تقوا شخصیتش را ساخته بود
محسن اراکی در سال ۱۳۳۴ش در نجف اشرف به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و حوزوی خود را در آنجا شروع کرد. او از محضر علمای بزرگی مانند آیت‌الله خوئی، آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر، و آیت‌الله محمدرضا مظفر بهره برد. در سال ۱۳۵۴ش به قم مهاجرت کرد و با اوجگیری انقلاب در سال ۱۳۵۷شمسی فعالیتهای سیاسی خود را علیه رژیم شاهنشاهی تشدید نمود. آیت‌الله اراکی در قم فعالیت علمی خود را با همکاری با شهید قدوسی و شهید بهشتی آغاز کرد و تحصیلات حوزوی خود را نزد آیات عظام وحید خراسانی و سیدکاظم حائری تکمیل کرد. او از سال ۱۳۵۳ش به تدریس سطوح عالی در حوزه علمیه نجف و سپس در حوزه علمیه قم پرداخت و دارای مدرک دکترای فلسفه غرب از دانشگاه پورتموث لندن است. از مهمترین فعالیتهای آیت‌الله اراکی میتوان به تأسیس مجمع اندیشه اسلامی، نمایندگی مقام معظم رهبری و تأسیس مرکز اسلامی در انگلیس، فعالیتهای قضایی و علمی در خوزستان، عضویت در مجلس خبرگان رهبری، امامت جمعه دزفول، و دبیری کلی مجمع تقریب مذاهب اسلامی اشاره کرد.
گفت‌وگو با عضو مجلس خبرگان رهبری
این ضایعه و غم بزرگ را چگونه توصیف میکنید و چه پیامی برای ملت ایران و جهان اسلام دارید؟
این ضایعه بزرگ را به همه ملت عزیزمان و جهان اسلام تسلیت عرض میکنم و امیدوارم خدای متعال با کرم و لطفش و با عنایتی که به این ملت داشته و دارد، این ضایعه بزرگ را برای این ملت جبران کند. امیدواریم خدای متعال کمک کند راهی را که این بزرگان، بالاخص عزیز، بزرگ و محبوب ما، رئیسجمهور شهید حضرت آیت‌الله رئیسی در عرصه مدیریت کلان کشور گشودند، همچنان ادامه یابد و مسیر ملت به سوی قلههای بلند پیشرفت و تعالی بهسرعت ادامه یابد
لطفاً از مراتب فضل و تقوای شهید آیت‌الله رئیسی برای ما بفرمائید.
مرحوم آیت‌الله رئیسی از آغاز نوجوانی وارد حوزه علمیه قم شدند. از همان روزهای نخستین، فاضلی موجد و بسیار باهوش بودند و توانستند در مدارج علمی مختلف روز به روز ترقی کنند. ایشان در دروس حوزوی و علوم اسلامی تا مرحله اجتهاد پیش رفتند و تحصیلات عالی خود را نیز در علوم دانشگاهی تکمیل کردند. ایشان شاگرد بزرگانی همچون شهید بهشتی و شهید قدوسی بودند و در مکتب این سرآمدان علم و دانش، دانشجوی بسیار موفقی بودند که بعدها خود نیز به رتبه استادی و اجتهاد دست یافتند.
از نظر تقوا و استواری شخصیت شهید آیت‌الله رئیسی چگونه بودند؟
یکی از مهمترین آثار تقوا این است که شخصیت را میسازد و میتراشد. ایشان همواره خیرطلب، بهگزین در اندیشه، رفتار و گفتار بودند. در دوران ریاست جمهوری، مردم شاهد بودند که ایشان هیچوقت معترض مخالفین خود نشدند و حتی با زبان ناشایسته با آنها سخن نگفتند. در برابر جفاها، صبور و خودنگهدار بودند که این نشاندهنده برتری بالایی از تقوا بود.
در مورد مراتب علمی و مدیریتی ایشان چه نکاتی قابل ذکر است؟
مراتب علمی و فضل شهید رئیسی در پوشش مراتب اجرایی و قابلیتهای مدیریتی ایشان مستور ماند. ایشان نسخی را منتشر کردند و صاحب تألیف بودند و دکتریشان را از مدرسه عالی شهید مطهری دریافت کردند، اما هیچوقت اصراری بر نشان دادن اینها نداشتند. ایشان مسیر خود را در نهایت استواری و شکیبایی ادامه دادند.
آیا خاطره یا مورد خاصی از شخصیت شهید آیت الله رئیسی در ذهن دارید که بخواهید با ما به اشتراک بگذارید؟
بله، ایشان همیشه در برابر سختیها و ناملایمتها استقامت داشتند و مصداق آیه «إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ» بودند. ایشان همیشه حالت طمأنینه و آرامش داشتند و توجه به خدا، سجدههای طولانی، و گریههای ایشان برای ما بسیار درسآموز بود. یکی از اذکار ایشان در سجده، «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین و استجب لی و نجنی من الغم انک تنجی المؤمنین» بود که نشاندهنده توجه به خدا و تواضع ایشان بود.
در مورد آخرین مسئولیت انقلابی شهید آیت‌الله رئیسی و نحوه ارتباط ایشان با مردم برایمان بگویید.
در این چند ساله، شهید آیت‌الله رئیسی آخرین مسئولیت انقلابی خود را به عنوان رئیسجمهور پذیرفتند. قبل از آن، ریاست قوه قضائیه را بر عهده داشتند، اما هیچگاه به مفهوم تبخترآمیز ریاست نکردند و همیشه در دسترس و نزدیک به مردم بودند. این نزدیکی به مردم، به دلیل نزدیکی او به درگاه قرب الهی بود. مردم نیز این نزدیکی را احساس کردند، به طوری که صدها نفر در میدان ولیعصر تهران در یادبود او شرکت میکنند و بسیاری از مردم در حرمهای شریف ایران برای او دعا میکنند. این ارتباط عاطفی و مردمی، بعد از بدرقه شهید سلیمانی، در شهید رئیسی نیز به وضوح دیده شد.
میتوان گفت که صفات مشترک زیادی بین شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید آیت الله رئیسی وجود دارد؟
بله، صفات مشترک زیادی بین شهید سلیمانی و شهید عزیزمان آقای رئیسی وجود دارد. هر دو هیچگاه خود را برتر از مردم نمیدیدند و این از آن اخلاقیات بلند اسلامی است. در اسلام تأکید زیادی بر تواضع شده است، حتی اگر کسی کفش خود را بهتر از کفش دیگری بداند، متواضع نیست. شهید رئیسی و شهید سلیمانی نمونههای عالی از تواضع و فروتنی بودند.
آیا این ویژگیهای اخلاقی تنها در شهید آیت‌الله رئیسی و شهید سلیمانی دیده میشود یا در دیگر شهدا نیز مشاهده شده است؟
همه شهدا این ویژگیهای اخلاقی را داشتند. این مکتب، مکتب قرآن است و این شهدا در مکتب قرآن پرورش یافتهاند. از لحظهای که مردم از شهادت مرحوم آقای رئیسی مطلع شدند، اشکها جاری شد و دلها شکست. این دلشکستگی و اشکها نشاندهنده این است که ایشان در عمق جان مردم جای داشتند. این نزدیکی به مردم و خدمتگزاری به آنها، ویژگی مشترک بین شهید سلیمانی، مرحوم آیت‌الله بهشتی، شهید رجایی و شهید آیت‌الله رئیسی بود.
آیا نمونههای خاصی از تواضع و فروتنی شهید آیت الله رئیسی به یاد دارید؟
مثالی که به یاد دارم آخرین تماس تلفنی ایشان بود. خودشان تماس گرفت و این تواضع شدیدشان را نشان میدهد. در جلسهای با جامعه مدرسین، بنده عرض کردم که شما فرمودهاید ما از دانش دانشگاهیان و حوزویان در مدیریت کشور بهره میگیریم. خود ایشان تماس گرفتند و گفتند که آماده هستند و خودشان در جلسات شرکت میکنند. این رئیسجمهور که ضرورتی ندارد خودش در بسیاری از جلسات شرکت کند، برای کار مردم و گرهگشایی از مشکلات آنان همیشه خود در میدان بود.
در مورد سفرهای بیتشریفات شهید آیت الله رئیسی توضیح دهید.
سفرهای بیتشریفاتی که انجام میدادند، نشاندهنده این بود که این انسان نه تنها در اندیشه خدمت به مردم است، بلکه دوست دارد در حین خدمت خود مباشرت کند و اشراف کامل داشته باشد. ایشان در مدت کوتاه سه سال ریاستش، کارهای عظیمی انجام دادند. هزاران کارخانه را راهاندازی مجدد کردند، صدها هزار شغل ایجاد کردند و در جلسات بسیاری شرکت کردند. این تلاشها نشاندهنده دلسوزی و تقوای بالا و تواضع و فروتنی ایشان بود.
آیا اخلاق مدیریتی شهید آیت الله رئیسی هم قابل توجه است؟
اخلاق مدیریتی ایشان هم قابل رصد و هم قابل تدوین است و میتواند برای دیگران سرمشق باشد. ایشان همیشه مسائل را بهطور آنی پیگیری میکردند و دستورات لازم را صادر مینمودند. این شیوه مدیریتی، که بر اساس اصول اسلامی بود، میتواند برای بسیاری از مردان و زنان دولتمرد و دولتزن ما سرمشق باشد.
آیا پیامی برای مردم سوگوار دارید؟
از جناب آقای رئیسی یادگاران بسیاری داریم، اما از این شهید بزرگوار دولتی سادهزیست و خادم به یادگار داریم. روزهای خدمت این دولت را مغتنم میشماریم.
نهایت استواری و شکیبایی
مراتب علمی و فضل شهید رئیسی در پوشش مراتب اجرایی و قابلیتهای مدیریتی ایشان مستور ماند. ایشان نسخی را منتشر کردند و صاحب تألیف بودند و دکتریشان را از مدرسه عالی شهید مطهری دریافت کردند، اما هیچوقت اصراری بر نشان دادن اینها نداشتند. ایشان مسیر خود را در نهایت استواری و شکیبایی ادامه دادند