نگاهی به سرمایه‌گذاری چین بر صنعت خودروهای برقی

ایلان ماسک یا ون گانگ

امروزه خودروی برقی (EV) به یک سؤال وجودی برای صنعت جهانی خودرو تبدیل شده که با شتاب در پی آن است تا اطمینان یابد که می‌تواند آیندۀ خود را تضمین کند یا خیر. همین طور صنعت نفت جهان برای اولین بار در یک قرن گذشته با یک رقیب بالقول جدی برای خودروها و کامیون‌های سبک روبرو است که در مجموع ۳۵ درصد تقاضای جهانی نفت را دربر می‌گیرد. خودروها فقط ۲۰ درصد تقاضا هستند.
آیا نیرویی که مردم را به حرکت در خواهد آورد هم‌چنان از چاه‌های نفت سرچشمه خواهد گرفت یا خطوط برق جایگزین آن خواهد شد؟ پاسخ این پرسش بر چگونگی حرکت میلیاردها نفر مؤثر خواهد بود و تأثیر ژرفی بر ژئوپلیتیک، مشاغل، اقتصاد ملی و اقتصاد جهانی و جریانات گستردۀ پولی درون آن خواهد داشت. امروزه سیاست‌های اقلیمی، نیروی محرکۀ زیادی را برای استفاده از خودروهای برقی فراهم می‌کنند؛ چرا که خودروها عامل ۶ درصد از انتشار دی‌اکسیدکربن مربوط به انرژی‌های فسیلی هستند.
در سال ۲۰۰۹ چین از ایالات متحده به عنوان بزرگ‌ترین بازار خودرو جهان پیشی گرفت و این شکاف هم‌چنان در حال افزایش است. پکن بر این باور است که از هر پنج خودروی جدید فروخته شده در چین تا سال ۲۰۲۵ یک دستگاه باید NEV  -یک خودروی انرژی نو- باشد .
چین در زمینۀ خودروهای برقی قهرمان بزرگ خود ون گانگ را دارد. او هم تراز ایلان ماسک از نظر تأثیر در پیشرفت خودروهای برقی و یکی از مهم‌ترین چهره‌های صنعت خودروسازی جهان محسوب می‌شود.
در جریان انقلاب فرهنگی در اواخر دهه ۱۹۶۰ وان به جایی دورافتاده تبعید شد. اوقات خود را در سولۀ تراکتور از طریق مونتاژ مجدد موتور تراکتور پر می‌کرد و سختی و خستگی تبعید را برطرف می‌ساخت. پس از انقلاب فرهنگی به دانشگاه رفت و سپس دکترای مهندسی خود را از آلمان گرفت و بعد از آن در آئودی مشغول به کار شد. در اوایل سال ۲۰۰۰ از وی دعوت شد تا در زمینۀ توسعۀ خودروهای با انرژی پاک و نو به عنوان شروع جهش رو به جلو در صنعت خودروی چین، پیشنهادی به شورای دولتی چین ارائه دهد.
او به عنوان سرپرست پروژه خودروهای برقی چین و سپس وزیر علوم و فناوری، هدایت خودروی برقی چین را بر عهده داشته است. به گفته وی پنجره‌ای استراتژیک برای توسعۀ خودروهای برقی وجود خواهد داشت و ما باید اقدامی در این رابطه انجام دهیم.  چین با تبعیت از دیدگاه‌های ون گانگ این کار را آغاز کرد. امروزه بیش از صد مدل خودرو برقی ساخت چین در آن کشور به فروش می‌رسد. توسعۀ خودروهای برقی سه هدف عمده را برای پکن برآورده می‌کند. اولین مورد کاهش آلودگی آزاردهنده و مشکل‌ساز هوا است؛ اگرچه کاهش میزان تولید برق توسط زغال سنگ درصد قابل توجهی نخواهد داشت. دلیل دوم این است که خودروهای برقی امنیت انرژی را برای چین افزایش می‌دهند.
ون هشدار داده است که تقاضای نفت چین روز به روز در حال افزایش است و با افزایش سریع مالکیت خودروها، پکن باید روی خودروهای برقی تمرکز کند تا از افزایش مداوم تقاضا و در نتیجه واردات نفت جلوگیری کند.
دلیل سوم، رقابت جهانی به وجود آمده بر سر خودروهای برقی است. به عنوان یکی از تازه‌واردان صنعت تولید خودرو، چین به سختی می‌تواند از پس خودروهای معمول برآید و تبدیل به یک رقیب اصلی در بازار جهانی شود. اما خودروی برقی یک بازی جدید است و هیچ بازیگر بزرگی در زمینۀ خودروی برقی وجود ندارد. رشد سریع صنعت ملی خودروهای برقی نه تنها مشاغل داخلی را گسترش می‌دهد بلکه زمینه‌ساز تبدیل چین به یک صادرکنندۀ قدرتمند و نیروی اصلی در صنعت خودروسازی جهانی خواهد بود. چین در حال حاضر تقریباً سه چهارم باتری‌های لیتیوم جهان را تولید می‌کند.
خودروی برقی هم‌چنین در چشم‌انداز بزرگ‌تر شبکۀ حمل و نقل برقی چین جای می‌گیرد. راه‌آهن برقی پر سرعت شهرهایی را که مردم در آن‌ها با خودروهای برقی یا اتوبوس‌های برقی و دوچرخه‌های برقی جابه‌جا می‌شوند، به هم متصل می‌کند. تا پایان سال ۲۰۱۷، بیش از ۵۰ درصد ناوگان اتوبوس‌های شهری چین برقی شده بودند. برنامۀ خودروهای انرژی نو یکی از اولویت‌های استراتژیک صنعتی پکن است که از مدل مصرف‌کننده‌محور و یارانه برای خریداران، به تولیدکننده‌محور تبدیل می‌شود و سهمیه‌ای برای تولیدکنندگان تعیین می‌کند. این به این معنا است که سهم رو به افزایشی از کل تولید خودروسازان باید برقی باشد و چین مشوق‌های بزرگی هم ارائه خواهد داد. به عنوان مثال در شهرهای بزرگ و پر ازدحام چین، فقط می‌توان از طریق قرعه‌کشی پلاک دریافت کرد. شانس بردن پلاک خودروهای سوختی در پکن برابر ۱ به ۹۰۷ نفر است. حتی در صورت برنده شدن، برنده باید هزینه‌ای بپردازد که می‌تواند چیزی حدود ۱۳۰۰۰ دلار باشد . اما یک استثناء بزرگ وجود دارد و آن هم خریدار خودروهای برقی است. متقاضی خودروی برقی می‌تواند قرعه‌کشی را دور زده و مجوز را به صورت خودکار و بدون هزینه دریافت کند. اگرچه ممکن است مدت انتظار وی برای دریافت خودرو کمی طولانی باشد. در سال ۲۰۱۹، تقریباً یک میلیون خودروی برقی در چین فروخته شد که برابر ۴ درصد فروش خودروهای جدید در چین و بیش از نیمی از تمام خودروهای برقی در جهان است. گذشت زمان نشان خواهد داد که برندۀ این بازی جدید جهانی، ایلان ماسک است یا ون گانگ.