دیپلمات خستگی ناپذیر
شهید حسین امیرعبداللهیان کار خود را در وزارت امور خارجه به عنوان کارشناس میز عراق شروع کرد. او سپس مسئول میز عراق در وزارت امور خارجه شد. او همانقدر که دغدغه حل مشکلات ملت ایران عزیز را داشت به همان اندازه دل نگران ملت مظلوم عراق بود و به فکر حل مشکلات آنها از طریق دیپلماسی بود. این موضوع سبب شد تا هماهنگی تنگاتنگی میان وزارت امور خارجه و نیروی قدس به وجود آید و ارتباطی با دوستان سپاهی و شهید حاج قاسم سلیمانی برقرار کند. این آشنایی سبب شد تا مورد حمایت شهید سلیمانی قرار بگیرد. شهید سلیمانی به طور پیوسته به مقامات وزارت امور خارجه توصیه ایشان را می‌کرد و میگفت که امیرعبداللهیان یکی از بهترین نیروهایی است که می‌تواند در زمینه مقاومت به ما کمک کند. این موضوعاتی است که احمد دستمالچیان از دیپلمات‌های با سابقه درباره وزیر امور خارجه ایران می‌گوید. دستمالچیان که علاوه بر کارداری اسبق ایران در ریاض سفیر ایران در لبنان و اردن هم بوده است، از نقش موثر امیرعبداللهیان در برقراری ارتباط دوباره میان کشورهای امارات و عربستان می‌گوید.
از دوستی با ملت عراق تا شهادت در آسمان وطن
سفیر اسبق ایران در لبنان با عرض تسلیت به مناسبت درگذشت شهادت‌گونه رئیس‌جمهور خدمتگزار جناب رییسی و همچنین وزیر امور خارجه مردمی او، امیرعبداللهیان می‌گوید: انسان‌های با اخلاص که خدمت صالحانه و مومنانه انجام می‌دهند و توقعی جز کسب رضایت الهی ندارند، خریدار عمل صالح آنان خدا خواهد بود.
وی می‌افزاید: در زمان حکومت مردمی شهید رجایی هم شاهد بودیم که او فردی از جنس مردم بود. او درد کشیده بود و به عمق درد مردم توجه می‌کرد و هم‌وغم آنان را می‌دانست. بنابراین، خداوند پاداش عمل صالح او را با شهادت داد. آقایان رییسی و امیرعبداللهیان و سایر همراهان او هم از همین جنس بودند به همین دلیل خداوند آنان را به درجه رفیع شهادت نایل کرد.
دستمالچیان، شهید امیرعبداللهیان را از وزیران امور خارجه کمیاب می‌داند که تمام مراحل مسئولیت را صفر تا صد با موفقیت انجام می‌داد و عنوان می‌کند: ما فردی مانند او را در وزارت امورخارجه نداشتیم که فعالیت خود را با عنوان کارشناس شروع کند و با لیاقتی که از خودش نشان می‌دهد سطوح بالای مدیریتی که وزیر امور خارجه است، برسد. بسیاری از افراد در طول مسیری که قرار است طی کنند، دچار نواقصی هستند که نمی‌توانند این کار به سرانجام برسانند.
وی معتقد است؛ برخی همواره تلاش داشتند تا امیرعبداللهیان رشد نکند و به مراحل بالای مدیریتی راه پیدا نکند. اما او به خوبی هم در صحنه علمی و هم در صحنه عملی مراحل را با موفقیت پشت سر گذاشت چرا که او فردی کوشا و با انگیزه بود.
سفیر اسبق ایران در اردن، تواضع، فروتنی و خوش خلقی را از سرآمدترین ویژگی‌های امیرعبداللهیان می‌داند و می‌گوید: او فردی بسیار خوش‌مرام و خوش‌اخلاق بود و با همه اطرافیان خود در نهایت ادب برخورد می‌کرد. این موضوع در همه مسئولیت‌هایی که داشت دیده می‌شد. این رفتار از او یک شخصیت بالا و ممتاز ساخته بود. همچنین مکارم اخلاقی او زبان‌زد عام و خاص بود. همچنین دکتر امیرعبداللهیان برای نخستین بار از خود شخصیتی نشان داد که همه طیف‌های فکری در وزارت امور خارجه اعم از چپ و راست، اصلاح‌طلب و اصولگرا، او را با تمام وجود قبول داشتند و در رفتن او به سوگ نشستند. همچنین هیچ‌گاه پیش نیامد که فردی به او مراجعه کند و با روی خندان روبرو نشود.
دستمالچیان دلایل رفتار متواضعانه شهید را چنین شرح می‌دهد: او فردی بود که از سیزده سالگی پدر خود را از دست داده بود و در شرایط یتیمی بزرگ شده بود. بنابراین، مشکلات مردم را از نزدیک لمس می‌کرد به این دلیل که خود او در همین شرایط بزرگ شده بود. تا آنجا که می‌توانست مشکلاتی را که به او رجوع می‌شد حل‌وفصل می‌کرد.
وی عنوان می‌کند: امیرعبداللهیان، به بخش کنسولی به طور مستقیم ورود پیدا می‌کرد؛ چرا که آن بخش به طور مستقیم با مردم سر و کار داشت. به‌طور مرتب به آن بخش سر می‌زد و از نزدیک در جریان کارها قرار می‌گرفت. همچنین بخش کنسولی را تحت نظر و اشراف خودش قرار داده بود و به کارمندان آن بخش توصیه به مهربانی و خدمت صادقانه می‌کرد.
دستمالچیان، خستگی‌ناپذیر بودن را از دیگر ویژگی‌ها امیرعبداللهیان می‌داند و عنوان می‌کند: او بیشترین وقت خود را در محیط اداری به سر می‌برد و از سفرهای متعدد خسته نمی‌شد. ما شاهد بودیم که در زمان طوفان‌الاقصی او به چه میزان سفر انجام می‌داد. سفرهای دور ونزدیک انجام می‌داد تا صدا و ندای مردم مظلوم فلسطین را به گوش جهانیان برساند. اواین کار را از عمق اعتقادات قلبی انجام می‌داد. چراکه امیرعبداللهیان از سال‌های قبل با مقاومت آشنا بود و جزییات کار مقاومت را می‌دانست و اهمیت این کار را درک می‌کرد. به همین دلیل اودر بخش مقاومت بیشترین جلسات را با کارشناسان سابق و اکنون برگزار می‌کرد و نظر آنان را جویا می‌شد. ما دیدیم که چقدر او این موضوع را به خوبی مدیریت کرد و در صحنه با موفقیت کامل آن را به اجرا گذاشت. همچنین ما شاهد بودیم که برای نخستین بار چه هماهنگی و مدیریت بسیار خوبی میان میدان و سیاست در عرصه مقاومت و در عملیات وعده صادق بود انجام شد. به همین دلیل عملیات وعده صادق در سطح جهانی منتشر شد و پیام‌هایی را که باید دریافت می‌کردند، گرفتند.
وی ابراز می‌کند: امیرعبداللهیان، فردی بود که بدون اینکه بخواهد ذره‌ای درباره منافع ملی و اقتدار ملی کشور کوتاه بیاید با صلابت و قاطعیت در عرصه سیاست خارجی کشور ظاهر می‌شد و از منافع کشور و انقلاب دفاع می‌کرد. بیشترین سفرهایی را که او انجام داد در دو بعد اساسی بود که به آن اعتقاد داشت. بعد نخست؛ اهتمام ویژه‌ای بود که به دیپلماسی همسایگان داشت. امیرعبداللهیان از موفق‌ترین وزرای امور خارجه‌ای بود که توانست در این مدت کوتاه رابطه بسیار خوبی را با همه همسایگان برقرار کند و دو کشور امارات و عربستان سعودی که سالیانی بود که قطع رابطه کرده بودند، با سیاست موفق او رابطه ترمیم شد. به طوریکه توانست در مدت کوتاهی ارتباط دوستانه و صمیمی و بین همکاران خودش در عربستان و امارات برقرار کند و دیدیم که چگونه در فقدان او وزرای خارجه کشورهای همسایه حتی مصر و بحرین هم به تهران آمدند و اعلام سوگواری کردند.
کاردار اسبق ایران در ریاض با اشاره به دیپلماسی همسایگی ادامه می‌دهد: وزیر امور خارجه مصر برای نخستین بار پس از قطع رابطه با این کشور به ایران آمد. همچنین وزیر امور خارجه بحرین هم در عین اینکه قطع رابطه داشتیم به ایران آمد و پادشاه بحرین هم در مسکو برای برقراری رابطه اعلام آمادگی کرد. همچنین علاوه بر برقراری ارتباط با کشورهای حوزه خلیج فارس ما توانسته بودیم ارتباط خوبی با عراق برقرار کنیم. فردای آن روزی که رییس‌جمهوری و وزیر امورخارجه شهید شدند، قرار بود که دکتر رییسی و امیرعبداللهیان در رأس هیاتی بلند پایه به عراق بروند و مذاکرات مفصلی انجام دهند. همچنین شهید رییسی سفر خوبی را به پاکستان داشت که بسیار مورد علاقه پاکستانی‌ها قرار گرفت. به همین دلیل، شخص نخست‌وزیر پاکستان در مراسم تسلیت‌گویی به تهران آمد.
وی ادامه می‌دهد: آخرین کار بسیار سخت و جان‌فرسا درباره همسایگان، تبدیل بحران آذربایجان به فرصت‌ها بود. بحران آذربایجان بسیار خطرناک بود. چرا که رژیم صهیونیستی تحریکاتی را انجام می‌داد که میان دو ملت و دولت برادر ایران و آذربایجان کینه و کدورت ایجاد شود. حتی در مرحله هشدار جنگ هم رسید. این یک بحران سخت و حساس و خطرناک بود که امیرعبداللهیان با مدیریت و صبری که داشت و رفت و آمدهایی که انجام داد، این بحران کاهش پیدا کرد. در آخرین مرحله از کاهش بحران دو رییس‌جمهوری با یکدیگر دیدار کردند و سدی را افتتاح کردند که در راه برگشت از این خدمت جناب رییسی و جناب امیرعبداللهیان به شهادت رسیدند. این نشان دهنده عمق علاقه و همت دکتر امیرعبداللهیان به ایجاد روابط خوب با همسایگان بود.
دستمالچیان تصریح می‌کند: او همچنین به سوریه و ترکیه و قفقاز و آسیای مرکزی سفرهایی انجام داد و ارتباط خوبی را برقرار کرده بود. این موضوع سبب شد که آیت‌الله رییسی چند سفر به ترکمنستان و تاجیکستان داشته باشند و در کنفرانس‌های اوراسیایی به طور فعال شرکت کنند. همچنین او اهتمام ویژه‌ای به محور مقاومت داشت و توانست این محور را زنده و پویا و مبتکر نگه دارد. او زمانی که معاون وزیر امور خارجه بود همکاری خوب و نزدیک و گسترده‌ای با شهید سلیمانی داشت. او نشان داد که عرصه میدان و سیاست می‌تواند باهم هماهنگ باشد و از دستاوردهای میدان در سیاست استفاده کند. پس از آنکه وزیر امور خارجه شد سفرهای متعددی به سوریه، لبنان و عراق برای انسجام‌دهی به محور مقاومت انجام داد.
وی با اشاره به عملیات طوفان‌الاقصی عنوان می‌کند: ما در طوفان‌الاقصی برای نخستین بار دیدیم که محور مقاومت در هماهنگی با یکدیگر عملیات موفقی را انجام دادند. از یمن گرفته تا عراق، سوریه و لبنان هرکدام با تاکتیک‌های مختلفی که اجرا گذاشتند به یاری برادران فلسطینی خودشان در جنگ غزه شتافتند و رژیم صهیونیستی را مورد ضربات بسیار دردناکی قرار دارند. این تجربه بسیار موفقی بود. ما نیازمند هستیم که هماهنگی میان سیاست و میدان انجام شود تا منجر به دستاورد ملموس و قابل نتیجه شود.
دستمالچیان دستاوردهای عملیات هماهنگ محور مقاومت را نتیجه مدیریت‌های خوب و پخته دکتر امیرعبداللهیان می‌داند که در سخت‌ترین شرایط به منطقه سفر می‌کرد و تصریح می‌کند: زمانی رژیم صهیونیستی فرودگاه دمشق را بمباران کرده بود که هواپیمای وزیر امور خارجه ما نتواند به زمین بنشیند. اما او در عین پذیرفتن خطر در دمشق نشست و به لبنان سفر کرد و از لبنان به دمشق برگشت و از همان فرودگاه پرواز به کشور را انجام داد. آیا وزیر امور خارجه‌ای در دنیا وجود دارد که چنین دغدغه‌مند و با عشق و علاقه در عرصه عمل ظاهر شود؟ آیا چنین فردی وجود دارد که شب و روز نشناسد و خستگی‌ناپذیر باشد؟ به همین دلیل رهبر معظم انقلاب بسیار بجا فرمودند که «این دو خستگی‌ناپذیر بودند در خدمت.»
وی معتقد است این موضوعات از او یک وزیر امور خارجه کاملا انقلابی و خستگی‌ناپذیر ساخت و در نهایت شهادت را نصیبش کرد.
دستمالچیان با اشاره به سبک زندگی امیرعبداللهیان عنوان می‌کند: او یک زندگی کاملا مردمی داشت و در آپارتمانی هشتاد تا نود متری در جنت آباد زندگی می‌کرد. برخی از همسایگان نمی‌دانستند که او وزیر امور خارجه کشور است. به این حد ساده و متواضعانه زندگی می‌کرد و به دنبال استفاده از امکانات دولتی نبود. همسر محترم او میگفت که همیشه خریدها را خودش برای منزل انجام می‌داد چرا که او از مردم بود و هیچ‌گاه این پست برای ایشان مهم نبود.
وی تاکید می‌کند که هیچ نوع تفاوت رفتاری از او قبل و بعد از اینکه وزیر شد مشاهده نکرده است و نتیجه می‌گیرد که در جمهوری اسلامی ایران افرادی که مسئولیت می‌گیرند، می‌توانند متواضع و ساده زیست باشند و خدمت کنند.
این دیپلمات کهنه‌کار کشور با اشاره به سبک زندگی مادر رییس‌جمهوری شهید، می‌گوید: منزل مادر شهید رییسی را دیدیم که در چه وضعیتی قرار داشت. آنچه من دیدم متحیر شدم که چگونه مادر رییس‌جمهوری در خانه‌ای زندگی می‌کند که حتی روکار هم ندارد. زمانی که داخل خانه می‌شدیم با ساده‌ترین وسایل زندگی روبرو می‌شدیم. زندگی مادر ایشان قبل و بعد از مسئولیت آقای رییسی فرقی نکرده بود.
وی معتقد است اگر فردی در سنگر خدمت قرار گرفت باید کاملا خالصانه و متواضعانه و با روحیه مردمی خود را خادم مردم بداند و وفادار بماند.
وی ادامه می‌دهد: یکی از افتخارات بزرگی که شهید امیرعبداللهیان در طول تاریخ چند قرن اخیر ایران کسب کرد، این است که او تنها وزیر امور خارجه‌ای بود که شهید شد. شهید حسین امیرعبداللهیان کار خود را در وزارت امور خارجه به عنوان کارشناس میز عراق شروع کرد. او سپس مسئول میز عراق در وزارت امور خارجه شد. این موضوع سبب شد تا هماهنگی تنگاتنگی میان وزارت امور خارجه و نیروی قدس به وجود آید و ارتباطی با دوستان سپاهی و شهید حاج قاسم سلیمانی برقرار کند. این آشنایی سبب شد تا مورد حمایت شهید سلیمانی قرار بگیرد. شهید سلیمانی به طور پیوسته به مقامات وزارت امور خارجه توصیه ایشان را می‌کرد و میگفت که امیرعبداللهیان یکی از بهترین نیروهایی است که می‌تواند در زمینه مقاومت به ما کمک کند.
دستمالچیان عنوان می‌کند: زمانی که بحبوحه حمله آمریکا به عراق و سرنگونی صدام در دنیا صدا کرده بود، امیرعبداللهیان به عنوان معاون نمایندگی ایران در کشور عراق مستقر شد. همکاری تنگاتنگی بین او و نیروهای سپاه مستقر در عراق برقرار شد به خصوص با شهید قاسم سلیمانی. در نتیجه، این رابطه بیش ازگذشته منسجم و هماهنگ شد. او توانست شناخت خوبی از نوع عملکرد برادران سپاه در میدان عمل به دست آورد و به این فکر می‌کرد که چگونه می‌توان تلفیقی بین عرصه سیاست و میدان به وجود آورد.
وی ادامه می‌دهد: تجربه عملی که او در عراق به دست آورد، سبب شد تا به عنوان معاون وزیر امور خارجه منصوب شود. او توانست ارتباط خوبی را با برادران نیروی قدس به خصوص شخص شهید قاسم سلیمانی ایجاد کند. یادم است زمانیکه بحران سوریه شروع شد، چندین ملاقات با او داشتم. او فردی گشاده رو بود و حرف‌های کارشناسی را می‌پذیرفت و به دقت هم یادداشت می‌کرد. در همان جلسه مطالب مهمی را درباره هماهنگی که با نیروی قدس ایجاد کرده به من گفت که در صحن اصلی سیاست و میدان مدیریت خوبی می‌توانست، برقرار شود که در نهایت همین هم شد.
دستمالچیان تصریح می‌کند: شهید رییسی در جلسات و مراسم‌های مختلف از امیرعبداللهیان تجلیل کرده و گفته بود که بهترین عملکرد را وزارت امور خارجه دارد. عرصه دیپلماسی عرصه چند لایه و سخت است. به خصوص در این دوران پر تنش و بحران‌آفرینی که دنیا داشت. بحران اوکراین از یک سو، آمریکا و چین از سوی دیگر و همچنین بحران‌های منطقه‌ای سبب شده بود تا این سه سال، سال‌های حساس و مهمی باشد. به خصوص اینکه ایران باید نقش حساس و مهمی را ایفا می‌کرد و در معرض خطر بود. او با شجاعت و قاطعیت عرصه این عمل سخت را به عهده گرفت و این موضوع را به خوبی انجام داد. البته تعریف از وزارت امور خارجه تضعیف سایر وزارتخانه‌ها و وزیران آن نیست. من موضوعاتی را که از امیرعبداللهیان دیده‌ام، عنوان می‌کنم. امیرعبداللهیان نه سابقه کاریزمای آنچنانی داشت و نه پیشینه ای؛ بلکه با لیاقت خودش بالا آمد و از این مقطع تاریخی معاصر را توانست به خوبی مدیریت کند.
وی در پایان با یادآوری خاطراتی از وزیر شهید عنوان می‌کند: او فرد با‌‌ادبی بود و ادب او برای من مهم بود. دوسال پیش مشکلی برایم ایجاد شده بود و دوماهی را در بیمارستان بودم. از دفتر او که حالا وزیر امور خارجه شده بود مرتب زنگ می‌زدند و حال من را جویا می‌شدند. یک روز زنگ زدند که آقای امیرعبداللهیان میخواهد به دیدار شما بیاید کدام بیمارستان هستید؟ منم آدرس بیمارستان را دادم فکر نمی‌کردم که بخواهم با او به این زودی دیداری داشته باشم، شب در حالی که آماده می‌شدم برای خواب در باز شد و دیدم که امیرعبداللهیان آمد. این موضوع یک کار عادی نبود. او قبل از اینکه به منزل برود به دیدار من آمده بود.
او در پایان تاکید می‌کند که انسانی می‌تواند در پست خدمت قرار بگیرد که درد کشیده و زجر کشیده باشد و درد را لمس کرده باشد. رفتن شهید رییسی و امیرعبداللهیان از این زاویه برای کشور ضایعه سنگینی است.
دیپلماتی که سلوک معنوی داشت
احمد دستمالچیان سفیر اسبق کشورمان در لبنان می‌گوید: شهید حسین امیرعبداللهیان هیچ‌گاه از سلوک اخلاقی و رفتاری خود خارج نشد؛ او با دوستان، همکاران و زیردستان خود بسیار مبادی آداب بود و همه ما به دلیل از دست دادن چنین وزیر خدوم، انقلابی و فکوری بسیار متاثر شده‌ایم.