود توسعه نفت و گاز در بالادست صنعت، با گسترش شبکه گازرسانی به سراسر کشور، رشد صنایع، ازدیاد جمعیت و افزایش مصرف بخش‌های خانگی و تجاری، اکنون کشور با پدیده ناترازی انرژی در فصول سرد سال مواجه است؛ به‌گونه‌ای که در دوره‌های اوج مصرف زمستانی، تأمین گاز برای پتروشیمی‌ها با محدودیت جدی روبه‌رو می‌شود. از این رو توسعه صنعت پتروشیمی به پشتوانه خوراک پایدار معنا پیدا می‌کند.
 با توجه به اهداف توسعه‌ای صنعت پتروشیمی در برنامه هفتم توسعه، مقدار گاز مورد نیاز این صنعت نیز افزایشی خواهد بود.
براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده در ابتدای برنامه هفتم توسعه، ظرفیت دریافت گاز صنعت پتروشیمی برای خوراک روزانه حدود ۵۰ میلیون مترمکعب و برای سوخت واحدهای فرآیندی و سوخت واحدهای تولید برق و سرویس‌های جانبی ۶۰ میلیون مترمکعب بود. با این حال، براساس هدفگذاری انجام شده، در پایان این برنامه، ظرفیت گاز لازم برای خوراک به ۸۰ میلیون مترمکعب در روز و برای سوخت نیز به ۸۰ میلیون مترمکعب می‌رسد؛ به‌عبارت دیگر، مجموع نیاز روزانه صنعت پتروشیمی به گاز تا افق برنامه هفتم به حدود ۱۶۰ میلیون مترمکعب 
افزایش می‌یابد.
این در حالی است که صنعت پتروشیمی هم‌اکنون با چالش تأمین خوراک روبه‌روست و تداوم این وضعیت می‌تواند افزون بر افزایش هزینه فرصت از دست‌رفته، روند توسعه و ارزش‌آفرینی صنعت پتروشیمی را با چالش‌های جدی‌تری مواجه کند. 

کمبود فعلی خوراک گاز چه پیامدی برای برنامه‌های توسعه‌ای صنعت پتروشیمی در دوره برنامه هفتم به دنبال دارد؟
شرکت ملی صنایع پتروشیمی از ابتدای استقرار دولت چهاردهم، همسو با تحقق اهداف توسعه‌ای صنعت پتروشیمی و به‌منظور رفع چالش‌های موجود در زمینه تأمین خوراک واحدهای تولیدی، اقدام به تشکیل «کمیته ویژه تأمین پایدار خوراک» کرده است. این کمیته به‌عنوان یکی از ساختارهای کلیدی تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری در حوزه پایداری زنجیره تولید، تمامی مسیرهای ممکن برای تأمین پایدار و بهینه خوراک مجتمع‌های پتروشیمی کشور را مورد بررسی دقیق و کارشناسی قرار می‌دهد.
هدف اصلی از تشکیل این کمیته، جلوگیری از توقف یا کاهش ظرفیت تولید در واحدهای پتروشیمی و اطمینان از بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های نصب‌شده در کشور است. در واقع، سیاست‌گذار به دنبال آن است که هیچ مجتمع یا ظرفیت تولیدی در کشور به دلیل کمبود خوراک، غیرفعال یا نیمه‌فعال باقی نماند و سرمایه‌گذاری‌های عظیم انجام‌شده در این حوزه به‌صورت مستمر در چرخه تولید و صادرات قرار گیرد.
 
اولویت‌های اصلی این کمیته چیست؟
کمیته تأمین پایدار خوراک، مأموریت‌های خود را در قالب سه محور اصلی و راهبردی دنبال می‌کند؛ اول، سرمایه‌گذاری مستقیم شرکت‌های پتروشیمی در میادین گازی با هدف تضمین پایداری و تنوع‌بخشی به منابع خوراک؛ مقرر شده است که شرکت‌های پتروشیمی با مشارکت در طرح‌های توسعه میادین گازی در فرآیند تولید و تأمین گاز مورد نیاز خود نقش فعال ایفا کنند. این رویکرد افزون بر افزایش تاب‌آوری صنعت در برابر نوسانات تأمین گاز، سبب هم‌افزایی بین بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی می‌شود.
دوم، جمع‌آوری و استفاده از گازهای همراه نفت و مشعل؛ بخش قابل‌توجهی از گازهای همراه نفت در کشور به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم، سوزانده می‌شوند که هم خسارت اقتصادی و هم آسیب زیست‌محیطی در پی دارد. کمیته تأمین پایدار خوراک با همکاری شرکت‌های تابعه وزارت نفت، طرح‌هایی را برای جمع‌آوری، فرآورش و تزریق مجدد این گازها به چرخه تولید پتروشیمی‌ها در دستور کار قرار داده است تا از اتلاف منابع هیدروکربوری جلوگیری شود و زمینه تأمین پایدار خوراک گازی برای صنایع فراهم آید. بخشی از طرح‌های جمع‌آوری گازهای مشعل به بهره‌برداری رسیده‌اند و در سال‌جاری هم بخش عمده‌ای از آن در فاز اول طرح جمع‌آوری گازهای مشعل شرق کارون ازسوی شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج فارس و فاز دوم ان‌جی‌ال 3200 به بهره‌برداری می‌رسند و در ادامه امیدواریم در سال‌های آینده همه مشعل‌های بخش نفت و گاز جمع‌آوری شوند.
سوم، بهینه‌سازی مصرف انرژی در سطح ملی؛ در شرایطی که بخش خانگی و تجاری کشور در فصول سرد با افزایش چشمگیر مصرف انرژی مواجه است، مدیریت هوشمند مصرف و ارتقای بهره‌وری انرژی در صنایع و بخش عمومی به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است. از این ‌رو، یکی از اولویت‌های کمیته، کاهش شدت انرژی، اصلاح الگوی مصرف و ارتقای فناوری‌های بهینه‌ساز در فرآیندهای تولید پتروشیمی است تا بتوان از منابع موجود به‌صورت کارآمدتر بهره گرفت. در این راستا، شرکت ملی صنایع پتروشیمی 12 طرح بهینه‌سازی گاز در بخش خانگی و تجاری را آماده کرده است و پارسال یکی از این طرح‌ها را با مشارکت دو شرکت پتروشیمی و با همکاری شرکت ملی گاز ایران در پنج استان سردسیر عملیاتی کرد که نتایج بسیار خوبی داشت و از محل گاز صرفه‌جویی شده بخشی از کمبود خوراک آن دو شرکت پتروشیمی تأمین شد. امسال نیز با تأکید وزیر نفت، در قالب طرح کارورهای انرژی این موضوع پیگیری می‌شود و چندین شرکت پتروشیمی متقاضی سرمایه‌گذاری در این بخش شده‌اند.
 
صنعت پتروشیمی آیا گامی برای سرمایه‌گذاری در میادین گازی برداشته است؟
بر اساس مصوبه هیأت وزیران، مقرر شده اگر شرکت‌های پتروشیمی در توسعه میادین گازی سرمایه‌گذاری کنند، تمام گاز تولیدی آن میدان به همان شرکت تعلق گیرد. این یک مدل برد-برد است؛ دولت از سرمایه بخش خصوصی برای توسعه استفاده می‌کند و پتروشیمی‌ها هم امنیت خوراک بلندمدت به‌دست می‌آورند.
در همین چهارچوب، چند میدان گازی مشخص شده و اولین قرارداد طرح توسعه میدان‌های گازی گردان و پازن بین شرکت ملی نفت ایران با مشارکت گروه باختر، هلدینگ پتروفرهنگ و انرژی‌گستر هانا امضا شده است که در آستانه تنفیذ قرار دارد. این اتفاق می‌تواند نقطه عطفی در تأمین پایدار خوراک صنعت باشد. تجربه جهانی نشان می‌دهد، درصورتی که زنجیره تولید از منبع خوراک تا محصول نهایی در اختیار یک نهاد یا کنسرسیوم باشد، پایداری تولید و بازده اقتصادی افزایش می‌یابد. ما دقیقاً به‌دنبال تحقق همین الگو در ایران هستیم.

پروژه‌های جمع‌آوری گازهای مشعل چقدر در تحقق هدف تأمین خوراک پایدار مؤثرند؟
پروژه‌های جمع‌آوری گازهای مشعل ازجمله طرح‌های راهبردی و حیاتی در مسیر تحقق توسعه پایدار صنعت پتروشیمی و حفظ منابع ملی به شمار می‌آیند. در شرایطی که کشور با چالش‌هایی در زمینه تأمین پایدار خوراک واحدهای پتروشیمی مواجه است، این پروژه‌ها می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای در جبران بخشی از کمبود خوراک و ارتقای بازده اقتصادی زنجیره ارزش ایفا کنند.
بر اساس آخرین برآوردها، چنانچه حجم گاز مشعل‌ها به‌طور کامل جمع‌آوری و فرآورش شود، بخش قابل‌توجهی از خوراک مورد نیاز مجتمع‌های پتروشیمی کشور تأمین شده و از هدررفت سالانه میلیاردها دلار منابع ارزشمند جلوگیری خواهد شد.
در همین راستا، امسال پروژه ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ (NGL 3100) با هدف جمع‌آوری و بازیافت گازهای مشعل منطقه غرب کارون به‌بهره‌برداری رسید؛ این طرح، از پروژه‌های کلیدی زنجیره تأمین خوراک در جنوب غرب کشور به شمار می‌آید و با بهره‌برداری کامل آن، گامی بلند در مسیر کاهش ناترازی گازی در بخش پتروشیمی برداشته می‌شود. در کنار این پروژه، فاز دوم پالایشگاه گاز هویزه خلیج فارس (ان‌جی‌ال ۳۲۰۰) نیز در مراحل پایانی است.
به موازات این اقدام‌ها، طرح «بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون از سوی پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس در حال اجراست. این طرح یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی کشور محسوب می‌شود و بر اساس برنامه‌ریزی‌ها قرار است منجر به خاموشی 59 مشعل فعال در این منطقه شود. تاکنون ۱۴ مشعل خاموش شده و عملیات اجرایی برای خاموش‌سازی سایر مشعل‌ها با سرعت در حال پیشرفت است.
جمع‌آوری گازهای مشعل نه‌تنها از منظر تأمین پایدار خوراک برای صنعت پتروشیمی اهمیت دارد، بلکه اثرات مثبت زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای نیز به همراه دارد. این اقدام سبب کاهش قابل‌توجه انتشار آلاینده‌های گلخانه‌ای و گازهای سمی، جلوگیری از اتلاف منابع ملی و افزایش بهره‌وری انرژی می‌شود. افزون بر آن، خاموشی مشعل‌ها نماد حرکت صنعت نفت و پتروشیمی ایران به سوی الگوی توسعه سبز و پایدار است که در هماهنگی با سیاست‌های کلان کشور در زمینه کاهش شدت انرژی و حفاظت از محیط زیست قرار دارد.

شما به بهینه‌سازی مصرف در کنار توسعه منابع جدید خوراک نیز اشاره کردید. چه اقدام‌هایی در این زمینه انجام شده است؟
بهینه‌سازی مصرف انرژی امروز نه‌تنها یک ضرورت اقتصادی، بلکه یکی از ارکان اصلی پایداری خوراک در صنایع راهبردی کشور به شمار می‌آید. واقعیت آن است که در ماه‌های سرد سال، بویژه در زمستان، مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی، عمومی و تجاری به‌صورت قابل‌توجهی افزایش می‌یابد؛ به‌گونه‌ای که در برخی روزها، سهم این بخش‌ها از مصرف کل کشور به بیش از ۷۰ درصد می‌رسد. این رشد ناگهانی در مصرف، سبب می‌شود تخصیص گاز به صنایع بزرگ از جمله مجتمع‌های پتروشیمی با محدودیت جدی مواجه شود و بخشی از ظرفیت تولیدی کشور بلااستفاده بماند.
در همین راستا، شرکت ملی صنایع پتروشیمی با همکاری شرکت ملی گاز ایران و مشارکت بخش خصوصی، پویش ملی «کاهش ۱۰ درصدی مصرف انرژی» را پارسال اجرا کرد. هدف اصلی این پویش این بود که با مشارکت مستقیم مردم و نهادهای اجتماعی، تنها با کاهش ۱۰ درصد از مصرف روزانه گاز در بخش خانگی، بتوان خوراک مورد نیاز بخش قابل‌توجهی از صنایع پتروشیمی کشور را تأمین کرد. این سیاست از منظر اقتصادی، زیست‌محیطی و صنعتی، نمونه‌ای از مدیریت هوشمند منابع انرژی با رویکرد مشارکت عمومی است.
پارسال در اجرای این طرح، شرکت‌های پتروشیمی زاگرس و پردیس به‌عنوان سرمایه‌گذاران اصلی و پیشگامان پویش ایفای نقش کرده‌اند. افزون بر این، سازمان‌های مردم‌نهاد نیز در این پویش حضور مؤثر داشتند. نقش این مجموعه‌ها، افزون بر همکاری در اجرای طرح‌های بهینه‌سازی فنی، در زمینه فرهنگ‌سازی عمومی و ارتقای آگاهی جامعه نسبت به اهمیت مصرف بهینه انرژی نیز بسیار کلیدی است.
پویش کاهش ۱۰ درصدی مصرف گاز، فراتر از یک پروژه صرفاً فنی است؛ این طرح را باید حرکتی فرهنگی، ملی و مشارکتی دانست که هدف آن تغییر نگرش جامعه نسبت به ارزش انرژی و ضرورت صیانت از منابع طبیعی کشور است. 
در حقیقت، هر مترمکعب گازی که در بخش خانگی صرفه‌جویی شود، می‌تواند به خوراک واحدهای تولیدی و صنایع ارزش‌آفرین اختصاص یابد؛ صنایعی که با تبدیل گاز به محصولات پتروشیمیایی با ارزش افزوده بالا، نه‌تنها برای کشور درآمد ارزی ایجاد می‌کنند، بلکه سبب رشد اشتغال، توسعه منطقه‌ای و ارتقای جایگاه ایران در زنجیره جهانی انرژی می‌شوند.

برنامه‌ای برای استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در مجتمع‌های پتروشیمی وجود دارد؟
بله. همسو با تحقق سیاست‌های کلان کشور در زمینه توسعه پایدار، کاهش شدت انرژی و حرکت به سمت اقتصاد کم‌کربن، صنایع پتروشیمی برنامه‌ای جامع را برای گسترش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در مجتمع‌های پتروشیمی تدوین و در حال اجرا دارند. هدف از این برنامه، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی و تنوع‌بخشی به منابع تأمین انرژی واحدهای تولیدی است.
بهره‌گیری از منابع تجدیدپذیر نظیر؛ انرژی خورشیدی و بادی می‌تواند نقشی مؤثر در ارتقای پایداری عملیاتی و زیست‌محیطی صنعت پتروشیمی ایفا کند. در همین راستا، در سال‌جاری، مجموعه پتروشیمی‌های کشور توانسته‌اند بیش از ۱۰۰ مگاوات برق از محل نیروگاه‌های بادی و خورشیدی تولید کنند؛ اقدامی که نقطه عطفی در مسیر‌ گذار انرژی در بخش پتروشیمی به شمار می‌رود.
پروژه نصب توربین‌های بادی با ظرفیت قابل‌توجه در استان سیستان و بلوچستان در دست اجراست. این منطقه یکی از بهترین نقاط کشور برای توسعه نیروگاه‌های بادی محسوب می‌شود.
رویکرد فعلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر پایه ترکیب هوشمند سبد انرژی مجتمع‌ها است؛ به این معنا که در آینده نزدیک، بخشی از انرژی موردنیاز واحدهای تولیدی از منابع تجدیدپذیر و بخشی از طریق بهینه‌سازی مصرف سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود. این سیاست همسو با تعهدات ملی در حوزه کاهش شدت مصرف انرژی، حفظ محیط زیست و افزایش تاب‌آوری شبکه انرژی کشور تدوین شده است.
هدف نهایی آن است که صنعت پتروشیمی ایران، افزون بر حفظ جایگاه خود در تولید محصولات پتروشیمی، در عرصه فناوری‌های انرژی پاک و کاهش ردپای کربن نیز به یکی از بازیگران پیشرو منطقه تبدیل شود.

با توجه به جایگاه این صنعت، تأمین خوراک پایدار چه تأثیری بر اقتصاد کلان کشور دارد؟
صنعت پتروشیمی به‌عنوان یکی از ارکان راهبردی اقتصاد ایران، نقشی تعیین‌کننده در خلق ارزش‌افزوده، اشتغال‌زایی و تأمین درآمدهای ارزی کشور ایفا می‌کند. این صنعت با دارا بودن 73 مجتمع تولیدی در کشور، نه‌تنها بخش مهمی از تولیدات پایه صنعتی را تأمین می‌کند، بلکه در زنجیره صادرات غیرنفتی ایران نیز جایگاهی ممتاز دارد.
حدود ۹ درصد از گاز طبیعی مصرفی کشور در صنعت پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ حدود نیمی از این میزان برای تأمین خدمات یوتیلیتی شامل تولید آب، برق و بخار و نیم دیگر به‌عنوان خوراک اصلی فرآیندهای شیمیایی و تولیدی صنعتی با درآمد سالانه حدود 24 میلیارد دلاری مصرف می‌شود. اهمیت این موضوع از آنجا ناشی می‌شود که پایداری خوراک، به‌طور مستقیم با پایداری تولید، صادرات و ارزآوری کشور گره خورده است. در واقع، هرگونه نوسان در تأمین خوراک گازی مجتمع‌های پتروشیمی، به معنای اختلال در جریان تولید محصولات، کاهش صادرات و محدود شدن منابع ارزی کشور است. این در حالی است که سالانه حدود 15 میلیارد دلار درآمد ارزی از محل صادرات محصولات پتروشیمی حاصل می‌شود و بخش قابل‌توجهی از نیازهای ارزی کشور، از جمله؛ تأمین کالاهای اساسی، دارو، تجهیزات صنعتی و مواد اولیه، از همین مسیر تأمین می‌شود.
به همین دلیل، هر گام در مسیر تأمین و پایداری خوراک پتروشیمی‌ها، در واقع گامی در جهت تقویت بنیان‌های ثبات اقتصادی کشور است. تأمین پایدار خوراک به معنای تضمین تداوم تولید، افزایش صادرات، ارتقای تراز ارزی و تقویت توان رقابتی ایران در بازارهای بین‌المللی محصولات پتروشیمی است.
در مجموع، صنعت پتروشیمی را می‌توان ستون اقتصاد مولد ایران دانست؛ صنعتی که با اتکا به دانش فنی بومی، سرمایه انسانی متخصص و زیرساخت‌های گسترده انرژی، توانسته است از منابع هیدروکربوری کشور، ارزش اقتصادی و اشتغال گسترده خلق کند. بنابراین، تضمین پایداری خوراک این صنعت، ضامن استمرار رشد اقتصادی، ثبات ارزی و توسعه پایدار کشور خواهد بود.

با این توضیحات، چشم‌انداز آینده صنعت پتروشیمی را چگونه می‌بینید؟
شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تکیه بر ظرفیت‌های گسترده کشور در حوزه منابع هیدروکربوری، زیرساخت‌های صنعتی و سرمایه انسانی متخصص، راهبردی بلندمدت را برای تبدیل ایران به هاب پتروشیمی منطقه تدوین کرده است. این هدف، نه‌تنها نمادی از توانمندی ملی در عرصه انرژی و فناوری است، بلکه گامی اساسی در جهت تنوع‌بخشی به اقتصاد کشور، افزایش تاب‌آوری در برابر نوسانات نفت خام و توسعه صادرات غیرنفتی محسوب می‌شود.
در چهارچوب برنامه هفتم توسعه، دستیابی به ظرفیت تولید 131.5 میلیون تن محصولات پتروشیمی در سال، اولین گام در این مسیر بزرگ است. تحقق این هدف، به معنای توسعه ظرفیت‌های صنعت و تثبیت جایگاه ایران در میان کشورهای پیشرو در تولید مواد پتروشیمی در منطقه است. اما این نقطه پایان نیست؛ بلکه آغاز مرحله‌ای جدید از تحول کیفی در ترکیب سبد محصولات پتروشیمی کشور به شمار می‌آید. در گام بعدی، راهبرد اصلی صنعت حرکت از تولید مواد پایه همچون متانول، اوره و آمونیاک به سمت محصولات با ارزش افزوده بالاتر و تکمیل زنجیره ارزش است. تحقق این هدف، افزون بر افزایش سودآوری و رقابت‌پذیری جهانی صنعت پتروشیمی ایران، سبب ایجاد فرصت‌های شغلی تخصصی و تقویت صنایع پایین‌دستی نیز می‌شود. با این حال، شرط اساسی و غیرقابل ‌جایگزین برای دستیابی به تمام این اهداف، تأمین پایدار خوراک است. از این رو، شرکت ملی صنایع پتروشیمی با همکاری نزدیک شرکت‌های ملی نفت و گاز ایران، تمامی توان خود را بر سه محور کلیدی جمع‌آوری و فرآورش گازهای همراه نفت، سرمایه‌گذاری مستقیم در توسعه میادین گازی و اصلاح الگوی مصرف و بهینه‌سازی انرژی متمرکز کرده است. چشم‌انداز پیش‌ِروی صنعت پتروشیمی ایران، فراتر از افزایش ظرفیت تولید است؛ این چشم‌انداز بر پایه تحول فناورانه، تنوع محصول، پایداری زیست‌محیطی و تاب‌آوری اقتصادی استوار است. دستیابی به جایگاه هاب منطقه‌ای، مستلزم رویکردی جامع، آینده‌نگر و مبتنی بر بهره‌وری است. شرکت ملی صنایع پتروشیمی با این رویکرد، تلاش دارد تا ایران را از صادرکننده مواد خام و پایه به تولیدکننده و صادرکننده محصولات پیشرفته با ارزش افزوده بالا تبدیل کند؛ مسیری که نه‌تنها آینده صنعت پتروشیمی، بلکه آینده اقتصاد کشور را نیز متحول خواهد کرد.
در پایان، آیا پیشنهاد و توسعه‌ای برای فعالان این صنعت و مردم دارید؟
صنعت پتروشیمی ایران یکی از پویاترین و راهبردی‌ترین بخش‌های اقتصاد ملی است؛ صنعتی که با اتکا به منابع غنی هیدروکربوری کشور، توان علمی و فنی متخصصان ایرانی و سرمایه‌گذاری گسترده داخلی و خارجی، توانسته است به یکی از ستون‌های اصلی رشد اقتصادی و صادرات غیرنفتی تبدیل شود. با این حال، تداوم مسیر رشد و ارتقای جایگاه جهانی صنعت پتروشیمی مستلزم هم‌افزایی واقعی میان تمامی ارکان کشور است. دولت، بخش خصوصی، نهادهای علمی و در نهایت مردم، باید در یک جهت واحد و با درک مشترک از منافع ملی حرکت کنند. تنها در سایه این هم‌افزایی است که می‌توان به تأمین پایدار خوراک، توسعه متوازن زنجیره ارزش و ارتقای بهره‌وری انرژی دست یافت. یکی از پایه‌های اصلی تحقق این هدف، فرهنگ‌سازی در مصرف بهینه انرژی است. در شرایطی که بخش قابل‌توجهی از گاز طبیعی کشور در فصول سرد به مصرف خانگی می‌رسد، ضروری است که فرهنگ صرفه‌جویی به‌عنوان یک مسئولیت ملی مورد توجه قرار گیرد. هر مترمکعب گاز صرفه‌جویی‌شده، نه فقط یک واحد انرژی ذخیره‌شده، بلکه فرصتی برای اشتغال، تولید و رشد اقتصادی است. در نهایت، چشم‌انداز توسعه صنعت پتروشیمی ایران فراتر از افزایش ظرفیت تولید است؛ این چشم‌انداز بر پایه پایداری خوراک، هم‌افزایی ملی و حرکت از خام‌فروشی به تولید ارزش‌افزوده بالا استوار است. اگر تمامی بخش‌ها با درک مشترک از این مأموریت ملی حرکت کنند، صنعت پتروشیمی می‌تواند پیشران تحقق اقتصاد مقاومتی و الگوی توسعه پایدار در ایران شود، الگویی که در آن، هر واحد گاز نه می‌سوزد و نه تلف می‌شود، بلکه به اشتغال، دانش و ثروت ملی تبدیل می‌شود. 