آبرویم برای ملت
محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاون اقتصادی سیدابراهیم رئیسی در دولت سیزدهم، در سال 1333 در مسجدسلیمان متولد شد. او مبارزاتش علیه رژیم پهلوی را در دوران دبیرستان آغاز کرد و پس از دستگیری توسط ساواک، فعالیتهای سیاسیاش را گسترش داد. رضایی در سال 1353 به دانشگاه علم و صنعت راه یافت و همان سال ازدواج کرد. او یکی از اعضای هیئت 12 نفره تدوین اساسنامه سپاه پاسداران و فرمانده کل سپاه پاسداران از سال 1369 تا 1376 بود. پس از استعفا از این سمت، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام شد و نقش مهمی در تدوین سند چشمانداز 20 ساله کشور ایفا کرد. رضایی آثاری مانند «ایران آینده در افق چشمانداز» و «تئوری ارزش و قیمت» را منتشر کرده است.
گفت‌وگو با معاون اقتصادی سابق رئیسجمهور در دولت سیزدهم
برای شروع از تجربیات خود در مورد منش مدیریتی شهید آیتالله رئیسی و تدابیر ایشان در کارها بفرمائید.
بسمالله الرحمن الرحیم. در جریان انتخابات وقتی ایشان کاندیدا شدند، من خدمت ایشان رفتم و عرض کردم: «با توجه به اینکه جنابعالی کاندیدا شدهاید، من دیگر مصلحت نمیدانم بیایم.» اما ایشان اصرار کردند که حتماً بیایم. گفتم پس اجازه بدهید چند روزی فکر کنم. با دوستان هم مشورت کردم و گفتم مصلحت نمیبینم که کاندیدا شوم، چون نمیخواستم با آقای رئیسی رقابت کنم. ولی ایشان گفته بودند من از شما تقاضا میکنم حتماً بیایید. آقای رئیسی وقتی دید من خیلی مقاومت میکنم، گفت: «آقای رضایی! حالا اگر من کرونا گرفتم چی؟ من از شما میخواهم حتماً بیایید.»
این روح متواضع و فروتنی که ایشان داشتند در زمان حضورشان در دولت بیش از گذشته تجلی پیدا کرد. لذا وقتی رئیس جمهور شدند، رفتم خدمت ایشان و گفتم من با تمام توان در خدمت شما هستم. هر جا هر کاری بود بفرمایید من کمک میکنم.
در این مدت همکاری شما چطور ادامه یافت؟
بعد از آن صحبتها، ایشان گفتند پس بیایید معاونت اقتصادی من را بر عهده بگیرید. بنده تقریباً حدود یک سالی بهعنوان معاون اقتصادی در خدمت ایشان بودم. سپس پیشنهاد کردند که میخواهند شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران را ایجاد کنند و یک دبیرخانه قوی برای آن تاسیس کنند. گفتند اگر مایل هستید علاوه بر معاونت اقتصادی، در این شورا هم باشید و اگر فقط میخواهید در شورا باشید که خودتان تصمیم بگیرید. بنده عرض کردم که اجازه بدهید فقط دبیری این شورا را داشته باشم. ایشان هم حکمش را صادر کردند و بنده به صورت تمام وقت در این شورا در خدمتشان بودم.
شروع آشناییتان با شهید آیتالله رئیسی چگونه بود؟
بنده اولین بار در حوادث سخت سالهای 58 تا 60 با شهید رئیسی آشنا شدم. من مسئول اطلاعات کشور بودم و ایشان دادستان کرج بودند و ارتباط تنگاتنگی با هم داشتیم.
میتوانید درباره وقایع مهم آن دوران و نقش شهید آیتالله رئیسی در آنها بیشتر توضیح دهید؟
سال 58 ترورهای فرقان شروع شد، سال 59 کودتا شد و سال 60 منافقین دست به ترور و انفجار زدند. در طول این سه سال ارتباط ما با یکدیگر بسیار نزدیک و زیاد بود. مرتب با هم ارتباط داشتیم و تماس میگرفتیم.
میتوانید یک مثال خاص از همکاریتان با شهید رئیسی را ذکر کنید؟
بله، زمانی که کودتاچیان از پارک لاله تهران سوار اتوبوس شده بودند و به همدان میرفتند تا به پایگاه نوژه همدان حمله کنند، ایشان از سوی شهید آیتالله قدوسی دادستانی کرج را بر عهده گرفته بود. از آنجایی که کودتاچیان باید از کرج عبور میکردند و ما هم با تأخیر متوجه حرکت آنها شده بودیم، فوراً با ایشان تماس گرفتم که اگر نیرو دارید بهشان بگویید بیایند سر جاده و اگر این نوع اتوبوسها را دیدند به ما گزارش بدهند.
پس از این وقایع، ارتباط شما با شهید آیتالله رئیسی چگونه ادامه یافت؟
از آن زمان به بعد پیوسته با ایشان ارتباط داشتم تا زمانی که دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام شدم. در آنجا هم چون برای سیاستهای کلان کشور نیاز به اطلاعات و کار کارشناسی داشتیم و سازمان بازرسی هم اطلاعات دقیقی در این زمینه داشت، این ارتباط باز هم نزدیکتر شد.
بعد از ورود شهید آیتالله رئیسی به قوه قضاییه، همکاری شما با ایشان چگونه بود؟
پس از اینکه آقای رئیسی به قوه قضاییه آمدند، با کمک و همکاری ایشان ائتلافی از نیروهای انقلاب تشکیل دادیم.
آیتالله رئیسی کشور را در شرایط بسیار سختی تحویل گرفت. لطفاً درباره این سختیها توضیح دهید.
بله، اولاً توافقنامه برجام را ترامپ پاره کرده بود و در طول سالهای 98، 99 و 1400 تحریمها بهشدت افزایش یافته بودند. درآمد نفتی نیز فوقالعاده کاهش پیدا کرده بود.
در زمان کاندیداتوری شهید آیتالله رئیسی، ایشان چه دیدگاهی نسبت به شرایط سخت کشور داشتند؟
به یاد دارم در همان ایام که کاندیدا شده بودند، در خلال صحبت گفتند: «تعداد زیادی آمدهاند به من گفتهاند چرا در این شرایط سخت میخواهید کاندیدا بشوید؟ من هم گفتم من یک آبرویی دارم و میخواهم آن را به ملت ایران تقدیم کنم.» این حرفی بود که بعدها هم تکرار میکردند.
چگونه شهید آیتالله رئیسی با وجود شرایط سخت، مسئولیت اداره کشور را پذیرفتند؟
شاید هر کسی حاضر نبود در چنین شرایطی مسئولیت اداره کشور را بر عهده بگیرد، ولی ایشان قبول کرد و شانهاش را زیر بار حجم سنگینی از مشکلات داد. غیر از مسئله تحریمها، حتی همسایگان نیز با ما کج افتاده بودند. دیپلماسی ما در منطقه آسیا و حتی با چین وضعیت خوبی نداشت. با کشورهای اسلامی رابطه خوبی نداشتیم.
وضعیت اقتصادی در آن دوران چگونه بود؟
تحریمها تشدید شده و شرایط اقتصادی بهگونهای بود که بنده در سال 98 نامهای خدمت مقام معظم رهبری نوشتم و عرض کردم رشد نقدینگی که با شتاب وسیعی در حال پیشرفت است، سیلی بزرگتر از سیل خوزستان در سالهای آینده اقتصاد ایران را فرا میگیرد و تورم کشور سه رقمی و بالاتر خواهد شد. در سالهای 98 تا 1400 تحریمها پیوسته ادامه داشت و به همین علت زمانی که دولت ایشان آغاز به کار کرد، بسیاری از اقتصاددانان میگفتند تورم بهزودی سهرقمی و به بالای 100 درصد خواهد رسید.
بعد از ورود شهید آیتالله رئیسی به دولت، چه تغییراتی در سیاست خارجی و دیپلماسی ایران رخ داد؟
با ورود ایشان به میدان واقعاً یک گشایش بینالمللی صورت گرفت و ما عضو پیمانهای بزرگ بینالمللی همچون پیمان شانگهای، بریکس و اتحادیه بازارهای مشترک اوراسیا شدیم. از سوی دیگر، سیاست همسایگی و برادری را با کشورهای منطقه در پیش گرفتیم که اوج آن برقراری رابطه ایران و عربستان بعد از سالها اختلاف بود. روابط ما با آمریکای لاتین و کشورهای آفریقایی، مخصوصاً آفریقای جنوبی که یکی از کشورهای ثروتمند آفریقا و صاحب فناوریهایی بود، شکل گرفت. ارتباطمان با آسیای مرکزی نیز از جمله گشایشهای دیگر بینالمللی بود که در طول این سه سال صورت گرفت.
آیا نتایج این گشایشها در حال حاضر ملموس است؟
برخی میگویند ما هنوز نتیجه این گشایشها را لمس نکردهایم. هر چند که این طور نیست و ما شاهد نتایج مثبت در این زمینه هستیم، ولی به هر حال بعد از یک دوره فروپاشی در سیاست خارجی کشور، طبیعی است که برای همگان بهوضوح قابل لمس نباشد. بدون شک با معماری جدید سیاست خارجی که در زمان آیتالله رئیسی آغاز شد، ما در سالهای آینده شاهد روابط دیپلماتیک گستردهتری خواهیم بود.
نرخ بیکاری در دوران ریاست جمهوری ایشان چگونه تغییر کرد؟
نرخ بیکاری در اسفند 1400 حدود 9.7 درصد بود که در دوران ریاست جمهوری ایشان به 8.6 درصد رسید.
بزرگترین مشکل اقتصادی کشور در آن دوره چه بود؟
بزرگترین مشکل ما تشکیل سرمایه کشور بود که ده سال متمادی منفی بود.
آیا اکنون نرخ رشد تشکیل سرمایه تغییر کرده است؟
بله، در پایان پاییز سال 1400 نرخ رشد تشکیل سرمایه که در سال 1398 منفی 15 درصد بود، به رشد 3.4 درصد رسید.
رشد اقتصادی کشور در دوران ریاست جمهوری شهید چگونه تغییر کرد؟
رشد اقتصادی که در آغاز دولت ایشان منفی بود، در دوره ایشان مثبت شد.
آیا تغییرات دیگری در اقتصاد کشور در طول سه سال ریاست جمهوری ایشان رخ داده است؟
در طول سه سال دوران ریاست جمهوری آقای رئیسی، رشد نقدینگی طوفان‌وار اقتصادی کشور کاهش پیدا کرد. میزان سرمایه‌گذاری خارجی به 11 میلیارد دلار، صادرات نفت از 700 هزار بشکه به
یک میلیون و 600 هزار بشکه، تولید گندم از 7 میلیون تن به 13 میلیون تن و تولید برق از 2 هزار و 500 مگاوات در سال به 8 هزار و 500 مگاوات در سال رسید.
با توجه به این تغییرات، نظر شما درباره عملکرد دولت سیزدهم چیست؟
علیرغم همه نقایصی که ممکن است وجود داشته باشد، کارهای زیادی در طول دولت سیزدهم انجام شده است. به نظر من اگر ایشان فرصت پیدا میکرد، اقتصاد بهتدریج به ریل شتابان و رو به رشدی در آینده میرسید.
مسئله دیگر حادثه تلخ غزه و مظلومیت ملت فلسطین بود. شهید آیتالله رئیسی چه اقداماتی در این زمینه انجام دادند؟
آیتالله رئیسی با تمام توان و با کمک وزیر خارجه، برادر عزیز آقای حسین امیرعبداللهیان، حمایت قویای از ملت مظلوم فلسطین کردند. در این راستا، کنفرانس کشورهای اسلامی را در ریاض به وجود آوردند که محورش ما و کشور عربستان بودیم و از کشورهای اسلامی برای شرکت در این کنفرانس دعوت کردیم. ایران تلاشهای بسیار زیادی برای محکومیت اسرائیل در دادگاه لاهه کرد و خلاصه از هر چه که در توانش بود برای دفاع از فلسطین مضایقه نکرد.
چگونه شهید آیتالله رئیسی پس از حمله به کنسولگری ایران در سوریه واکنش نشان دادند و چه اقداماتی اتخاذ کردند تا با هماهنگیهای لازم و پیشنهادات مقام معظم رهبری، ایران به جایگاه قویتری در منطقه برسد؟
پس از این حمله، بسیاری سئوالشان این بود که حالا چه باید کرد؟ آقای رئیسی جلسات متعددی را با فرماندهان نظامی برگزار کردند که من هم در آن شرکت میکردم. ایشان تقریباً چند ساعت بعد از این حمله تشکیل جلسه و هماهنگیهای لازم را انجام دادند و یک جنب و جوشی در بین نیروهای مسلح و دولت به وجود آمد. در عملیات «وعده صادق»، نسبت به عملیاتهای گذشته کشور، بیشترین هماهنگی بین دولت و فرماندهان نیروهای مسلح وجود داشت. پیشنهادات خدمت مقام معظم رهبری ارائه شد و با فرماندهی ایشان و ریاست شورای امنیت ملی آقای رئیسی در این عملیات، اقتدار ایران در منطقه بیش از گذشته افزایش یافت و به جایگاه خوبی رسید.
حادثه ناگوار شهادت آیتالله رئیسی و همراهانشان شما را به یاد چه واقعهای میاندازد؟
وقتی مقایسه میکنم، میبینم این حادثه بسیار شبیه شهادت شهیدان رجایی و باهنر است. آن حادثه هم حادثه بسیار عجیبی بود. چند روز قبل از آن مقام معظم رهبری ترور شده بودند و حالا شهادت این شهدا اتفاق افتاده بود. لذا این حادثه مرا به یاد آن دوران میاندازد. البته ما حادثه بزرگتری مثل شهادت آیتالله دکتر بهشتی و 72تن را هم داشتیم و تعداد شهدای مجلس به حدی بود که مجلس از حد نصاب خارج شد. تماس گرفتیم و از امام کسب تکلیف کردیم که ایشان فرمودند مجلس حتماً باید تشکیل شود. رفتیم دو سه نفر از نمایندگان مجروح را با برانکارد از بیمارستان به صحن مجلس بردیم تا جلسه تشکیل شود.
فکر میکنید شهادت آیتالله رئیسی چه تأثیری بر مسیر انقلاب و کشور ما خواهد داشت؟
من مطمئنم که شهادت آیتالله رئیسی یک خون تازهای به کالبد ملت ایران تزریق خواهد کرد و جوانان برومند و دولتمردان ما با توانایی و روحیه مضاعف را به جلو پیش خواهند رفت. این شهادت مهمترین گواه بر حقانیت کشور ماست و نشان میدهد که راه ما درست است. چون شخصیتی مثل آیتالله رئیسی علیرغم اینکه رئیس جمهور کشور است، ولی برای اینکه رابطه ایران را با کشور برادرمان آذربایجان بهبود ببخشد و امنیت ایران بالاتر برود و دوستیهای بین دو کشور افزایش پیدا کند، در هوای طوفانی به لب مرز میرود تا سد دوستی را افتتاح کند. وقتی شهادت تابلوی چنین خدماتی باشد ملت ایران و نیروهای سیاسی را به وحدت بیشتر ترغیب میکند.
پیامی برای نیروهای سیاسی کشور یا ملت دارید؟
از نیروهای سیاسی کشور تقاضا دارم در کنار نقد منصفانه، اتحاد و برادریها را حفظ کنند تا بتوانیم عقبماندگیهای گذشته کشور در طول دویست سال اخیر را هر چه سریعتر جبران کنیم و ملت را به آرمانهایش برسانیم.
اگر بهعنوان نکته پایانی مطلبی دارید، بفرمایید.
نمیدانم چگونه اظهار ارادت خود را به کاروان ابراهیمی آیتالله رئیسی ابراز کنم، اما میتوانم از این شهدا درخواست کنم از پروردگار متعال بخواهند که ما را نیز تا این حد در انتظار نگه ندارند. ما هم بتوانیم همانند آنان در این زندگی دنیایی که هیچ ارزشی جز خدمت به مردم و ارتقای جمهوری اسلامی ندارد، تلاش کنیم و به قله بلند شهادت برسیم.
ترمز رشد نقدینگی کشیده شد
در طول سه سال دوران ریاست جمهوری آقای رئیسی، رشد نقدینگی طوفان‌وار اقتصادی کشور کاهش پیدا کرد. میزان سرمایه‌گذاری خارجی به 11 میلیارد دلار، صادرات نفت از 700 هزار بشکه به 1 میلیون و 600 هزار بشکه، تولید گندم از 7 میلیون تن به 13 میلیون تن و تولید برق از 2 هزار و 500 مگاوات در سال به 8 هزار و 500 مگاوات در سال رسید