نیکنام حسینی‌پور

رئیس روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارشاد

ابو عمرو مکی گفته است:«زواید یقین از بلندی کواشف حضور است؛ آن‌گاه که پرده غیب بردارند از دل، آنگه دل، غیب ببیند.»
میان دومین کاروان از جوانان ایرانی که با بدرقه عباس میرزای نایب‌السلطنه برای آموختن علوم و فنون جدید به غرب رفتند، صالح کازرونی (بعدها میرزاصالح شیرازی) چهره‌ای متمایز بود. او هدفی متفاوت از دیگران داشت و دستاوردش برای میهن، «یکه» و ماندگار بود. میرزاصالح در انگلستان به یادگیری فنون چاپ و زبان‌های مختلف پرداخت و پس از بازگشت به ایران، اقدامی سترگ انجام داد؛ معرفی «کاغذ اخبار» به اقلیم اندیشه ایرانی. «کاغذ اخبار» به‌ مانند آتشی که پرومته از خدایان برای انسان‌ها آورد، ارمغانی بی‌بدیل برای ایرانیان بود. ترجمه تحت‌اللفظی «newspaper» به «کاغذ اخبار»، معنایی فراتر از صرفاً یک واژه داشت. «اخبار» در تمدن ایرانی-اسلامی بار معنایی عمیقی دارد؛ به معنای دانایی و هر آنچه که بتوان گزارش کرد. این مفهوم در علم حدیث نیز جایگاه ویژه‌ای دارد، چرا که خبر، ابزاری برای شناخت سنت رسول‌الله(ص) و ائمه معصومین(ع) است و در نظام معرفت‌شناسی اسلامی نقش کلیدی ایفا می‌کند. بنابراین «کاغذ اخبار» چیزی بیش از یک روزنامه بود؛ آن، کاغذ دانایی بود؛ دانایی‌ای که یا از عالم غیب نشأت می‌گیرد یا از عالم شهود. ایمان قلبی به عالم غیب از نظر حق‌تعالی اولین صفت مؤمنان است:«الَّذِینَ یؤْمِنُونَ بِالْغَیبِ.» شناخت عالم غیب نیز از شناخت عالم شهود آغاز می‌شود، چنانکه سعدی گفته است:«برگ درختان سبز در نظر هوشیار / هر ورقش دفتری است معرفت کردگار»
انتشار روزنامه در ایران، مسیری پرچالش اما پربار داشت. میراث «کاغذ اخبار» در «وقایع‌ اتفاقیه» ادامه یافت؛ روزنامه‌ای که زیر نظر حکومت وقت منتشر می‌شد و شاید به همین دلیل نمی‌توانست نقد مستقلی ارائه کند. با این حال مصلحان و روشنفکران با انتشار جریده‌هایی نظیر «ثریا» و «اختر» از خارج مرزها این خلأ را پر کردند.
روزنامه ایران، این ورق دانایی، ترکیبی از ویژگی‌های وقایع اتفاقیه و جریده‌های مستقل نظیر ثریا و اختر است. از اولین شماره تاکنون، رسالت آن آگاهی‌بخشی به ایرانیان بوده است؛ چه در حوزه دولت و چه در عرصه ملت. این روزنامه به‌رغم وابستگی به دولت، نقش نقادانه خود را فراموش نکرده و نباید بکند و با آگاهی‌بخشی، ایرانیان را به تعقل و تصمیم‌گیری دعوت کرده است. ویژگی برجسته روزنامه ایران در این است که با انتشار اخبار و گزارش‌های تحلیلی از دولت، فرصت تصمیم‌گیری آگاهانه را برای مردم فراهم می‌کند. مردم با مطالعه این گزارش‌ها، از عملکرد دولت آگاه می‌شوند و در نهایت تصمیم خود را پای صندوق‌های رأی عملی می‌کنند. این روزنامه به‌ درستی رکن چهارم دموکراسی را معنا کرده است. هرچند تغییر دولت‌ها ممکن است مدیران فکری آن را تغییر دهد، اما رسالت آگاهی‌بخشی و نقد به لطف خبرنگاران آن، همواره باقی مانده است. روزنامه ایران در حقیقت، ادامه همان «کاغذ اخبار» است؛ کاغذی که دانایی را به ایرانیان هدیه داد و آنان را در مسیر پیشرفت و آگاهی یاری کرد.