گفت‌وگو با مشاور فرهنگی و اجتماعی رئیس جمهور

برای شروع بگویید، چگونه شهید آیت‏الله رئیسی توانستند عالم سیاست و عالم دین را با هم پیوند دهند و چگونه این ارتباط بین دین و سیاست در زندگی و عملکرد ایشان مشهود بود؟
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم. شهید آیت‏الله رئیسی، هشتمین رئیس جمهور ایران و خادم امام هشتم(ع)، در روز میلاد امام هشتم به لقاءالله پیوستند. ایشان یک مجاهد واقعی بودند و مزد مجاهدت و تلاش‏های بی‏وقفه و ارزنده خود را در این ایام دریافت کردند. من توفیق داشتم که حدود سه سال از نزدیک با ایشان کار کنم، روحیه سختکوشی، اخلاص، صفا و صمیمیتی که ایشان داشت را نمی‏توان در کلمات بیان کرد. برخی تصور می‏کنند که عالم سیاست، عالم دیانت و معنویت نیست، اما ایشان این دو را با هم پیوند داده بود. همان سخن معروف شهید مدرس که امام بارها تکرار می‏کردند که: «سیاست ما عین دیانت ماست و دیانت ما عین سیاست ماست.» نصب‏العین ایشان بود واقعاً اخلاص داشتند. این همه سفر می‏رفتند و کار می‏کردند، همه برای رضای خدا بود و رضای خدا را در خدمت به مردم می‏دانستند. دائماً هم به اعضای دولت توصیه می‏کردند که در مسیر رهبری و ولایت گام بردارید. صریح باشید. به خاطر خدا موضع‏گیری کنید. دائماً این حرف‏ها ورد زبانشان بود. مدتی هم فرمان امام علی(ع) به مالک اشتر را در جلسات هیئت دولت در آغاز کار توضیح می‏دادند و اگر این هم نبود، از قرآن و از احادیث نکات معنوی‏ای را می‏گفتند که اعضای دولت بتوانند با روحیه بهتری کار و تلاش کنند. در اواخر نامه امام علی(ع) به مالک اشتر، امام از خداوند درخواست می‏کنند که: «أن یَختِمَ لی و لکَ بالسَّعادَةِ و الشَّهادَةِ» یعنی پایان ما سعادت و شهادت باشد.
شما مشاور شهید آیت‏الله رئیسی بودید، از دغدغه‏های ایشان در حوزه مسئولیت و توجه به ضرورت‏ها بگویید.
ایشان از ابتدا امتناع می‏کردند که در این عرصه وارد شوند. اگر این مسئولیت را پذیرفتند، به خاطر این بود که احساس کردند در کشور نیازی وجود دارد، لذا وارد این عرصه شدند و از همان روزهای سخت، یعنی از ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ که انتخابات انجام شد و ایشان انتخاب شدند، کار خودش را شروع کردند. ما در آن موقع در اوج بحران کرونا در کشور بودیم و تا روزی ۷۰۰ نفر جان خودشان را از دست می‏دادند. ایشان بلافاصله فعالیت‏شان را شروع کردند. دولت هم که تشکیل شد به همین صورت عمل کردند. این همه سفرهای استانی، این همه جلسات، این همه برنامه‏ها و شرکت در شوراها. ایشان آرام و قرار نداشتند. حتی روزهای جمعه غالباً در سفر بودند. اگر بر فرض در تهران هم بودند، جلسه داشتند. این طور نبود که بروند و استراحت کنند. فکر نکنم ایشان در این مدت استراحت و راحتی داشتند. دغدغه و دل مشغولی فراوانی تجربه کردند، چون می‏دانستند کارهای زمین مانده زیادند. می‏دانستند ملت ما دچار مشکلاتند و باید به آنها خدمت کرد.
تأکیدات رهبری در دولت سیزدهم چگونه بر اجرای عدالت و داشتن پیوست فرهنگی در فعالیت‏های اقتصادی و فرهنگی، تا چه اندازه تأثیرگذار بوده است؟
لذا واقعاً تلاش گسترده‏ای داشتند. البته چون مسئله اصلی کشور، مسئله اقتصاد بود، ایشان روی مسائل اقتصادی متمرکز بودند؛ ولی معنایش این نبود که از مباحث فرهنگی جدا باشند. توصیه می‏کردند که هر فعالیتی که می‏خواهید بکنید، حتماً یک پیوست فرهنگی هم داشته باشد. تأکید ایشان بر اجرای عدالت بود و اینکه دستورات و منویات رهبری اجرا بشوند. هر موقع در جلسه دولت شرکت می‏کردند و رهبری در روزهای قبل از آن سخنی گفته بودند، می‏گفتند ایشان این سخنان را گفته‏اند. وظیفه ما چیست؟ تقسیم کار کنیم و کار را انجام بدهیم. یا بعضی از جلسات خصوصی‏ای که با رهبری داشتند، روی سخنان رهبری تأکید و توصیه می‏کردند و به هر حال کاملاً با تمام صداقت و دلسوزی و تعهد کار می‏کردند.
چگونه می‏توانید تفسیری از نقش شهادت در مسیر انقلاب و خدمت به امامان معصوم ارائه دهید؟
خداوند گلچین نیکان و خوبان و ابرار است. یازده امام معصوم ما یکی بعد از دیگری به شهادت رسیدند. شهادت مدال افتخار برای همه مردان خداست. فقدان ایشان خیلی موجب تأسف است، اما این مسیری بود که خودشان و همراهان عزیزشان انتخاب کرده بودند. آنها همگی از بهترین‏ها بودند. درست است که ثلمه سنگینی وارد شده، ولی خداوند خودش حافظ این انقلاب و ملت هست و خواهد بود.
ممکن است تأثیر روحیه تحولی و ایده‏آل‏های شهید آیت‏الله رئیسی در اجرای عدالت، تلاش برای بهبود وضعیت کشور و تحولات در سیاست خارجی را توضیح دهید؟
در باره آیت‏الله رئیسی باید بگویم ایشان از همان دوران جوانی که یک طلبه بودند، اولین‏بار برای تبلیغ به شهر ما، رفسنجان آمدند. طلبه فعالی بودند. بعد هم که در دستگاه قضائی در پی اجرای عدالت بودند و کارهای سخت را بر عهده می‏گرفتند. امام به ایشان علاقه داشتند و به ایشان حکم داده بودند که به امور قضا رسیدگی کنند. رهبری هم که کاملاً مشخص است. بعد هم که در آستان قدس منشأ خیر و برکت بودند و کارهای بزرگی را انجام دادند. ایشان روحیه تحولی داشتند. از امام هم که یاد می‏کردند، می‏گفتند شخصیت تحول آفرین. می‏فرمودند ما نباید به وضع موجود بسنده کنیم. باید تغییر بدهیم، آن هم تغییر در جهت منافع ملت و به نفع مردم. لذا تلاش بسیاری همواره داشتند. مسائل کشور را فهرست کرده بودند. مثلاً در حوزه اقتصاد چه مشکلاتی داریم، چه ناترازی‏هائی وجود دارند. اینها را باید جبران کنیم. ما نمی‏توانیم از کنار این مسائل عبور کنیم. همین طور در زمینه‏های دیگر. ببینید در همین مدت کوتاه چه تحولی در سیاست خارجی انجام شد که واقعاً باید آنها گرامی بداریم.
با توجه به تعاملات و موفقیت‏های اخیر که شما به آنها اشاره کردید، می‏توانید درباره نقش امیر عبداللهیان در این دستاوردها و چگونگی پیگیری نگاه رئیس جمهور توضیح دهید؟
به نظرم این‏جا لازم است که یاد امیر عبداللهیان را که شب و روز و بی‏وقفه در حال خدمت بود و نگاه رئیس جمهور را تعقیب می‏کرد گرامی بدارم. در این مدت تعاملات بسیار خوبی را شاهد بودیم که با کشورهای مختلف انجام شد. به‏رغم اینکه ما یک عملیات بزرگ به نام «وعده صادق» انجام دادیم، اما هیچ اتفاقی رخ نداد. آن طمأنینه و آرامش و تدبیری که رئیس‏جمهور داشتند. در همان ایام که بعضی‏ها نگران بودند که چه اتفاقی خواهد افتاد، ایشان به سمنان سفر کردند. نه یک روز، بلکه دو روز و به پاکستان و جاهای دیگر رفتند. یعنی کشور همچنان روی روال سابق اداره شد. واقعاً زبان بنده از بیان ویژگی‏های متعدد ایشان قاصر است. من به هر حال از قبل از انقلاب که دانش آموز بودم، خدمت بزرگان می‏رسیدم و با دولتمردان و بزرگان زیادی سر و کار داشته‏ام. در ایشان صدق و صفا و نورانیتی می‏دیدم که در کمتر کسی دیده بودم. ما بزرگان زیادی داشتیم، اما ایشان هم جایگاه والائی داشت. تقدیر الهی این بود که این نعمت به ظاهر از ما سلب شد. خون این شهید والا مقام و همراهانش آثار و برکات فراوانی خواهد داشت. به فرمایش رهبری، وجود ایشان هم محترم، هم مغتنم بود. واقعاً داشتند کار می‏کردند.
در صحبت‏های‏تان به کارهای زمین‏مانده‏ای اشاره کردید که موجب دغدغه ایشان می‏شد. مخصوصاً در حوزه‏ای که شما مشاور ایشان بودید، یعنی حوزه فرهنگی. لطفاً بفرمایید کارهایی که زمین‏مانده‏اند و از این به بعد باید انجام شوند، کدامند؟
ایشان کارها را فهرست کرده بودند. به‏ویژه پروژه‏های نیمه تمامی که در جای جای کشور وجود داشت. ما در دولت‏های نهم و دهم هم سفر زیاد می‏رفتیم و در جریان بودیم که چه کارهائی متوقف شده‏اند. ایشان اصرار داشت که اینها باید انجام بشود. ایشان زمانی کار را شروع کرد که بعضی‏ها باور نمی‏کردند. می‏گفتند کشور در تأمین هزینه‏های جاری خودش با دشواری مواجه است. شما چگونه می‏خواهید پروژه‏هائی را که هزینه‏های هنگفتی دارند به نتیجه برسانید؟ مثلاً بحث آب‏رسانی به مناطق مختلف کشور یا بحث مسکن که شروع شد. بحث دیگر پروژه‏های نیمه تمام و یا مسئله احیای کارخانه‏ها و کارگاه‏های تعطیل یا نیمه تعطیل بودند. همه اینها با پشتکار و جدیتی که ایشان داشت، یکی بعد از دیگری، مسئله‏شان حل شد. در هر استانی که می‏رفتند، مردم به خاطر احیای واحدهای تولیدی و صنعتی تعطیل جشن می‏گرفتند.
با توجه به تأکید شهید والا مقام بر مسائل فرهنگی و اجتماعی، لطفاً توضیح دهید چگونه ایشان اهمیت این مسائل را در جلسات با نمایندگان و دولتمردان مطرح می‏کردند و چه راهکارهایی برای حل مشکلات فرهنگی و اجتماعی ارائه می‏دادند؟
من به‏عنوان معاون پارلمانی[ایشان حدود دو سال معاون پارلمانی رئیس‏جمهور بودند] نمایندگان هر استان را خدمت ایشان می‏بردم و جلسه برگزار می‏شد. در عین حال که مسائل اقتصادی، صنعتی و کشاورزی در اولویت بودند، اما وقتی نماینده‏ای از فرهنگ سخن می‏گفت، ایشان خیلی استقبال و تأکید می‏کردند که ما باید در این حوزه هم تلاش کنیم. در بحث‏های اجتماعی، بارها در دولت اشاره کردند که رهبر حکیم انقلاب جلساتی برای رسیدگی به مباحث اجتماعی تشکیل می‏دهند. لذا اکنون این مسئولیت بر عهده ماست. ما که دور این میز نشسته‏ایم، باید این مشکلات را حل کنیم. اصلاً روحیه فرافکنی در ایشان وجود نداشت که دیگران نمی‏گذارند و نمی‏شود.  ایشان همیشه با تمام توان کار می‏کردند. به همین دلیل دیدیم که چه شور و ولوله‏ای در فقدان ایشان برپا شد. حتی سیاسیونی که با ایشان همراه نبودند و مخالف ایشان بودند، غالباً ابراز محبت و اذعان کردند که ایشان یک چهره مردمی و انسان خدومی بود. این خوبی‏ها را کسی کتمان نمی‏کند.