عسگر قهرمان‌پور |  مترجم کتاب میان هایک و پوپر

کتاب «میان هایک و پوپر» مجموعه‏ مقالاتی است که مترجم آنها را انتخاب کرده است به اضافه دو مقاله اول و پایانی کتاب که نویسنده برای مخاطبان ایرانی به رشته تحریر درآورده است. افزون آنکه، نویسنده پانوشت‏هایی هم برای مقالات ترجمه شده به فارسی در پاسخ به پاره‏ای از پرسش‏هایی افزوده‏اند که در مقالات لاتین منتشر شده وجود نداشت. آشنایی مترجم با نویسنده به واسطه حسین پایا، مدیر محترم انتشارات طرح نو بوده که قدردان ایشان هستیم. از استاد بزرگوار، دکتر علی پایا هم بی‏نهایت سپاسگزارم که زمان زیادی را برای بازبینی محتوایی اختصاص داده است.
جرمی شی‏یر‏مر نویسنده مجموعه مقالات «میان هایک و پوپر» (متولد 1948 لندن) فارغ‏التحصیل مدرسه‏ اقتصادی لندن است. او هشت سال دستیار کارل پوپر، فیلسوف پرآوازه سده بیستم بود. رساله‏ دکتری شی‏یر‏مر درباره کندوکاوی در اندیشه‏های هایک بود که جایزه مشترک سِر ارنست بارکر از انجمن مطالعات علوم سیاسی بریتانیا را از آنِ خود کرد. تا زمان بازنشستگی‏ در اواخر سال 2013، در دانشگاه ملی استرالیا و پیش‏تر در دانشگاه ادینبورگ، فلسفه و در دانشگاه منچستر، نظریه سیاسی تدریس می‏کرد. او همچنین مدیر مطالعات مرکز سیاست‌گذاری در لندن و استاد مدعو در دانشگاه جرج ماسون بوده وحوزه علاقه‏ پژوهشی خود را فلسفه‏ اجتماعی و عقلانیت نقاد تعریف کرده است. هشت سال به عنوان دستیار پژوهشی کارل پوپر، شهرت او را در میان محافل فلسفی اروپا دوچندان کرد. همنشینی با پوپر باعث شد او خود را وامدار اندیشه‏های او ‏بداند.
همان‌طور که فرزین وحدت، استاد علوم اجتماعی در دانشگاه‏های هاروارد و بوستون درباره کتاب می‏نویسد: «کتاب میان هایک و پوپر، که ترجمه مقالات متعددی از جرمی شی یرمر است، حاوی نکات بسیار مهمی برای کشور ایران در حال حاضر و آینده نه چندان دور است. در این مجموعه مقالات، تعدادی از «دو گانه‏های اساسی» و مسائل عمیق اجتماعی/سیاسی که جهان غرب در چند قرن اخیر با آن مواجه بوده است، مطرح می‌شود که هم‌اکنون نیز جامعه ایران با آن درگیر شده است و چه بسا در آینده نزدیک این مقوله‏ها به طور جدی‏تر هم جامعه ایران را به خود مشغول سازد. این دوگانه‏ها عبارتند از: اقتصاد مبتنی بر بازار در مقابل اقتصاد دولت محور و یا برنامه‏ریزی وسیع دولتی؛ آزادی فردی در مقابل عدالت اجتماعی؛ دولت رفاهی در مقابل لسه‌فر و لیبرتاریانیسم. از طرفی دیگر مقولاتی مانند محک‏زنی آرا و عقاید توسط مفهوم خطاپذیری و ابطال‏پذیری پوپر که نوعی نگاه نقادانه را نسبت به ایدئولوژی‌ها و باور‌های سیاسی، اجتماعی و اخلاقی ترویج می‏دهد در این کتاب مورد بحث‏های دقیق و موشکافانه قرار می‌گیرند. جامعه ایران در حال دگردیسی‏های عمیق و شگرف است که مطالب این مجموعه مقالات می‌تواند راهنمایی‏های بسیار مفیدی برای طرح و گفت‌وگو در مورد این پرسش‏ها فراهم آورد.» جرمی شی‌یرمر، هنوز نگاهی امیدوارانه به آینده ایران دارد و وجود تبادل آراء و گفت‏وگوی دانشگاهی میان روشنفکران دارای پیشینه‌های اندیشگی در تقابل با یکدیگر‏ را نشانه‏های امید برای آینده این کشور می‏داند و معتقد است دقیقاً به این دلیل که گفت‏وگو بین افراد با پیشینه‏های فکری متفاوت در ایران امکان‏پذیر است، این کشور می‌تواند نقشی کلیدی در شرایط دشوار فعلی جهان ایفا کند. اما او شرط چنین امیدی را منوط به بیان آزادانه دیدگاه‏ها است. او گفت‌و‌گو میان جریان‏های فکری خارج از ایران و داخل ایران را سودمند می‏داند و معتقد است فقدان گفت‌و‌گوی دموکراتیک میان جریان‏های داخل و بیرون بویژه میان ایرانیانی که سال‏ها پیش مهاجرت کرده‏اند، باعث کژفهمی و برداشت اشتباه از آنچه در ایران اتفاق می‏افتد شده است.
شی‌یرمر همچنین شرط این امیدواری به آینده ایران را تساهل و تحمل فکری می‏داند و بر این نکته تأکید می‌کند که یادگیری از همدیگر نیازمند توافق در عقاید بنیادین نیست. منظور او این است که برای رسیدن به اجماع در خصوص حکمرانی کشور باید در حوزه عمومی و دغدغه‏های مشترک مردم به توافق برسیم نه مسائل خصوصی و اعتقادی که تجربه نشان داده رسیدن به توافق بر سر عقاید و اعتقادات بنیادی امری بسی دشوار و شاید محال باشد و آنچه مهم است سرنوشت مشترک مردم در مسائل و دغدغه‌های مشترک است. او می‌نویسد، تنها چیزی که نیاز است اینکه ما با حسن نیت با یکدیگر مواجه شویم، اینکه همه ما به حقیقت علاقه داشته باشیم و بخواهیم از یکدیگر یاد بگیریم. در نوشتار کوتاه بر دیدگاه‏های نویسنده در خصوص ایران تأکید کردم. شی‌یرمر در این کتاب بحث‏های زیادی را مطرح کرده است که دال مشترک همه آنها از منظر عقلانیت نقاد است. او از این منظر به مصاف بسیاری از فیلسوفان سیاسی بزرگی چون جان گری، استاد راهنمای خودش، فون هایک و دیگران می‌رود.

 میان هایک و پوپر

 نویسنده‌: جرمی شی‌یرمر
  ترجمه:  عسگر قهرمان‌پور
  انتشارات: طرح نو
  تعداد صفحه: ۴۰۰ صفحه
  قیمت: ۴۸۰ هزار تومان