تقوا شخصیتش را ساخته بود

محسن اراکی در سال ۱۳۳۴ش در نجف اشرف به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و حوزوی خود را در آنجا شروع کرد. او از محضر علمای بزرگی مانند آیت‏الله خوئی، آیت‏الله سیدمحمدباقر صدر، و آیت‏الله محمدرضا مظفر بهره برد. در سال ۱۳۵۴ش به قم مهاجرت کرد و با اوج‏گیری انقلاب در سال ۱۳۵۷شمسی فعالیت‏های سیاسی خود را علیه رژیم شاهنشاهی تشدید نمود. آیت‏الله اراکی در قم فعالیت علمی خود را با همکاری با شهید قدوسی و شهید بهشتی آغاز کرد و تحصیلات حوزوی خود را نزد آیات عظام وحید خراسانی و سیدکاظم حائری تکمیل کرد. او از سال ۱۳۵۳ش به تدریس سطوح عالی در حوزه علمیه نجف و سپس در حوزه علمیه قم پرداخت و دارای مدرک دکترای فلسفه غرب از دانشگاه پورتموث لندن است. از مهم‏ترین فعالیت‏های آیت‏الله اراکی می‏توان به تأسیس مجمع اندیشه اسلامی، نمایندگی مقام معظم رهبری و تأسیس مرکز اسلامی در انگلیس، فعالیت‏های قضایی و علمی در خوزستان، عضویت در مجلس خبرگان رهبری، امامت جمعه دزفول، و دبیری کلی مجمع تقریب مذاهب اسلامی اشاره کرد.

گفت‌وگو با عضو مجلس خبرگان رهبری

این ضایعه و غم بزرگ را چگونه توصیف می‏کنید و چه پیامی برای ملت ایران و جهان اسلام دارید؟
این ضایعه بزرگ را به همه ملت عزیزمان و جهان اسلام تسلیت عرض می‏کنم و امیدوارم خدای متعال با کرم و لطفش و با عنایتی که به این ملت داشته و دارد، این ضایعه بزرگ را برای این ملت جبران کند. امیدواریم خدای متعال کمک کند راهی را که این بزرگان، بالاخص عزیز، بزرگ و محبوب ما، رئیس‏جمهور شهید حضرت آیت‏الله رئیسی در عرصه مدیریت کلان کشور گشودند، همچنان ادامه یابد و مسیر ملت به سوی قله‏های بلند پیشرفت و تعالی به‏سرعت ادامه یابد
لطفاً از مراتب فضل و تقوای شهید آیت‏الله رئیسی برای ما بفرمائید.
مرحوم آیت‏الله رئیسی از آغاز نوجوانی وارد حوزه علمیه قم شدند. از همان روزهای نخستین، فاضلی موجد و بسیار باهوش بودند و توانستند در مدارج علمی مختلف روز به روز ترقی کنند. ایشان در دروس حوزوی و علوم اسلامی تا مرحله اجتهاد پیش رفتند و تحصیلات عالی خود را نیز در علوم دانشگاهی تکمیل کردند. ایشان شاگرد بزرگانی همچون شهید بهشتی و شهید قدوسی بودند و در مکتب این سرآمدان علم و دانش، دانشجوی بسیار موفقی بودند که بعدها خود نیز به رتبه استادی و اجتهاد دست یافتند.
از نظر تقوا و استواری شخصیت شهید آیت‏الله رئیسی چگونه بودند؟
یکی از مهم‏ترین آثار تقوا این است که شخصیت را می‏سازد و می‏تراشد. ایشان همواره خیرطلب، به‏گزین در اندیشه، رفتار و گفتار بودند. در دوران ریاست جمهوری، مردم شاهد بودند که ایشان هیچ‏وقت معترض مخالفین خود نشدند و حتی با زبان ناشایسته با آنها سخن نگفتند. در برابر جفاها، صبور و خودنگه‏دار بودند که این نشان‏دهنده برتری بالایی از تقوا بود.
در مورد مراتب علمی و مدیریتی ایشان چه نکاتی قابل ذکر است؟
مراتب علمی و فضل شهید رئیسی در پوشش مراتب اجرایی و قابلیت‏های مدیریتی ایشان مستور ماند. ایشان نسخی را منتشر کردند و صاحب تألیف بودند و دکتری‏شان را از مدرسه عالی شهید مطهری دریافت کردند، اما هیچ‏وقت اصراری بر نشان دادن این‏ها نداشتند. ایشان مسیر خود را در نهایت استواری و شکیبایی ادامه دادند.
آیا خاطره یا مورد خاصی از شخصیت شهید آیت الله رئیسی در ذهن دارید که بخواهید با ما به اشتراک بگذارید؟
بله، ایشان همیشه در برابر سختی‏ها و ناملایمت‏ها استقامت داشتند و مصداق آیه «إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلَائِکَةُ أَلَّا تَخَافُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ» بودند. ایشان همیشه حالت طمأنینه و آرامش داشتند و توجه به خدا، سجده‏های طولانی، و گریه‏های ایشان برای ما بسیار درس‏آموز بود. یکی از اذکار ایشان در سجده، «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین و استجب لی و نجنی من الغم انک تنجی المؤمنین» بود که نشان‏دهنده توجه به خدا و تواضع ایشان بود.
در مورد آخرین مسئولیت انقلابی شهید آیت‏الله رئیسی و نحوه ارتباط ایشان با مردم برایمان بگویید.
در این چند ساله، شهید آیت‏الله رئیسی آخرین مسئولیت انقلابی خود را به عنوان رئیس‏جمهور پذیرفتند. قبل از آن، ریاست قوه قضائیه را بر عهده داشتند، اما هیچ‏گاه به مفهوم تبخترآمیز ریاست نکردند و همیشه در دسترس و نزدیک به مردم بودند. این نزدیکی به مردم، به دلیل نزدیکی او به درگاه قرب الهی بود. مردم نیز این نزدیکی را احساس کردند، به طوری که صدها نفر در میدان ولیعصر تهران در یادبود او شرکت می‏کنند و بسیاری از مردم در حرم‏های شریف ایران برای او دعا می‏کنند. این ارتباط عاطفی و مردمی، بعد از بدرقه شهید سلیمانی، در شهید رئیسی نیز به وضوح دیده شد.
می‏توان گفت که صفات مشترک زیادی بین شهید حاج قاسم سلیمانی و شهید آیت الله رئیسی وجود دارد؟
بله، صفات مشترک زیادی بین شهید سلیمانی و شهید عزیزمان آقای رئیسی وجود دارد. هر دو هیچ‏گاه خود را برتر از مردم نمی‏دیدند و این از آن اخلاقیات بلند اسلامی است. در اسلام تأکید زیادی بر تواضع شده است، حتی اگر کسی کفش خود را بهتر از کفش دیگری بداند، متواضع نیست. شهید رئیسی و شهید سلیمانی نمونه‏های عالی از تواضع و فروتنی بودند.
آیا این ویژگی‏های اخلاقی تنها در شهید آیت‌الله رئیسی و شهید سلیمانی دیده می‏شود یا در دیگر شهدا نیز مشاهده شده است؟
همه شهدا این ویژگی‏های اخلاقی را داشتند. این مکتب، مکتب قرآن است و این شهدا در مکتب قرآن پرورش یافته‏اند. از لحظه‏ای که مردم از شهادت مرحوم آقای رئیسی مطلع شدند، اشک‏ها جاری شد و دل‏ها شکست. این دل‏شکستگی و اشک‏ها نشان‏دهنده این است که ایشان در عمق جان مردم جای داشتند. این نزدیکی به مردم و خدمتگزاری به آنها، ویژگی مشترک بین شهید سلیمانی، مرحوم آیت‏الله بهشتی، شهید رجایی و شهید آیت‏الله رئیسی بود.
آیا نمونه‏های خاصی از تواضع و فروتنی شهید آیت الله رئیسی به یاد دارید؟
مثالی که به یاد دارم آخرین تماس تلفنی ایشان بود. خودشان تماس گرفت و این تواضع شدیدشان را نشان می‏دهد. در جلسه‏ای با جامعه مدرسین، بنده عرض کردم که شما فرموده‏اید ما از دانش دانشگاهیان و حوزویان در مدیریت کشور بهره می‏گیریم. خود ایشان تماس گرفتند و گفتند که آماده هستند و خودشان در جلسات شرکت می‏کنند. این رئیس‏جمهور که ضرورتی ندارد خودش در بسیاری از جلسات شرکت کند، برای کار مردم و گره‏گشایی از مشکلات آنان همیشه خود در میدان بود.
در مورد سفرهای بی‏تشریفات شهید آیت الله رئیسی توضیح دهید.
سفرهای بی‏تشریفاتی که انجام می‏دادند، نشان‏دهنده این بود که این انسان نه تنها در اندیشه خدمت به مردم است، بلکه دوست دارد در حین خدمت خود مباشرت کند و اشراف کامل داشته باشد. ایشان در مدت کوتاه سه سال ریاستش، کارهای عظیمی انجام دادند. هزاران کارخانه را راه‏اندازی مجدد کردند، صدها هزار شغل ایجاد کردند و در جلسات بسیاری شرکت کردند. این تلاش‏ها نشان‏دهنده دلسوزی و تقوای بالا و تواضع و فروتنی ایشان بود.
آیا اخلاق مدیریتی شهید آیت الله رئیسی هم قابل توجه است؟
اخلاق مدیریتی ایشان هم قابل رصد و هم قابل تدوین است و می‏تواند برای دیگران سرمشق باشد. ایشان همیشه مسائل را به‏طور آنی پیگیری می‏کردند و دستورات لازم را صادر می‏نمودند. این شیوه مدیریتی، که بر اساس اصول اسلامی بود، می‏تواند برای بسیاری از مردان و زنان دولتمرد و دولت‏زن ما سرمشق باشد.
آیا پیامی برای مردم سوگوار دارید؟
از جناب آقای رئیسی یادگاران بسیاری داریم، اما از این شهید بزرگوار دولتی ساده‏زیست و خادم به یادگار داریم. روزهای خدمت این دولت را مغتنم می‏شماریم.

 

نهایت استواری و شکیبایی
مراتب علمی و فضل شهید رئیسی در پوشش مراتب اجرایی و قابلیت‏های مدیریتی ایشان مستور ماند. ایشان نسخی را منتشر کردند و صاحب تألیف بودند و دکتری‏شان را از مدرسه عالی شهید مطهری دریافت کردند، اما هیچ‏وقت اصراری بر نشان دادن این‏ها نداشتند. ایشان مسیر خود را در نهایت استواری و شکیبایی ادامه دادند